Meer vrouw op straat
"Het Schumanplein in Brussel. Het Graaf van Vlaanderenplein in Gent. De Craeybeckxtunnel in Antwerpen. De Guido Gezellelaan in Brugge. De Kardinaal Mercierlaan in Leuven. De Frans Halsvest in Mechelen. De Koning Albertstraat in Hasselt. Tussen alle straten in Vlaanderen en Brussel die naar bekende personen genoemd zijn, vind je maar bitter weinig straten die de naam van een vrouw kregen: van alle straten in Vlaanderen die naar personen genoemd zijn, is 85% naar mannen genoemd en slechts 15% naar vrouwen." aldus de oproep 'MEER VROUW OP STRAAT' van Sofie Lemaire voor Canvas.
Dat kan natuurlijk beter, want ook vrouwen hebben in België baanbrekend werk verricht, fantastische zaken gedaan of dingen uitgevonden. Toch blijven ze niet in ons collectief geheugen hangen. Hoe komt dat we deze vrouwen op de één of de andere manier vergeten zijn? Sofie Lemaire gaat samen met Canvas op zoek naar Vlaamse steden en gemeenten die nieuwe (of oude) straten willen vernoemen naar vrouwen die hun plekje in het straatbeeld verdienen.
Ken jij dus een vrouw met een uniek levensverhaal, een uitvinding of prestatie die gevierd en gedeeld moet worden met de rest van België? Deel deze vrouw dan op de website van Canvas. Wij bij RoSa vzw konden natuurlijk niet achterblijven en wij kozen dan ook onze eigen top 10 inspirerende Belgische vergeten vrouwen #MeerVrouwOpStraat:
1) Marie Louise Habets
Marie Louise Habets (1905-1986) of ‘zuster Luc’ was een Belgische verpleegkundige en non. Nadat ze in 1939 terugkwam van een missie naar Kongo, geraakte ze tijdens de Tweede Wereldoorlog betrokken bij het Belgische verzet. Aan ’t einde van de oorlog hielp ze Britse verpleegkundigen de verwonde soldaten te verzorgen en werd ze naar Duitsland gestuurd om voor Belgische slachtoffers van de concentratiekampen te zorgen. De eveneens Belgisch geboren Audrey Hepburn vertolkte de rol van zuster Luc in de film ‘The Nun’s Story’ (1959) die het bijzondere verhaal van deze vrouw vertelt.
2) Emma Vorlat
Emma Vorlat (1929-2017) was professor-emeritus en eerste vrouwelijke vicerector aan de KU Leuven. In 1985 werd ze de eerste vrouw in het bestuur van de KUL door haar aanstelling als vicerector. Vorlat richtte de denkgroep Vrouw en Universiteit op en leidde de interfacultaire raad Vrouw-Man-Universiteit. In al haar functies ijverde ze voor gelijke kansen voor vrouwen.
3) Jeanne De Beir
Jeanne De Beir (1874-1971) was spionne tijdens WOI en verzetsstrijdster tijdens WOII. Tijdens WOI opereerde ze bij de Franse geheime dienst. Ze opereerde in Brugge, waar ze vooral informatie over de Duitse duikbootbasis, munitieopslagplaatsen en verdedigingsplannen verzamelde. In 1915 werd ze gearresteerd en ter dood veroordeeld. Door toedoen van de burgemeester van Brugge werd haar doodsvonnis omgezet in een gevangenisstraf. Vijfentwintig jaar later, tijdens WOII, sloot ze zich aan bij een verzetsbeweging in de buurt van Ieper. In 1944 werd ze opnieuw gearresteerd en veroordeeld tot deportatie. Door een hinderlaag kwam de trein die haar vervoerde niet verder dan een paar kilometer voorbij Brussel en werd ze bevrijd. Voor haar verdiensten in het verzet kreeg Jeanne de Beir het Franse Ijzeren Kruis en een eervolle vermelding in de orde van het Franse leger.
4) Jacqueline Harpman
Jacqueline Harpman (Etterbeek, 5 juli 1929 – 24 mei 2012) was een Belgische schrijfster en psychoanalytica. Ze had een unieke stijl, met nauwgezette karakterschetsen en psychologisch sterk uitgewerkte personages. Haar franstalige romans werden vertaald in het Nederlands en het Engels. Ze won diverse literaire prijzen, zoals de Prix Rossi, de Prix Point de Mire, de Prix Littéraire des bibliothèques de la Ville de Bruxelles de prestigieuze Prix Médicis en de Grand Prix de Littérature de la Société des Gens de Lettres voor haar hele oeuvre, met als literaire hoogtepunten de romans ‘Brève Arcadie’, ‘La Plage d’Ostende’ en ‘Orlanda’.
5) Nicole Van Goethem
Nicole Van Goethem (Antwerpen, 31 mei 1941 - 3 maart 2000) was een tekenares, cartoonist en animator die deel uitmaakte van de Antwerpse artistieke kring waar van Robbe De Hert, Ferre Grignard en Wannes Van de Velde deel. Van Goethem is de enige Belgische Oscarwinnaar ooit. Haar film ‘Een Griekse tragedie’ (1986) werd overladen met prijzen, waaronder dus een Academy Award (beter bekend als Oscar) voor Beste Korte Animatiefilm. Ze tekende ook tal van affiches voor de vrouwendagen in de jaren '70.
6) Patricia de Martelaere
Patricia de Martelaere (Zottegem, 16 april 1957 - 4 maart 2009) was een gelauwerd filosofe, hoogleraar en auteur. Haar prozadebuut voor volwassenen, de novelle Nachtboek van een Slapeloze (1988) werd onderscheiden met de Prijs voor het Beste Debuut. In 2005 werd haar roman Het onverwachte antwoord genomineerd voor zowel de AKO en Libris Literatuurprijs als De Gouden Uil. Het boek won bij de Gouden Uil de publieksprijs. Ze doceerde wijsbegeerte aan de KUL en de VUB en kreeg in 2009 tijdens de 20ste Dies Natalis van de Universiteit voor Humanistiek een eredoctoraat aan voor haar werk.
7) Renée Van Mechelen
Renée Van Mechelen (Wilrijk, 1 mei 1946 – 17 september 2007) was een voortrekker van de tweede feministische golf in België, als activiste en als auteur van diverse publicaties. Van Mechelen beschreef en documenteerde de strijd van de Tweede Golf en nam er actief aan deel. In 1977 richtte ze de vzw Rol en Samenleving op, nu beter bekend als Rosa.In 1986 ontving Renée van Mechelen de Marie Popelin-prijs uit de handen van Lily Boeykens.
8) Eva Bal
Eva Bal (°25/06/1938) wordt ook weleens ‘de moeder van het Vlaamse jeugdtheater’ genoemd en dat komt door de belangrijke rol die ze heeft gehad in het (jongeren)theater van de jaren ’70 in België. Bal kwam over vanuit Nederland om toneellessen te geven en hervormde het jeugdtoneellandschap in Vlaanderen door af te stappen van het jeugdtheater dat kinderen toen vooral wilde amuseren. Bal brak met de conventies en bouwde al improviserend samen met kinderen een voorstelling op die kijkers uitdaagde in plaats van te ontspannen. Later richtte ze in Gent het ‘Speeltheater Gent’ op, dat tegenwoordig bekend staat als de KOPERGIETERY.
9) Dora Van der Groen
Dora van der Groen (Antwerpen, 10/03/1927 – 2015) was een Vlaams actrice, toneelregisseur en pedagoge. Ze werd bekend in 1955 door haar rol als prostituee naast Julien Schoenaerts in de film ‘Meeuwen sterven in de haven’. In de jaren ’70 begint ze met het onderwijzen in Antwerpen en verzet ze zich stevig tegen de versmelting van de twee Antwerpse toneelscholen (het conservatorium en de Studio Herman Teirlinck). Na haar filmdebuut in ’55 speelt ze in tal van televisieseries, zoals ‘Kapitein Zeppos’, ‘Wij, heren van Zichem’, ‘Moeder, waarom leven wij’ en ‘Terug naar Oosterdonk’. Ze sloot haar carrière af met de memorabele rol van Pauline in ‘Pauline en Paulette.’
10) Rachel Baes
Rachel Baes (1912-1983) was een Belgisch surrealistisch kunstschilderes. Ze schilderde vooral portretten, landschappen, zeezichten en stillevens en werd beïnvloed door het Vlaamse expressionisme. Op 17-jarige leeftijd exposeerde ze reeds in het Parijse Salon des indépendants. In de jaren ’40 trok ze naar Parijs en maakte ze er kennis met het surrealisme. In 1945 stelde ze tentoon in Parijs, gevolgd door Buenos Aires (1947) en New York (1949). In 1954 nam Baes deel aan de Biënnale van Venetië en stelde het jaar nadien tentoon in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel. In 1956 volgde een nieuwe tentoonstelling in Parijs. In 1976 hield ze haar laatste grote tentoonstelling in de Brusselse Galerie Isy Brachot. Lees meer over deze inspirerende kunstenares in onze kunstpublicatie van 2004.
Ken jij nog inspirerende vrouwen? Dan kan je hun namen hier indienen.