Gegenderde taakverdeling

Vrouwen werken buitenshuis evenveel als mannen (Zie verder: Arbeidsparticipatie). Toch nemen ze nog steeds het grootste deel van de huishoudelijke taken en de zorg voor kinderen en zorgbehoevende familieleden op zich. De verdeling van zorgtaken tussen mannen en vrouwen is vandaag anders dan vijftig jaar geleden. Tussen 1966 en 1999 nam het huishoudelijk werk dat vrouwen op zich namen met een derde af. Het deel dat mannen voor hun rekening namen, verdubbelde. De laatste decennia is die "genderrevolutie" echter stilgevallen. De traditionele taakverdeling houdt hardnekkig stand en het merendeel van de taken blijft op de schouders van vrouwen vallen. Werkende mannen met jonge kinderen besteden op een weekdag gemiddeld 2,5 uur aan huishoudelijk werk en de kinderen terwijl vrouwen maar liefst 4,5 uur in de weer zijn. Ook in het weekend werken vrouwen meer in het huishouden dan mannen. Bij vrouwen maakt het ook geen verschil of ze deeltijds of voltijds werken, hun werklast thuis blijft dezelfde.[1]

[1] IGVM, "Gender en tijdsbesteding. De (on)wankelbaarheid van genderstereotypen 1999,2005, 2013", Brussel, 2016.

Vrouwen besteden dus nog steeds aanzienlijk meer tijd aan huishoudelijk werk, kinderzorg en opvoeding dan mannen. Vrouwen hebben zo minder tijd voor zichzelf. De gegenderde verdeling van zorgtaken leidt bij vrouwen tot tijdsdruk en stress.

Balans tussen werk en gezin

Een aantal factoren beïnvloeden de balans tussen werk en gezin op individuele basis. Hoe meer kinderen, hoe hoger de tijdsdruk. Eenoudergezinnen hebben het extra moeilijk om arbeid en gezin te combineren.

Ook het gezinsinkomen (middelen om taken uit te besteden), de woonomgeving (zoals de afstand tot school en kinderopvang) en het al dan niet ontbreken van een familiaal of sociaal netwerk (zoals hulp van grootouders of buren) spelen een rol.

Eveneens van belang is het betaalde werk zelf en hoe dit georganiseerd is. Regelmatige uren en flexibiliteit kunnen de combinatie lichter maken. Ploegenstelsels, nachtarbeid en weekendarbeid verzwaren vaak de balans tussen gezin en werk, net als een grote afstand tot het werk, werkgerelateerde verplaatsingen en werken in het buitenland. Ook de mate van autonomie die een werknemer ervaart in zijn of haar tijdsbesteding kunnen de werkdruk verhogen of verlagen.

Op de schouders van de vrouw

Gezinnen moeten het conflict tussen arbeid en zorg op één of andere manier oplossen. Ze doen dit door hun kinderwens uit te stellen, hun kindertal laag te houden of kinderloos te blijven, huishoudelijke arbeid uit te besteden, hun vrije tijd te beperken, …

Veel gezinnen kiezen voor het verminderen van de werktijd van één van de ouders, en bij heterokoppels is dat meestal de vrouw. Vrouwen proberen de tijdsdruk te verlichten door deeltijds te werken of door hun loopbaan te onderbreken. Ze kiezen voor flexibele jobs die meer mogelijkheden bieden op het vlak van een evenwichtige combinatie van arbeid en zorg, hoewel die vaak ook gepaard gaan met flexibele en precaire contracten. Al die keuzes werken de loonkloof in de hand, en bij gevolg ook de pensioenkloof. Hoewel de balans tussen werk en gezin een denkoefening is die elk koppel in alle vrijheid en wederzijds respect kunnen nemen, zijn het overwegend vrouwen die thuisblijven voor onbetaalde arbeid te verrichten in plaats van een carrière op te bouwen en een pensioen op te bouwen. Het zijn keuzes die vrouwen structureel financieel afhankelijk maken van hun partner.

Ook vandaag kiezen gezinnen nog steeds voor oplossingen vanuit traditionele genderrollen. Zorg wordt nog steeds als een vrouwelijke taak, of zelfs een vrouwelijke kwaliteit, gezien. School, thuisomgeving en media blijven dit beeld bovendien voorspiegelen en bestendigen.

Meer weten?

• RoSa thema: Arbeidsparticipatie
• RoSa thema: Moederschap
• RoSa thema: Loonkloof
• RoSa thema: Pensioenkloof
• Toolbox Zorg en werk in balans voor vrouwen (Movisie)

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• De strijd om tijd / Olivier Pintelon, 2018 – RoSa-ex.nr.: EII a/778
• On gender, labor, and inequality / Ruth Milkman, 2016 – RoSa-ex.nr.: EII m/141
• The good mother myth: redefining motherhood to fit reality / Avital Norman Nathman & Christy Turlington Burns, 2014 – RoSa-ex.nr.: DIII2 a/139
• Shattered: modern mothers and the illusion of equality / Rebecca Asher, 2011 – RoSa-ex.nr.: DIII2 a/122
• Women, gender and work: wat is equality and how do we get there? / Martha Fetherolf Loufti, 2001 – RoSa-ex.nr.: EII a/520
• The role of intergenerational transfers in gendered labour patterns / Anne Elisabeth Van Putten, 2009 – RoSa-ex.nr.: EII j/6