hier komen promoties & acties

Monika van Paemel

Auteur van literaire romans en artistiek boegbeeld van de Vlaamse feministische beweging

Auteur Monika van Paemel (1945-) kan als een artistieke boegbeeld van de Vlaamse feministische beweging worden beschouwd. In haar boeken worden de patriarchale orde en onderdrukkingsmechanismen en het machtsmisbruik van mannen aangekaart.

Literair fragment

"Zondagskinderen. Ergste was al achter de rug toen wij werden geboren. Wereld herademde. Zouden uit het puin nieuwe mensen opgroeien. Meisjes dezelfde kansen als jongens. Negers als blanken. Homo's als hetero's. 
Vooruitgangsgedachte. Een wassen neus. Zouden ons mannetje staan. Gediplomeerd in de keuken. Bekwaamheid zonder vrouwelijkheid te verliezen. Markt met charme veroveren. Ogenblikje voor jezelf. Hou me vast. Liep te huilen en kon mijn zakdoek niet vinden. Begon als razend te telefoneren."

Uit: De vermaledijde vaders - 1985

Van thuisloos naar Barones

De Vlaamse Monika van Paemel is bij haar geboorte ongewenst. Ze brengt haar jeugd door bij grootouders, pleeggezinnen en op internaat. Op aandringen van haar vader gaat van van Paemel daarna tegen haar zin handel studeren. Zelf prefereert ze de journalistiek. 

Monika Van Paemel is achttien als ze in 1963 trouwt. Haar huwelijk loopt uiteindelijk spaak. Ze voelt zich nergens thuis. Niettemin heeft ze een afkeer van zelfbeklag en vecht ze voor haar plaats als vrouw en auteur in de maatschappij. 

Van Paemel debuteert in 1969 als auteur met twee gedichten in Het Nieuw Vlaams Tijdschrijft. Haar eerste roman, Amazone met het blauwe voorhoofd, volgt twee jaar later en wordt bekroond met een debuutprijs.

Er is uiteraard haar literair bijdrage, maar daarnaast  is Van Paemel vooral ook bekend om haar feministisch en maatschappelijk engagement. Ze is onder meer medeoprichter en een tijdlang voorzitter van de Belgische afdeling van PEN, een internationale schrijversorganisatie die opkomt voor de vrijheid van meningsuiting van schrijvers. Ze is meter geweest van de Belgische vzw Balkanactie. Haar bezoek aan Sarajevo samen met hulpverleners resulteerde in 2000 in Het verschil, een reisverhaal met mijmeringen over de wereldoorlogen. Ook treedt van Paemel als actief lid op van de Vlaamse vrouwenbeweging.

Monika van Paemel wordt in 1993 geadeld voor haar literaire en maatschappelijke bijdragen, ze krijgt de titel van barones. 

Oeuvre

Lange tijd geldt Monika van Paemel als een artistieke boegbeeld van de feministische beweging. Haar vrouwelijke personages fulmineren tegen de patriarchale orde, de onderdrukkingsmechanismen en het machtsmisbruik van mannen.

Van Paemel's stijl is experimenteel en associatief. Haar eerste boeken zijn een mengvorm tussen poëzie en proza, later schrijft ze een veel strakker proza. Haar debuutroman, Amazone met het blauwe voorhoofd (1971), is een lichtvoetig verhaal over de vrijheidsdrang van een rebelse jonge vrouw. Door een modegevoelige woordkeuze doet haar vroege proza gedateerd aan. Drie jaar later volgen de roman De confrontatie en de novelle Marguerite, waarvoor van Paemel in Oost-Vlaanderen de literaire pro­vinciale prijs voor letterkunde krijgt. Haar meesterwerk De vermaledijde vaders, dat meermaals bekroond zal worden, volgt een decennium later. Het boek is ondertussen in meerdere talen vertaald.

Monika Van Paemel werkt lange tijd ook als redacteur bij "De Gids". Ze publiceert gedichten, verhalen en essays in  "Nieuw Vlaams Tijdschrift", "Dietsche Warande & Belfort" en "De Nieuwe".

Erkenning en prijzen

In het begin van haar carrière wordt ze bijzonder geapprecieerd, vooral in Nederland. Haar recentere werk krijgt nogal wat kritiek. Voor Celestien; de gebenedijde moeders (2004) komt van Paemel zelfs op de shortlist 2005 voor de Gouden Doerian, een kortgeleefde prijs voor de slechtste Nederlandse literaire roman. Ook De koningin van Sheba (2008) wordt in de pers niet gunstig ontvangen. 

Een greep uit prijzen die van Paemel, vooral in de eerste twee decennia van haar carrière, in ontvangst mag nemen:

  • 1972 Beste literaire debuut (Amazone met het blauwe voorhoofd)
  • 1975 Literaire prijs van Oost-Vlaanderen (manuscript van Marguerite)
  • 1985 Dirk Martensprijs (De vermaledijde vaders)
  • 1985 Prijs van de Vlaamse provincies (De vermaledijde vaders)
  • 1985 Literaire Prijs van de stad Antwerpen (De vermaledijde vaders)
  • 1988 Driejaarlijkse Staatsprijs voor proza (De vermaledijde vaders)

Aanraders in de RoSa-bibliotheek

Lees ook RoSa's interview met Monika Van Paemel uit 1997: "Tussen taal en werkelijkheid: het geëngageerde schrijverschap van Monika van Paemel" / In: UITGELEZEN - te raadplegen in de RoSa-bibliotheek.