hier komen promoties & acties

Speciale editie: publicaties over Wonder Woman - deel II

In het kader van Publiek Domein Dag 2018 plaatst RoSa de mei 2018 in het teken van de iconische superheldin Wonder Woman. Uiteraard kan de collectie uit de RoSa-bibliotheek hierbij niet ontbreken. Speciaal voor PDD 2018 bieden we in twee uitzonderlijke edities van 'RoSa bespreekt' een aantal korte besprekingen van publicaties over (de beeldvorming van) Wonder Woman. Alle boeken zijn te raadplegen in de RoSa-bibliotheek.

Eerder bespraken we al een zestal WonderWoman-publicaties. Hieronder volgt een tweede selectie, waarin we dieper ingaan op de plaats van Wonder Woman binnen de bredere bewegingsruimte van vrouwen en meisjes in de stripwereld.

Index

Ww Philosophy

Wonder woman and philosophy: the amazonian mystique / Jacob M. Held, 2017 - RoSa-ex.nr.: FII a/1165

Wonder Woman and philosophy is onderdeel van een serie boeken waarin dieper wordt ingegaan op de filosofie achter bekende figuren uit de populaire cultuur. Zo verschenen er in deze reeks ook al boeken over Alice in Wonderland, Harry Potter, Veronica Mars en Star Trek. Deze boeken maken gebruik van het filosofisch gedachtengoed om fictieve personages te analyseren. Daarnaast wordt door middel van deze reeks ook een poging gedaan om filosofie ‘cool’, tastbaar en verstaanbaar te maken door aan te tonen dat filosofie relevant is voor het alledaagse leven. En, dixit het boek, hoe beter dat te doen dan via een analyse van onze favoriete helden en antihelden?

Het boek is ingedeeld in essays van verschillende auteurs die allen een filosofisch geïnspireerde blik werpen op (de beeldvorming) van Wonder Woman. Hierbij komen onder meer belangrijke denkers als Simone de Beauvoir, Michel Foucault en Judith Butler aan bod, maar ook meer hedendaagse filosofen. De filosofische analyse van (de beeldvorming van) Wonder Woman gebeurt op heel uiteenlopende manieren, maar grote aandacht gaat uit naar het genderaspect van de manier waarop superhelden (m/v) worden afgebeeld. Er is ook uitgebreide aandacht voor welke kenmerken en eigenschappen deze superhelden (m/v) meekrijgen. Tot slot komen ook de verschillende manieren waarop we als lezers onbewust stereotiepe noties meenemen in onze appreciatie van ‘de superheld’ aan bod.

“The masculinity of Batman and Superman befits them as heroes, as strong, powerful, and righteous. By contrast, the femininity of Wonder Woman complicates matters. Objectification is a threat for Wonder Woman. Does her sex appeal diminish her gravitas? Is she less of a heroine and more of a sexual fantasy?”
“The contemporary focus on Wonder Woman’s femininity and beauty at the expense of her brains and brawn undermines the progress [Wonder Woman creator] Marston helped facilitate in the 1940s.”

Wonder Woman kan volgens de auteurs vervolgens niet puur als superheld benaderd worden, noch is een analyse die enkel focust op haar vrouw-zijn correct. Alle aspecten van haar zijn moeten in samenhang en interactie met elkaar in overweging genomen worden. In het boek wordt duidelijk verwezen naar de verwoording van Simone de Beauvoir wanneer zij het had over de ‘ambigue plaats’ van vrouwen in de wereld. Ook Wonder Woman bevindt zich volgens de analyses in het boek constant en op meerdere vlakken in dat ‘ambigue’: hetero of lesbisch? Sterfelijk of god? Gaat ze solo of wordt ze verliefd? Is ze Amerikaans of eerder werelds? Is ze sekssymbool of feministisch icoon? …

“This ambiguity is not unique to Wonder Woman. We all must wonder where we belong. Although Wonder Woman’s challenges are hers by virtue of her being female, and although they are more obvious given the way in which society deals with gender, we are all torn between what we are and what we want to become.”

Wonder Woman and philosophy gaat dieper in op die ambiguïteit. Eén van de argumenten is dat het net haar ambiguïteit is die Wonder Woman een langdurige fanbasis bezorgt. 70 jaar na haar initiële ontstaan is deze superheldin namelijk populairder dan ooit. Enkel Superman en Batman kunnen een gelijkaardig parcours en gelijkaardige populariteit voorleggen.

“She both embraces and subverts traditional female roles, thereby challenging prevailing notions of womanhood.”
“Although Wonder Woman … has many examples of stereotypical gender behavior, it is also loaded with examples where the characters push back against the stereotypes and bend gender norms.”

Het is niet ‘of-of’ bij Wonder Woman. Het is niet of sekssymbool of feministisch icoon, niet amazone of verliefd zijn, niet mannelijk of vrouwelijk, …. Doorheen haar 70-jarig bestaan heeft Wonder Woman, meer dan welke (super)held ook, bewezen dat mensen een veelvoud aan kenmerken en dus géén eenzijdige zwart-wit figuren zijn. Individuen zijn een mengelmoes aan eigenschappen, talenten en interesses. Het is door middel van die boodschap, meer nog dan door haar feministische allure, dat Wonder Woman, volgens de auteurs van deze publicatie, zo’n grote fanbasis kan voorleggen.

Aan de andere kant toont Wonder Woman’s constante strijd ons ook dat dat loskomen van het ambigue niet zomaar vanzelf gebeurt. Mensen hebben een vreemde dwang naar hokjes en omkadering. Afstappen van die hokjes brengt op één of andere manier een noodzaak mee om andere hokjes te creëren of mensen in andere al bestaande hokjes thuis te brengen. Ook voor Wonder Woman blijkt dit het geval. In haar verschillende incarnaties door de jaren heen voel je steeds een soort druk die zou moeten verklaren of Wonder Woman op dat moment een feminist is of niet, een lesbienne of niet, een god of niet, … Het niet weten of niet kunnen thuisbrengen blijkt voor veel lezers en critici niet evident.

“Wonder Woman teaches us that freedom from the assumed facticity of life is hard won.”
“However, many people are still most comfortable with a binary understanding of sex and gender. This binary says that you are male or female, and masculine or feminine. Wonder Woman … helps illustrate the history of this binary understanding and its stereotypical thinking.”

Wonder Woman was de eerste vrouwelijke superheld die niet als romantische interesse of slechterik werd geïntroduceerd. Ze was een held met een eigen strijd, leven en focus. Dit wil echter niet zeggen dat er van romantiek geen sprake was voor Wonder Woman. In hoofdstuk 7 van het boek is aandacht voor de aspecten vriendschap en romantiek in de beeldvorming van Wonder Woman. Hierbij worden haar connecties met andere mannen (in dit geval voornamelijk Superman) onder de loep genomen. Vanuit filosofisch perspectief legt de auteur de link met het concept amatonormativiteit(geïntroduceerd door filosofe Elizabeth Brake).

“Under amatonormativity, we are taught to view members of the opposite gender as potential romantic, rather than as potential friends.”

In hoofstuk 15 ‘Wonder Woman and Patriarchy’ ligt de focus op de manier waarop Wonder Woman geacht wordt de wereld (die door mannen ten gronde wordt gebracht) te redden. Ook voor het traject en de keuzes van de Amazones is hier uitgebreid aandacht. De Amazones worden in de analyse van auteur Mónica Cano Abadía afgespiegeld aan de episch feministische roman The Guérillères (1969) van Monique Wittig, waarbij luidop de vraag gesteld wordt: zouden vrouwen het anders (willen) aanpakken? Hierbij wordt onder meer ook een verwijzing gemaakt naar de verwoording van Virginia Woolf in Three Guineas (1938):

“Do we, women, want to be included in the public world? Under what circumstances? Is that world desirable to us? What other circumstances would we desire?”

In andere hoofdstukken wordt vervolgens onder meer aandacht besteedt aan de betekenis van Wonder Woman’s lasso (o.m. hoofdstuk 8 en 16-18), de betekenis van welke kledij wordt gedragen en door wie (hoofdstuk 2) en welke link nu echt kan worden gelegd tussen Wonder Woman en (het) feminisme (hoofdstukken 5 en 6).

In het boek is tot slot vooral oog voor nuancering wat betreft het meervoudige karakter van Wonder Woman. Het zwart-wit discours van vragen wordt duidelijk en constant doorprikt. Ze is niet óf sekssymbool of feministe, ze is niet halfgod of mens, … ze is beiden en tegelijk zoveel meer. In de woorden van Jill en Allie Hernandez, de auteurs van hoofdstuk 3:

“What continues to draw us to Wonder Woman is that she is enough of everything we want (physically, intellectually, emotionally and morally) from a superhero. Not a female superhero, but a superhero.”
Ww Icon

Vindplaats in de RoSa-bibliotheek: FII a/1165

Wonder woman: amazon - hero - icon / Robert Greenberger, 2015 - RoSa-ex.nr.: Q/243

Binnen de veelheid aan literatuur over de beeldvorming van Wonder Woman, heeft Robert Greenberger een parel gecreëerd die niet met verwante publicaties te vergelijken is. Wonder Woman: Amazon - hero - icon is niet zozeer een wetenschappelijke analyse, maar eerder een gevoelsmatige blik op de verschillende visuele incarnaties van de bekendste vrouwelijke superheld aller tijden. Doorheen deze publicatie is de appreciatie voor het personage steeds sterk aanwezig:

“To her fans, Wonder Woman has become more than a character. She is the sum of many parts. She is Amazon, a superheroine, an ambassador, a spy, and a warrior. An avator of truth, champion of the gods, and an emissary of peace. A loving daughter, trusted friend, steadfast protector, and formidable foe. She is Diana, Princess of Themyscira. Wonder Woman. Icon.”

Elk hoofdstuk in Wonder Woman: Amazon - hero - icon wordt van fenomenale illustraties uit de comics voorzien. De diversiteit en kleurenpracht zorgen voor pure magie als je de publicatie openslaat. Het boek lijkt soms dan ook meer comic dan leesboek, maar dat blijkt eerder een sterkte dan een zwakte. Daarnaast biedt de tekst die er wel is erg boeiende en vaak unieke invalshoeken en focussen, wat het boek in zijn geheel de moeite waard maakt voor iedere Wonder Woman bewonderaar.

Het boek bevat meer beeld dan tekst, maar voor de ware comic-fan kan dat nauwelijks als problematisch gezien worden. Door oudere en nieuwere beelden naast elkaar te plaatsen wordt ook visueel duidelijk welke enorme transformaties Wonder Woman in haar bestaan onderging. Niet enkel verhaallijnen en content droegen namelijk bij aan hoe Wonder Woman vorm kreeg en werd gepercipieerd. Illustraties vormden hierin een cruciale factor.

In dit boek plaatst auteur Robert Greenberger heel uiteenlopende visuele interpretaties van éénzelfde thema of onderwerp naast elkaar, wat een erg boeiend, grafisch en uniek perspectief biedt binnen de veelvoud aan boeken die de evolutie van Wonder Woman hebben geanalyseerd. Niet enkel zijn aanpak is origineel, ook thematisch laat de auteur bijzondere invalshoeken aan bod komen of benadert hij vaste onderwerpen vanuit een ongekende hoek. Zo besteedt Greenberger in het hoofdstuk 'The Amazons' aandacht aan de invloed van de Griekse mythologie op de wereld die William Moulton Marston creëerde als thuisbasis van Wonder Woman. Hij gaat niet alleen in op hoe de wereld van de Amazones er bij de creatie van Wonder Woman uitzag, maar gaat vervolgens ook na hoe deze beeldvorming van de Amazones steeds opnieuw een andere invulling kreeg met nieuwe auteurs en tekenaars die aan het roer kwamen te staan van de Wonder Woman comics. Ook de rol die de Amazones in de verhaallijnen hebben gespeeld wordt onder de loep genomen. Het aangename aan dit boek is dat ingegaan wordt op aspecten van de comics die mogelijks door andere analyses als triviaal of onbelangrijk beschouwd zouden worden. Zo exploreert Greenberger in ‘The Amazons’ ook de Bana-Mighdall, een splintergroepering van de Amazones.

Hoofdstuk ‘The Contest’ biedt de lezer dan weer een blik op hoe prinses Diana als Wonder Woman in de wereld van de mensen verzeilt is geraakt. Het hoofdstuk gaat dieper in op de wedstrijd die bij de Amazones werd gehouden om te bepalen welke Amazone gevechtspiloot Steve Trevor terug naar huis mocht begeleiden. Spoiler: Diana neemt gemaskerd deel en wint ‘the contest’. In de analyse is oog voor de veranderende wijzen waarop deze periode in het verhaal van Wonder Woman werd afgebeeld in de verschillende comics-reeksen. Daarnaast wordt ook de vraag gesteld waarom Diana Wonder Woman werd en hoe zich dat verhoudt tegenover andere superhelden:

“Whereas Superman became a hero by hapenstance and Batman trained his mind and body to perfection to fight crime, Diana became a heroine out of necessity.”

Andere aspecten uit de Wonder Woman comics die in deze publicatie onderzocht worden zijn onder meer de ‘tools’ waar Wonder Woman haar heldendaden mee verricht (haar lasso en kogelwerende armbanden), haar vijanden, haar handlangers, haar doortocht als Diana in de wereld van de mensen en de verwijzingen naar de goden en de bredere mythologie (los van de Amazones).

Volgens Wonder Woman bedenker William Moulton Marston was er misschien geen vraag naar, maar wel een nood aan zijn iconische superheldin toen hij haar creëerde. In de woorden van Marston:

“Not even girls want to be girls as long as our feminine archetype lacks force, strenght, and power. Not wanting to be girls, they don’t want to be tender, submissive, and peace loving as good women are. Women’s strong qualities have become despised because of their weakness. The obvious remedy is to create a feminine character wit hall the strength of Superman, plus all the allure of a good beautiful woman.”
Girls And Their Comics

In deze publicatie alvast geen gebrek aan weergaven van een knappe, sterke, stoere vrouw die zowel held als icoon genoemd kan worden: Wonder Woman.

Vindplaats in de RoSa-bibliotheek: Q/243

Girls and their comics finding a female voice in comic book narrative / Jacqueline Danziger-Russell, 2013 - RoSa ex.nr.: Q/218

In Amerika werden comics lange tijd geassocieerd met mannelijkheid en mannen. Nochtans zijn er genoeg vrouwelijke stripfiguren die fungeren als rolmodellen voor meisjes. In dit boek wordt de opkomst van specifieke comics voor meisjes onderzocht en de invloed daarvan op hun leefwereld. Dit wordt voorafgegaan door een historisch overzicht van het ontstaan van comics en gevolgd door een hoofdstuk over Manga voor meisjes in Japan.

“The field of comics is on an exciting journey; female roles in comics are continuing to mature, and the mainstream is starting to take the field seriously. It is an interesting time for comics and their female readers, as the feminine in comics is becoming more established in what has been considered a male art form.” (p. 33)

Theorie wordt afgewisseld met praktijk om een zo volledig mogelijk en helder beeld te schetsen van comics voor meisjes. Jacqueline Danziger-Russell is voorzichtig in haar formuleringen, vaak te voorzichtig. Niet onbegrijpelijk omdat ze de kwestie van alle kanten wil bekijken en hiervoor heel genuanceerd te werk gaat. Het boek komt wel wat traag op gang, omdat ze heel ambitieus is in haar opzet. Ze neemt niet alleen de verhalen in comicsonder loep, ze bekijkt ook de illustraties en covers waardoor haar onderzoek heel geloofwaardig overkomt. En daarbij vergeet ze in de verschillende hoofdstukken nooit het opzet van het boek:

“Through its unique form, comics are in a special position to give a voice to the repressed female and present positive role models for girls and young women.” (p.123)
Supergirls

Vindplaats in de RoSa-bibliotheek: Q/218

The supergirls: fashion, feminism, fantasy, and the history of comic book heroines / Mike Madrid, 2009 - RoSa ex.nr.: GIV2a/723

Mike Madrid, de auteur van The Supergirls: Fashion, feminism, and the history of the comic book heroines schreef dit boek vanuituit een levenslange liefde voor comic book heldinnen, en dit straalt ervan af. Het eerste hoofdstuk is dan ook een persoonlijke mijmering over vrouwelijke superhelden en comic books in het algemeen, en wat deze voor hem betekenden toen hij aan het opgroeien was.

"Male superheroes always seemed consumed by meting out justice through violent means. The female superheroes struck me as being more interested in making the world a better place and not just beating their foes into submission. I suppose I was drawn to their compassionate natures, just as I had been captivated by the Virgin Mary a few years earlier. To me, the superheroines were as beautiful and alluring as movies stars or the models I saw in my sister’s Vogue magazines, but with a bonus – these women were powerful like men. I just didn’t understand why they never were allowed to be as powerful as the males." (p. V)

Wat volgt is een bijna encyclopedische beschrijving van talloze vrouwelijk comic book superhelden doorheen de tijd. Het boek is opgedeeld in een aantal hoofdstukken die telkens één decennium behandelen. Sommige van de eerste vrouwelijke superhelden als The Victory Girls hebben de tand des tijds niet doorstaan en zijn tegenwoordig relatief ongekend. Bij de beschrijving van zo’n helden houdt Mike Madrid het nogal kort en oppervlakkig, vermoedelijk omdat hun invloed later eerder beperkt zou zijn.

Madrid voelt zich duidelijk meer in zijn sas wanneer hij uitgebreid ingaat op figuren als Wonder Woman, Supergirl en Sheena. Hij beschrijft gedetailleerd de kostuumveranderingen, karakterwijzigingen, veranderingen in oorsprongsverhalen en meer van deze bekende comic figuren. Hiermee toont hij duidelijk aan hoe moeilijk de comic book-wereld het vaak leek te vinden om om te gaan met sterke vrouwelijk personages. Het boek toont de parallellen en spanningen tussen de verwachtingen over vrouwen binnen de Amerikaanse samenleving en de weergave van vrouwen in fictie. Waar Wonder Woman nazi’s versloeg tijdens de Tweede Wereldoorlog veranderde ze in de jaren ’50 in dit:

"“The way to a man’s heart is through his stomach! I’ll ask mother for recipes that will make the monster act like the dreamboat he became for a few moments!” Now let’s review. Once Wonder Woman’s mission was to save the world by ending war and violence, and teaching mankind about the power of love. The idea of putting on an apron to whip up some spanakopita to win over a mean-spirited guy made it apparent how much of a shadow of the former self she had become." (p. 195.)

The Supergirls: Fashion, feminism, and the history of the comic book heroines is een culurele geschiedenis van vrouwelijk comic book superhelden. Het behandelt over de relatie tussen fantasie en werkelijkheid. Het gaat over meer dan gewoon hun outfits en oppervlakkige analyses maar kadert het hele superheldengebeuren binnen de context van de Amerikaanse samenleving. Madrid doet dit alles op gepassioneerde wijze en in een luchtige toon. Een heel entertainend en leesbaar boek.

Vindplaats in de RoSa-bibliotheek: GIV2a/723

Wonder women: feminisms and superheroes / Lillian S. Robinson, 2004 - RoSa ex.nr.: GIV2a/443

"In this book, I want to begin the work of examining of the comics from a feminist perspective, taking them seriously without exaggerating their importance in either reflecting or shaping our culture, and enjoying what they have to offer without becoming the mouthpiece the mouthpiece of the mass culture industry. Because the female superhero originates in ana act of criticism – a challenge tot he masculinist worl of superhero adventure – Wonder Woman, her epigones, and her descentdants are my point of departure. Because the narrative of Wonder Woman begins with the agon between Mars and Aphrodite, war and love, I pay attention to myths to which the comics make reference and the new ones they create. And because feminism is not exclusively – not even primarily – a matter of role models and symbolic butt-kicking, but is rather a worldview directed at understanding and remaking society, I make further demands on stories the comics tell us about superheroes." (p. 7)
Feminisms And Superheroes

Met deze inleiding maakt auteur Lilian S. Robinson duidelijk wat de opzet is van haar boek: door naar Wonder Woman en andere vrouwelijke superhelden te kijken, en door de verhalen en symbolen die rond deze figuren verweven zijn te analyseren, wil ze iets meer kunnen zeggen over de context waarin deze comics ontstaan zijn. Wat dachten de auteurs van de comic books ermee te bereiken? En wat was dan weer de impact op de mensen die ze lazen?

Lilian S. Robinson, overleden in 2006, was een Amerikaanse professor in Vrouwenstudies en Cultural Studies. In de inleiding van het boek zegt ze zelf dat ze Wonder Woman: Feminisms and Superheroes vooral geschreven heeft omdat ze op dat moment bezig was met onderzoek rond een zwaar thema en dat ze nood had aan een lichthartige afleiding. Toch kan dit boek niet zomaar beschouwd worden als oppervlakkig literatuur.

In het hoofdstuk ‘Lilith’ vergelijkt Robinson Wonder Woman met andere bekende mythes en archetypes zoals ‘de moeder’, ‘de maagd’ en de amazones. Dit hoofdstuk is gebaseerd op een oud essay van Robinson dat ze al in 1989 geschreven had. Na het essay voegt ze een reflectie toe over haar eigen veranderende visie op Wonder Woman.

Het volgende hoofdstuk ‘Genesis: Departing from Paradise’ analyseert het oorsprongverhaal, of beter: de oorsprongverhalen over Wonder Woman en de Amazones. Wat was de invloed van de auteur William Marston Moulton en zijn feministische ideeën? En wat gebeurde er met de figuur Wonder Woman die gecreëerd was tijdens de Tweede Wereldoorlog nadat deze oorlog gedaan was, en vrouwen weer verwacht werden zich alleen maar met het huishouden bezig te houden? Niet alleen de positie en het karakter van Wonder Woman zou in de jaren na WOII blijven evolueren, ook fysiek moest ze regelmatig veranderingen ondergaan.

Het hoofdstuk ‘Chronicles: Generations of Super Girls’ breidt hier op verder en vergelijkt Wonder Woman ook met andere, latere vrouwelijke superhelden. Eindigen doet Lilian S. Robinson met een het postmodernisme en de invloed op de superhelden in de comic books. In de jaren ‘80 en ‘90 werden deze ironischer en zelfbewuster, maar tegelijk kwam er ook meer diversiteit in de verhalen.

De behandelde thema’s in dit boek mogen dan wat droog lijken, toch slaagt Robinson er in het geheel entertainend te houden. Ze wisselt de wat meer theoretische delen af met korte anekdotes uit haar eigen kindertijd (toen ze een grote Wonder Woman-fan was). Ook haar beschrijving van de invloed van bijvoorbeeld Gloria Steinem op de manier waarop we nu naar Wonder Woman kijken, houden het boek boeiend en verassend. Wonder Woman: Feminisms and Superheroes gaat niet alleen over de geschiedenis van Wonder Woman zelf maar ook over de wereld waarin ze gecreëerd werd en bleef evolueren.

Vindplaats in de RoSa-bibliotheek: GIV2a/0443

Women And The Comics

Women and the comics / Trina Robbins, 1985 - RoSa ex.nr.: Q/27

Begin jaren '80 beslisten Trina Robbins en Catherine Yronwode een overzichtswerk te schrijven over vrouwen die actief waren in de comic wereld, omdat ze zo teleurgesteld waren over Mort Walker’s boek Women in the Comics uit 1976. Walker legde in zijn overzicht niets inhoudelijks bloot over vrouwelijke stripmakers, maar toonde wel striptekeningen met veel vrouwelijk bloot. Pas op de allerlaatste pagina bracht hij een ‘ode’ aan vrouwelijke striptekenaars in een kleine, maar onvolledige namenlijst.

Daar wilden Robbins en Yronwode verandering in brengen. Lange tijd was immers geen aandacht voor vrouwen in de stripwereld. Nochtans spelen vrouwen er een grote rol.

Meer dan vier jaar hebben Robbins en Yronwode onderzoek gevoerd. Oorspronkelijk hadden ze aan de uitgever 100 namen beloofd, maar al snel kwamen ze aan meer dan 200 namen uit Europa, Japan en Australië. Die uitgebreide namenlijst is zowel een plus- als een minpunt. Enerzijds wordt er niemand over het hoofd gezien, anderzijds gaat er weinig tot geen aandacht naar de tijdgeest waarin deze vrouwen functioneerden. Waarom is er zo weinig over hen geweten? Werd hun werk geapprecieerd? Waren er bepaalde mechanismen die hen tegenhielden om naar buiten te komen met hun werk? Werkten ze onder een mannelijke pseudoniem omdat ze dan meer kansen kregen?... Maar eigenlijk mag je dit niet beschouwen als een minpunt omdat de auteurs in de inleiding duidelijk vermelden dat zij een eerste poging deden om zoveel mogelijk namen te bundelen en anderen wilden overtuigen een vervolg te breiden aan het boek. Vandaar ook dit einde:

“All in all, the prospects facing female cartoonists are much brighter now than they were thirty years ago. A large number of women have entered the field in the past few years. Although they are still occasionally treated as if they were pioneers or freaks by editors and publishers who are unaware of the contributions women have made to the field in the past, as more women join them and the workplace becomes more thoroughly integrated, such problems will pass. For women – and the comics – the future looks better than it ever has.” (p.119)

We zijn opnieuw ongeveer dertig jaar verder. Een ideaal moment voor een nieuwe update van dit overzicht lijkt ons. Benieuwd hoe een dergelijke oplijisting er momenteel zou uitzien. 

Vindplaats in de RoSa-bibliotheek: Q/27