Another Screen

Vooraleer we terug naar theaters en cinema's kunnen, moeten we ons nog heel even behelpen met online cultuur. Om de leemte op te vullen werden al verscheidene online streamingplatfoms opgericht. Eén daarvan kan ons erg bekoren: Another Screen, een uniek feministisch streamingplatform, dat op onregelmatige basis originele programma's toont met films van vrouwen.

Another Screen ontstond vanuit Another Gaze: dit Engelstalig feministisch filmtijdschrift werd in 2016 in het leven geroepen door de Britse Daniella Shreir. Shreir vertaalde enkele jaren terug Ma Mère Rit, het boek van de wereldvermaarde Belgische regisseur Chantal Akerman naar My Mother Laughs. Deze Engelse vertaling is beschikbaar in onze bibliotheek! 

Je kan artikels over cinema lezen op de website van Another Gaze of het tijdschrift op papier bestellen. Filmkritiek is op zich een niche, maar een tijdschrift met een specifieke focus op films van vrouwen hoeft daarom niet gelimiteerd te zijn. Another Gaze biedt een brede waaier aan onderwerpen, probeert genuanceerd te denken over visuele cultuur en biedt een alternatief voor het mainstream film discours. 

Eén van onze favoriete teksten is het scherpe The Making Of A Millennial Woman door Rebecca Liu, die het beeld van de Jonge Millennialvrouw fileert, zoals die tegenwoordig in populaire cultuur (bijvoorbeeld in Fleabag en Normal People) wordt opgevoerd. Deze jonge vrouw wordt door de media gefêteerd als grensverleggend en feministisch, maar is vooral "mooi, wit en cisgender, gekweld genoeg om interessant te zijn, maar niet zo erg dat ze ons afstoot." Liu vraagt zich af waarom we dergelijke "onvolmaakte feministen” blijven ophemelen, deze personages die vooral rond hun eigen navel en individuele kommer en kwel cirkelen, terwijl er net nood is aan een constructief en gezamenlijk feminisme. 

In het artikel maakt Liu ook gewag van de Noord-Amerikaanse Lauren Berlant (1957-2021), een invloedrijke Amerikaanse literatuur- en cultuurwetenschapper die zich in 2002 al zorgen maakt over het feit dat persoonlijke gevoelens de strijdarena van de politiek zijn gaan bepalen. In hun boek The Female Complaint: The Unfinished Business of Sentimentality in American Culture borduurt Berlant verder op deze "nationale sentimentaliteit" en onderzoekt de notie van de "vrouwelijke klacht" zoals die door massacultuur naar voren geschoven wordt. Deze klacht omvat de zogezegde "vrouwelijke teleurstelling" om de zwakke connectie tussen de romantische fantasie en de werkelijk beleefde intimiteit. Denk maar aan romcoms of chick-lit: mainstream cultuur die veronderstelt dat alle vrouwen gemeenschappelijk gewortelde gevoelens en verwachtingen hebben en een grote drang naar intieme en onthullende uitwisselingen. Berlant legt uit dat "vrouwen"boeken, -films en -televisieshows de illusie scheppen dat er slechts één gedeelde vrouwelijke ervaring en publiek bestaat.

Terug naar Another Screen. Het idee voor het streamingplatform kwam na het overlijden van de Frans-Guadeloupse filmmaker Sarah Maldoror (1929-2020). Another Gaze organiseerde een rondetafelgesprek waarvoor ze van familie van Maldoror de toestemming kregen in beperkte kring haar films te vertonen. In een interview over het ontstaan van Another Screen uit Daniella Shreir trouwens haar terughoudendheid als het gaat over het 'herontdekken' van zogenaamd vergeten vrouwelijke en/of queer kunstenaars. Deze zijn immers voornamelijk door de overwegend witte, mannelijke curatoren en programmatoren over het hoofd gezien, niet door eigen toedoen of het publiek. Shreir heeft daarom een ambivalente houding tegenover programmering waarbij "vergeten" vrouwelijke filmmakers en filmmakers van kleur onder de aandacht worden gebracht. Volgens haar lijkt het daarbij soms meer om de primeur of om branding van de curator of instelling te gaan, dan om een gedegen inhoudelijke interesse. 

De zalvende uitwerking van het Maldoror event, de warme, open en pluralistische reacties, boden Shreir een blik op wat filmcultuur kan zijn en duwden haar in de richting van een eigen platform, waarbij experimentele programma's getoond kunnen worden zonder de commerciële dwang van de filmmarkt. Another Screen wil een alternatief bieden voor de Amerikaanse, kapitalistische, door de industrie gedomineerde "vrouwenfilms", waarbij een film met een vrouw hoog in de aftiteling al genoeg lijkt om de stempel van feministische film te krijgen. Another Screen staat voor een ander, niet-gecommercialiseerd soort feminisme, waarbij vrouwen niet enkel pioniers of uitzonderingen zijn, maar volwaardige makers die een diepe, genuanceerde lezing verdienen. 

Another Screen's eerste wapenfeit was een retrospectieve van de in januari overleden Italiaanse documentairemaker Cecilia Mangini. Een ander programma was Hands Tied, met twee films over handen in relatie tot het thema van lot en surveillance. Het programma Eating / The Other, was een selectie films die vertrekken vanuit voedsel om concepten als rituelen, censuur en nationale mythologieën te verkennen. Het vierde programma waren vertoningen onder de noemer [Silence] [...] [Laughter], films over repressie, manie en de lach van de Medusa. 

Vanaf 16 mei 2021 wordt een week lang "Marguerite Duras on Television" vertoond, een eerste deel met zes interviews door Frans filmmaker en schrijver Marguerite Duras, uitgevoerd voor het Franse televisieprogramma Dim Dam Dom, een show bestemd voor een vrouwelijk publiek. Onder andere Agnès Varda droeg regelmatig bij aan de show, maar Duras was een habitué: ze interviewde beroemdheden maar ook gewone mensen, zoals een zevenjarig jongetje of een stripper. Hopelijk wordt dit programma, zoals sommige voorheen, door succes verlengd.

Vanaf 18 mei kan je via Another Screen een maand lang kijken naar For a Free Palestine: Films by Palestinian Women, een programma met films van Jumana Manna, Basma Alsharif, Rosalind Nashashibi, Razan AlSalah, Mahasen Nasser-Eldin, Larissa Sansour, en binnenkort ook van Emily Jacir, Mona Benyamin, Lokman Slim/Monika Borgmann, Pary El-Qalqili, Layaly Badr, Shuruq Harb en Mai Masri. Daarbij kan je ook een donatie doen voor medische, juridische en infrastructurele hulp ter plaatse. Secundaire donaties zullen onder andere filmmakers in Gaza, restauratieprojecten van oudere Palestijnse films en culturele centra voor vluchtelingen in de bezette Palestijnse gebieden ondersteunen. 

De screenings worden altijd vergezeld van begeleidende essays en ze zijn beschikbaar met diverse ondertitels; van Engels en Frans over Spaans, Portugees en Italiaans tot Indonesisch en Koreaans.

Meer lezen?

• Transforming limitation: Caitlin Quinlan talks to Daniella Shreir, editor of Another Gaze, about the new irregular streaming platform, Another Screen (Map Magazine, april 2021)
• Podcast: Marguerite Duras in vier delen (Klara, februari 2021)
• Cecilia Mangini, Italian Documentary Cinema Pioneer, Dies at 93 (Variety, 25/01/2021)
• Dossier Out of the Shadows: Assia Djebar, Jocelyne Saab, Heiny Srour, Selma Baccar, Atteyat Al-Abnoudy (Sabzian, 2021)
• The Mother of African Cinema: Sarah Maldoror (L.A. Review of Books, 31/05/2020)
• The Making Of A Millennial Woman (Another Gaze, 2018), vertaald naar het Nederlands als De constructie van de millennialvrouw (Sabzian, 2019)

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• Een branding van beelden: gesprekken met vrouwelijke filmregisseurs / Kiki Amsberg en Aafke Steenhuis, 1996 – RoSa-ex.nr.: T/453
• Women's cinema : the contested screen / Alison Butler, 2002 - RoSa-ex.nr.: GIV2 a/432
• Women and media in the Middle East: power through self-expression / Naomi Sakr, 2003 - RoSa-ex.nr.:  GIV2 f/13
• Teaching women and film / Sarah Gilligan, 2003 - RoSa-ex.nr.: GIV2 f/13
• Feminist auteurs: reading women's films / Geetha Ramanathan, 2006 -  RoSa-ex.nr.: GIV2 a/528
• Zelfportret van een wild meisje: cahiers 1943-1949 / Marguerite Duras, 2007 - RoSa-ex.nr.: S/521
• The female complaint : the unfinished business of sentimentality in American culture / Lauren Berlant, 2008 - RoSa-ex.nr.: GIV1 e/4
• Feminist film studies / Karen Hollinger, 2012 - RoSa-ex.nr.: GIV2 a/717

#RoSaKijkt #WomensCinema #Film