Marijke Van Hemeldonck, socialiste en feministe - Els Flour

Els Flour

Marijke Van Hemeldonck, socialiste en feministe
Brussel: Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, 2013. 217 p.

feminisme / politici / socialisme / vrouwenbeweging / biografie 

RoSa-ex.nr.: T/1267

Marijke Van Hemeldonck heeft een lange en bijzonder actieve loopbaan achter de rug, zowel als journalist (bij het weekblad Links), vakbondsmilitant en vrouwenrechtenactivist alsook in het politieke veld. Als lid van de socialistische partij (toen nog de Belgische Socialistische Partij, BSP) had ze een duidelijk profiel, met name de discriminatie van vrouwen op de agenda zetten – ook als het discriminatie binnen haar eigen partij betrof! Ze heeft meermaals overhoop gelegen met (mannelijke) vakbonds- en partijgenoten, wiens onverholen seksisme haar een serieuze doorn in het oog was. Desondanks identificeerde zich duidelijk met het socialisme. Een citaat: “Rechts is statisch, alles ligt vast en op die gegevens probeert men eventueel verder te bouwen. Links heeft oog voor de voortdurende verandering en beweging, omdat men gelooft in de inbreng van steeds weer nieuwe krachten.”

Het boek begint met haar jeugdjaren en beschrijft haar ontluikende activisme. Haar sociale bewustwording nam reeds vroeg een aanvang, aangezien ze op school al met het klassenonderscheid geconfronteerd werd. Dat sociale bewustzijn zou haar niet meer loslaten.

Eens afgestudeerd ondervond ze de discriminatie aan den lijve doordat haar zoektocht naar een positie als leerkracht bemoeilijkt werd. Voor een vrouw was het begin jaren 1950 nog niet evident om een vaste betrekking te bemachtigen, dit mede onder invloed van conservatieve, katholieke geesten binnen het departement onderwijs die van mening waren dat vrouwen zich beter over het thuisfront bogen. Stilaan groeide haar misnoegen en werd ze actief lid van ACOD. Met haar intrede bij het weekblad Links alsook haar kennismaking met de vrouwenbeweging (on andere SVV, vandaag gekend als Rebelle) was de start voor een levenslang engagement gemaakt.

“Want plots schijnt zowat iedereen met verrassing vast te stellen, dat één helft van de mensheid tot de vrouwelijke kunne behoort. En dat, waar alle burgers gelijk zijn voor de wet, de mannen toch altijd een stuk méér gelijk zijn dan de vrouwen.”

In de volgende hoofdstukken maken we pas echt kennis met haar grote betrokkenheid bij het maatschappelijke debat.

Dit boek is meer dan een biografie; het is ook een geschiedenis van de vrouwenbeweging tijdens de tweede feministische golf (en de daaropvolgende decennia) en over de evolutie binnen vakbonden en politieke partijen. De moeizame erkenning van de eisen van de vrouwenbeweging binnen deze stugge mannenwerelden wordt heel duidelijk zichtbaar. De ervaringen van Marijke Van Hemeldonck liegen er ook niet om. De oprichting van een vrouwencommissie binnen de socialistische vakbond (1965) heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Het duurde nog langer vooraleer er een degelijke structuur (met betaalde jobs!) werd uitgebouwd. Op een vakbondscongres waar vrouwen onder meer kwamen spreken over de "verenigbaarheid van de (werkende) vrouw en het moederschap" werd Van Hemeldonck door toenmalig ABVV-algemeen secretaris Louis Major uit de zaal gezet wegens ‘onzedigheid’ omdat ze haar dochtertje Sarah de borst gaf! Tegen een dergelijke mentaliteit opboksen binnen je eigen vakbond, het zal je maar overkomen.

Marijke Van Hemeldonck engageerde zich ook zeer sterk in het Aktiecomité Gelijk Loon voor Gelijk Werk, opgericht in 1966. Daar klaagde ze niet alleen de loonkloof aan, maar mettertijd ook de discriminatie binnen de sociale zekerheid, het gebrek aan sociale voorzieningen die de combinatie arbeid en gezin moesten vergemakkelijken en de beperkte mogelijkheden tot opleiding voor vrouwen. Via haar analyses en opiniestukken in het weekblad Links maakte ze van de maatschappelijke positie van de vrouw haar allerbelangrijkste thema.

In de jaren 1970 streed ze voor het recht op anticonceptie en abortus, een helder weerklinkende progressieve stem tégen het katholieke conservatisme. Men noemde haar radicaal en ze kwam in aanvaring met de bisschoppen.

“Men bouwt geen nieuwe wereld met mannen alléén.”

De laatste tien jaren van haar professionele carrière speelden zich af binnen het Europees Parlement, waar ze als socialistische politica deelnam aan de vrouwencommissies en zich inzette voor belangrijke EG-richtlijnen inzake gelijke kansen voor vrouwen, alsook voor holebi’s en transgender personen.

Marijke Van Hemeldonck, socialiste en feministe bevat een helder overzicht van informatie over een leven vol engagement, aangevuld met anekdotes en persoonlijke bedenkingen. Het leest als een trein en achteraf heb je het gevoel heel wat wijzer geworden te zijn.

Meer weten?

• RoSa rolmodellen: Politiek
• RoSa thema: Tweede feministische golf
• RoSa thema: Marxistisch en socialistisch feminisme

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek: 

• Marijke Van Hemeldonck, socialiste en feministe / Els Flour, 2013 - RoSa-ex.nr.: T/1267