MoMu expo Mode & Interieur. A Gendered Affair
De tentoonstelling Mode & Interieur: A Gendered Affair van het Antwerpse Modemuseum (MoMu) toont de wisselwerking tussen mode en design vanuit een genderperspectief. Bezoekers volgen de evolutie van de huisvrouw als onderdeel van het interieur tot de opkomst van vrouwelijke modeontwerpers en interieurarchitecten. Historische kledij, meubels, decoratie, modeschetsen en foto’s staan naast ontwerpen uit de collectie van hedendaagse Belgische modeontwerpers die interieurdesign en -textiel verwerken in hun modecreaties. In de uitleg die het MoMu voorziet, wordt vaak de link gelegd met het huishouden dat niet langer exclusief een vrouwenoord is.
Decoratieve functie van de vrouw
In de negentiende eeuw worden mode en interieur gezien als een prestigespel voor vrouwen: via de inrichting van hun huis en hun kledij tonen vrouwen de status van het gezin aan de buitenwereld. Zo fungeren huisvrouwen als ornament in hun eigen interieur. De expo geeft dat weer aan de hand van negentiende-eeuwse outfits die allesbehalve functioneel zijn: de prachtige, luxueuze jurken met wijde rokken maken het voor hen onmogelijk om zich comfortabel te bewegen en leiden vaak tot ongemak en pijn. In deze periode is er al een wisselwerking tussen mode en interieur, zoals te zien is in jurken en meubels waarin Indiase kasjmieren sjaals zijn geïntegreerd. Hierop volgen een aantal stukken van hedendaagse Belgische modeontwerpers die interieur en meubels verwerken in vrouwen- en mannenmode.
Aan het einde van de negentiende eeuw en tijdens de eerste helft van de twintigste eeuw beginnen mannelijke kunstenaars en architecten vrouwenkleding te ontwerpen. In die periode worden mode en (interieur)architectuur gedomineerd door mannen. De tentoonstelling biedt een kijkje in de abstracte, frivole architectuur, kunst en vrouwenmode van Henry van de Velde. Nadien volgt het contrasterende zwart-wit werk van architect Josef Hoffmann en kunstenaar Koloman Moser. Ze richten samen de Wiener Werkstätte op en ontwerpen onder andere damesjaponnen en het interieur van het modesalon van de zussen Flöge, waarvan enkele kasten en stoelen zijn tentoongesteld. Modeontwerper Paul Poiret gebruikte textiel van de Wiener Werkstätte in zijn ontwerpen. Dat is te zien in een japon en heel wat foto’s en mode-illustraties waarin ook de inrichting van zijn salon een prominente rol speelt. In de Wiener Werkstätte zijn heel wat vrouwen aan het werk, maar eerder binnen textiel- en accessoiresontwerp dan meubelontwerp.
Vrouwelijke ontwerpers in de kijker
Hoewel de expo heel wat werken van mannelijke kunstenaars etaleert, toont hij ook de opkomst van vrouwelijke modeontwerpers en (interieur)architecten. De voorstelling van de vrouwen start vaak vanuit een man, bijvoorbeeld Maria Sèthe, ‘vrouw van’ Henry van de Velde, wat veel zegt over de arbeidsmogelijkheden van vrouwen destijds. Toch maakt Sèthe al voor haar huwelijk haar eigen kledij. Nadien werkt ze samen met haar man en delen ze een specifieke visie op kunst: alles wat ze creëren past binnen de art-nouveaustijl en vormt zo een ‘gesamtkunstwerk’ of totaalkunstwerk. In de expo liggen foto’s van Sèthe in japonnen naast meubilair en vrouwenmode die een samenhangend geheel vormen. Onder vrijwel alle aanwezige werken staat de naam van Henry van de Velde.
Het Weense salon van de drie zussen Flöge is aan het begin van de twintigste eeuw een grote naam in de modewereld. Ze ontwerpen reformkleding: losse vrouwenkledij waarbij comfort centraal staat. Vooral Emilie Flöge is actief in de artistieke scène en draagt japonnen in dezelfde stijl als het interieur van het modesalon. Dat is te bezichtigen op foto’s van Emilie in japonnen met geometrische figuren, met het modesalon als decor. Als muze van Gustav Klimt poseert ze zelfs voor een schilderij in een door hem ontworpen japon.
Lilly Reich is als succesvolle vrouwelijke interieurarchitect een van de eerste vrouwen om door te breken in de sector in de twintigste eeuw en daarmee een belangrijk pionier. De expo toont onder meer twee prachtige stoelen en een lederen rustbed van Reich. Toch, zo leert de expo, worden ze toegeschreven aan een mannelijke collega (Ludwig Mies van der Rohe) met wie ze nauw samenwerkt. Reich heeft bovendien een achtergrond in borduurwerk, textiel en mode. Haar visie op mode is modern en wordt beschreven als ‘architectonisch’: ze vindt dat vrouwenkledij voornamelijk functioneel moet zijn. Er zijn enkele foto’s tentoongesteld van sobere vrouwenkleding waarvoor ze kwaliteitsvol textiel gebruikt.
Conclusie
Mode & Interieur: A Gendered Affair is een rijkgevulde tentoonstelling waarin diverse blikken op de kruisbestuiving tussen mode en (interieur)architectuur een plaats krijgen. In sommige delen is de link met gender en de positie van vrouwen in de mode- en designwereld net iets duidelijker dan in andere, maar over het algemeen slaagt het museum erin om helder duiding te geven over de relevantie van de geselecteerde werken. Deze expo loopt tot 3 augustus 2025 en is zeker het bezoeken waard.
Praktische info
Meer info op de website
Van 29/03/2025 t/m 3/08/2025 in het MoMu Antwerpen
Adres: Nationalestraat 28, 2000 Antwerpen
Openingsuren: Dinsdag t/m zondag: 10:00-18:00 (maandag gesloten)
Tickets: €12 voor volwassenen, €8 voor -25 jarigen en gratis voor -18 jarigen, bezoekers met een museumpas, UiTPAS of VT statuut
(ook toegang tot permanente tentoonstelling en tijdelijke tentoonstelling Jan-Jan van Essche - Khayal)
Bron afbeelding: Amber Valletta wearing a suit, photographed by Craig McDean for Interview Magazine, July 2014, Photo Craig McDean/Art+Commerce, model Amber Valletta, graphic design: Jelle Jespers