Geschiedenis
Vrouwen hebben altijd al gevochten voor gelijke kansen en tegen de vanzelfsprekendheid waarmee ze in een voor hen voorbestemd keurslijf werden gedwongen. Toch betekende het ontstaan van een tweede feministische golf in de jaren zeventig een heuse doorbraak in Vlaanderen.
Wat wij vandaag kennen als de tweede feministische golf uitte zich in de jaren zeventig van vorige eeuw in het opzetten van actiegroepen, het organiseren van manifestaties, het politiek 'maken' van thema's die men vroeger als louter privé aanzag, kortom het bestrijden van het idee dat mensen op basis van hun sekse konden worden achtergesteld.
Het duurde niet lang of dit engagement werd ook op schrift gesteld: er ontstonden feministische tijdschriften, er werden meer en meer studies gewijd aan de maatschappelijke posities van vrouwen, en er ontstond zelfs een aparte, wetenschappelijke discipline die vrouwenstudies zou gaan heten. Al deze evoluties maakten de oprichting van een centrum dat deze informatiestroom kon bijhouden en verwerken noodzakelijk. Het was uiteindelijk in 1977 dat het idee om in Vlaanderen een vrouwendocumentatiecentrum op te richten concreet vorm kreeg. Oprichtter Renée van Mechelen klopte aan bij toenmalig minister van cultuur Rika De Backer-Van Ocken, niet toevallig een vrouw, en verkreeg een beperkte subsidie om het vrouwendocumentatiecentrum-project van de grond te krijgen.
Op 26 oktober 1978 was het uiteindelijk zover: Documentatiecentrum RoSa vzw (voluit Rol en Samenleving) werd officieel geopend. Aan het roer stonden oprichtster Renée van Mechelen en Chris Zwaenepoel, de latere directeur. De thuisbasis werd het trefcentrum Ten Weyngaert te Vorst. Daar bleef RoSa uiteindelijk zeven jaar, een moeilijke tijd waarin de werkingstoelagen toegekend door de overheid niet in verhouding waren met de noden en de behoeften van een moderne bibliotheek.
In het najaar van 1985 – nota bene het jaar waarin het VN-decennium van de vrouw werd afgesloten – was RoSa vanwege verbouwingswerken genoodzaakt om te verhuizen naar het cultureel centrum De Kriekelaar in Schaarbeek. Het aantal boeken en tijdschriftentitels ging gestaag de hoogte in en de telefonische en schriftelijke vragen om informatie stroomden toe: RoSa werd een begrip in Vlaanderen.
In 1990 werd gestart met de automatisering van de bibliotheek. Tegelijk werd met de Vrouwenthesaurus een nieuw, professioneel ontsluitingssysteem geïntroduceerd.
Al deze evoluties werden ondersteund door één markant feit: de aanstelling van een Vlaams minister voor Gelijke Kansen in 1995. Toen gelijke kansen een volwaardig beleidsdomein werd, was er vanuit de overheid ook meer aandacht voor de noden van de gelijkekansenorganisaties. De Vlaamse administratie voor Gelijke Kansen, onder leiding van Martha Franken, stimuleerde een open dialoog tussen beleid, gelijkekansenorganisaties en wetenschap. De kruisbestuiving tussen deze drie centale actoren om gendergelijkheid te bevorderen noemt academica Alison Woodward the velvet triangle. Dankzij deze vlotte samenwerking werd heel wat vooruitgang geboekt.
Tijdens de eerste legislatuur van Vlaams Gelijkekansenbeleid onder Anne Van Asbroeck (SP.a) en later Brigitte Grouwels (CD&V) werd het initiatief voor een Vlaams Gelijkekansenhuis opgestart. In 2000, onder gelijkekansenminister Mieke Vogels (Groen!), was het zover: voor het eerst in haar bestaan kreeg RoSa een huisvesting een bibliotheek waardig. Onder de volgende gelijkekansenministers Adelheid Byttebier (2003-2004), Kathleen Van Brempt (2004-2009) en Pascal Smet (2009-2014) bleef RoSa verder groeien.
Van 2000 tot 2017 vond je de RoSa-bibliotheek in de het Gelijkekansenhuis in het centrum van Brussel. Ook andere gelijkekansenorganisaties vonden hier hun thuis.
De accommodatie doet RoSa's unieke collectie alle eer aan. Twee verdiepingen boeken en tijdschriften en voldoende ruimte om rond te snuisteren. Computers staan ter beschikking van de bezoeker. Je kan hier de catalogus doorzoeken, je eigen literatuurlijst samenstellen en meteen uitprinten. Ook surfen op het internet en mails versturen kan of je plugt gewoon je laptop in om rustig verder te werken in je eigen documenten.
Naast de bibliotheekwerking, werden ook de andere activiteiten van RoSa als documentatiecentrum flink uitgebreid. RoSa verzorgt een aantal publicaties die je op de hoogte houden van nieuwe en oude thema's binnen de strijd voor gelijke kansen m/v.
In 2017 vond RoSa een nieuwe thuis in de Zennestraat 30 (kantoren) en 40 (bibliotheek), waar we vandaag nog altijd te vinden zijn. De kantoren vindt je op een worp van de RoSa-bibliotheek. De bibliotheek is een boeiende en levendige plaats waar studenten, beleidsmakers en ieder die geïnteresseerd is in feminisme en gelijke kansen m/v terecht kan voor informatie, documentatie en inspiratie. Elke werkdag vrij toegankelijk van 10u tot 17u, enkel op vrijdag op afspraak.
Sinds het begin van het nieuwe millennium maakte RoSa ook een digitale evolutie mee. Eind jaren 1990 werden de eerste voorzichtige stappen gezet op het www. Sinds 2018 kan je je inschrijven op onze tweewekelijkse nieuwsbrief, waarin we telkens een actueel of onderbelicht thema toelichten vanuit een genderperspectief. Daarnaast sturen we ook elke drie maanden de Uitgelezen nieuwsbrief uit, met tal van boekbesprekingen rond een specifiek thema.
In 2020 pakt RoSa vzw uit met een gloednieuwe website, met een inhoudelijk luik waar je thematische informatie vindt in verband met gender en feminisme alsook een praktisch luik waarin je het brede aanbod van de sensibiliserende functie van RoSa ontdekt.