Wonder Woman, eerste superheldin ooit
In 1941 maakte Wonder Woman als allereerste superheldin ooit haar entree in de comic wereld dankzij haar bedenker William Moulton Marston. In feite was het Marston's vrouw Elizabeth die hem overtuigde een vrouwelijk en feministisch rolmodel te creëren. Tot op vandaag is Wonder Woman razend populair.
Publiek Domein Maand
In mei is het Publiek Domein Maand, een maand die in het teken staat van het vrijgeven van auteursrechten op een aantal werken van beschermde auteurs die dit jaar 70 jaar geleden overleden zijn. Dit jaar verwelkomen we onder meer Wonder Woman van William Moulton Marston. RoSa organiseert tijdens Publiek Domein Maand een leesclub, een filmavond en een tooncollectie rond Wonder Woman in onze bibliotheek.
Wonder Woman
Haar bedenker, psycholoog en professor William Moulton Marston (1915-1947), was niet opgezet met het gewelddadige gedrag van de bestaande superhelden Superman, Batman, the Flash en Green Lantern om de wereld te redden. Marston wilde laten zien dat het ook anders kon en schiep een superheldin die op een dag het kwade zou bestrijden door compassie te tonen en vrede te promoten, namelijk Wonder Woman. Inspiratie haalde hij uit zijn directe omgeving bij zijn echtgenote Elizabeth en hun gezamenlijke partner Olive Byrne. Byrne was zijn oud-studente aan de universiteit, een feminist en pacifist en nicht van de bekende Amerikaanse voorvechtster van abortus Margaret Sanger, waarmee Marston en Elizabeth ook bevriend waren. Deze vrouwen overtuigden Marston om van Wonder Woman een onafhankelijke vrouw te maken die sterk, avontuurlijk, feministisch en zelfverzekerd is.
"De sterke kwaliteiten van de vrouw verdwijnen naar de achtergrond omdat ze als het 'zwakke geslacht' wordt beschouwd. Daarom is het belangrijk een superheldin in het leven te roepen die even sterk is als Superman, maar er wel uitziet als een vrouw."
- William Moulton Marston
Wonder Woman verscheen voor het eerst in 1941 in een All-Star comic als 'een pinup versie van een feminist' in haar typerende rode bustier en blauwe hotpants met gouden tiara, armbanden en magische lasso en rode lederen knielaarzen. H.G. Peter was de illustrator van dienst. Peter stond mee op de barricade voor vrouwenrechten en hij had ervaring met het illustreren van pro-suffragette cartoons. Volgens Marston was Peter dus de ideale persoon om Wonder Woman's avonturen in beeld te brengen.
Wonder Woman is een van de weinige superhelden die de grillen van de tijd heeft overleefd en niet uit print werd gehaald, zeker in de jaren 50 met de verschuivende interesse naar western, horror en misdaad in de comic wereld. Daarnaast blijft ze een belangrijk rolmodel voor vele meisjes en vrouwen. In 1972 gebruikte de bekende Amerikaanse feminist Gloria Steinem bijvoorbeeld voor het eerste nummer van Ms. Magazine een afbeelding van Wonder Woman voor de cover.
Amazoneprinses met feministische ideeën
Hoewel Wonder Woman in de eerste plaats wordt gezien als een rolmodel voor meisjes en jonge vrouwen, is ze over het algemeen razend populair bij kinderen en volwassenen die via haar avonturen in contact komen met feministische denkbeelden. Feminisme heeft Wonder Womanvorm gegeven en Wonder Woman heeft feminisme mee vorm gegeven. Wat uitzonderlijk is omdat superhelden niet uitblinken in de strijd voor gendergelijkheid.
Zo klaagt Wonder Woman de eeuwenlange ongunstige omstandigheden voor vrouwen aan. Als vrouw was het haast onmogelijk zich tot een volwaardige publiek persoon te ontwikkelen. Lange tijd werd hen toegang tot de academies en universiteiten geweigerd. Vrouwen konden hierdoor hun talent niet ontwikkelen. Op het paradijselijke eiland Themyscira groeide Wonder Woman, het alterego van prinses Diana, uit tot een gepassioneerde dokter. Na haar landing met een onzichtbaar vliegtuig in de Verenigde Staten ging ze - tot haar ongenoegen - door het leven als verpleegster en later als secretaresse.
Daarnaast koestert Wonder Woman haar onafhankelijkheid. Ze mag niet trouwen volgens de Amazonische wet, maar ze wil het ook niet. Ze is ook voorzichtig in de omgang met machtige mannen, want vaak zijn het slechteriken die zich verzetten tegen de onafhankelijkheid van de moderne vrouw. Marston wou zijn lezers ook laten wennen aan het beeld van een vrouwelijke president. In dit opzicht was Marston vooruitstrevend, maar volgens conservatieve stemmen was hij een dromer die onnodig de patriarchale structuur van de samenleving in vraag stelde.
De populariteit van Wonder Woman
Naast Superman en Batman is geen enkele superheld zo populair als Wonder Woman. In juli 1942 werd zij de eerste superheldin met een eigen comic. Net als andere superhelden is ze fysiek enorm sterk, maar in tegenstelling tot haar mannelijke collega's kan ze gewond raken. Eenmaal ze vastgeketend wordt aan haar armbanden, verliest ze haar krachten. Marston wou zo aantonen dat Wonder Woman in de eerste plaats geen superheldin is, maar wel een alledaagse vrouw die moet opboksen tegen de patriarchale maatschappij.
Marston bracht in zijn comics ook een ode aan andere supervrouwen die de geschiedenisboeken niet hadden gehaald in 'Wonderlijke vrouwen uit de geschiedenis: een feministische biografie'. Een rubriek die werd verzorgd door Dorothy Reubicek, de eerste vrouwelijke editor van DC Comics. Enerzijds werd aandacht geschonken aan 'Wonderlijke vrouwen uit de geschiedenis' om aan te tonen dat er genoeg sterke vrouwen zijn geweest in de geschiedenis. Anderzijds werd het eerste nummer opgestuurd naar belangrijke vrouwen over het hele land om promotie te maken voor Wonder Woman. Vierentwintig wetenschappers, politici, auteurs, sociaal werkers, dokters, verpleegkundigen, atleten en avonturiers als Florence Nightingale, Jeanne d'Arc, Susan B. Anthony, Sojourner Truth, Marie Curie, Amelia Earhart werden opgenomen in een feministische biografie. Wonder Woman was onmiddellijk een schot in de roos, bij het derde nummer vlogen er meer dan een half miljoen kopies over de toonbank.
"Vrouwen lijken zwak omdat we hun ware krachten niet kennen. Ze veranderen dan in Wonder Woman en plotseling is geschiedenis boeiender en veelzijdiger dan ooit."
- William Moulton Marston
Terwijl Superman al in de jaren 50 een eigen televisieserie kreeg, viel die eer pas te beurt aan Wonder Woman midden jaren 70. Van 1975 tot 1979 vertolkte Lynda Carter de rol van de superheldin in de gelijknamige serie. En het duurde 75 jaar voordat Wonder Woman haar eigen Hollywoodfilm kreeg in 2017, veel langer dan bij andere superhelden. Superman is immers al negen keer verfilmd, Batman dertien – en de voorbije jaren zijn marginalere figuren zoals Ant-Man en Doctor Strange de superheldin voorgegaan. Vrouwelijke regisseur Patty Jenkins kreeg de eer om Wonder Woman te verfilmen met Gal Gadot in de hoofdrol. Belangrijk detail omdat in 2017 slechts 11% van de films die de Amerikaanse bioscoopzalen haalde gefilmd werd door een vrouw.
"Natuurlijk is Gadot een uitzonderlijk beeldige verschijning en het is waar dat ze de hele film lang weinig om het lijf heeft. Maar geile venten vergissen zich schromelijk: Gadots strakke billen zijn er niet om te verleiden, maar om harder te kunnen stampen. Jenkins laat haar camera niet geilen of strelen: deze heldin is een figuur van kracht. Als we dan toch nog superheldenfilms moeten zien, laat het dan alstublieft met Gal Gadot zijn."
- De Standaard
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
- Wonder Woman: ambassador of truth, Signe Bergstrom, 2017. (RoSa-exemplaarnr. Q/0244)
- Wonder woman: psychology: lassoing the truth, Travis Langley en Mara Wood, 2017 (RoSa-exemplaarnr. FIIa/1166)
- Wonder Woman and philosophy: the amazonian mystique, Jacob M. Held, 2017. (RoSa-exemplaarnr. FIIa/1165)
- Wonder woman: bondage and feminism in the Marston/Peter Comics, 1941-1948, Noah Berlatsky, 2015. (RoSa-exemplaarnr. GIV2a/0777)
- Wonder woman: amazon - hero - icon, William Moulton Marston, 2015. (RoSa-exemplaarnr. Q/0243)
- The secret history of wonder woman, Jill Lepore, 2014. (RoSa-exemplaarnr. FIIa/1167)
- Wonder woman unbound: the curious history of the world's most famous heroine, Tim Hanley, 2014. (RoSa-exemplaarnr. GIV2a/0748)
- Wonder Woman: Marketing secrets for the trillion-dollar customer, Ian Ellwood en Sheilah Shekar, 2008. (RoSa-exemplaarnr. GIII3a/0013)
- Wonder Woman: ambassador of truth / Signe Bergstrom, 2017 - RoSa-ex.nr.: Q/0244
- Wonder woman: psychology: lassoing the truth / Travis Langley en Mara Wood, 2017 - RoSa-ex.nr.: FII a/1166
- Wonder Woman and philosophy: the amazonian mystique / Jacob M. Held, 2017 - RoSa-ex.nr.: FII a/1165
- Wonder woman: bondage and feminism in the Marston/Peter Comics, 1941-1948 /Noah Berlatsky, 2015 - RoSa-ex.nr.: GIV2/0777
- Wonder woman: amazon - hero - icon / William Moulton Marston, 2015 - RoSa-ex.nr.: Q/0243
- The secret history of wonder woman / Jill Lepore, 2014 - RoSa-ex.nr.: FII a/1167 (RoSa-exemplaarnr. FIIa/1167)
- Wonder woman unbound: the curious history of the world's most famous heroine / Tim Hanley, 2014 - RoSa-ex.nr.: GIV2 a/0748
- Wonder Woman: Marketing secrets for the trillion-dollar customer / Ian Ellwood en Sheilah Shekar, 2008 - RoSa-ex.nr.: GIII3 a/0013