13.05 | De strijd tegen seksueel geweld en femicide, een jaar na de moord op Julie Van Espen
RoSa vzw scant dagelijks het Belgische en internationale nieuws op relevante berichtgeving rond gender en feminisme. In onze nieuwsbrief gaan we dieper in op een actueel en/of relevant thema dat een genderperspectief verdient. Deze week: een update over de strijd tegen seksueel geweld en femicide naar aanleiding van de herdenking van de moord op Julie Van Espen.
Gepubliceerd op 13/05/2020
De strijd tegen seksueel geweld en femicide, een jaar na de moord op Julie Van Espen
Vorige week was het een jaar geleden dat de 23-jarige studente Julie Van Espen werd vermoord. Op 4 mei 2019 trok Steve Bakelmans haar van haar fiets en probeerde haar te verkrachten waarop hij haar van het leven beroofde. Haar lichaam werd twee dagen later teruggevonden in het Albertkanaal in Antwerpen. Bakelmans was eerder veroordeeld voor verkrachting maar liep toch op vrije voeten. De zaak leidde tot grote publieke verontwaardiging.
“Laat haar dood niet tevergeefs zijn geweest”, schreven de ouders van Julie Van Espen in februari in een open brief, waarin ze negen maatregelen voorstellen in de strijd tegen seksueel geweld. De Morgen maakte op 1 mei een stand van zaken op. De krant concludeert dat geen enkel voorstel volledig in de praktijk is gebracht:
De ouders van Julie willen onder meer dat de opvolging en therapie voor daders van seksueel geweld verplicht worden, ook na strafeinde. Volgens De Morgen wordt daar aan gewerkt, maar blijft het aanbod gering. Op 4 mei publiceerde dezelfde krant een artikel dat toont dat Julie Van Espen mogelijk nog geleefd had als dader Steve Bakelmans behandeld en beter opgevolgd was.
Het probleem blijft
Dat er weinig gevolg werd gegeven aan de gevraagde maatregelen, ligt niet aan het feit dat het geweld tegen vrouwen zou afnemen. Het probleem is zelfs nog steeds groot. Zo is één op de vijf vrouwen in België slachtoffer van verkrachting. Dat blijkt uit een nieuwe online bevraging van Amnesty International bij 2.300 Belgen tussen de 15 en 75 jaar.
De publieke perceptie verandert wél
Dat geweld tegen vrouwen door burgers wél steeds serieuzer wordt genomen, blijkt uit nieuwe burgerinitiatieven en het toegenomen aantal meldingen bij de politie. Deze week lanceerde Punt vzw de campagne 'Bloom for Change' in samenwerking met diverse organisaties waaronder Sensoa, Vrouwenraad, Amnesty International, Child Focus en CAW. “Die campagne is er zowel op gericht om Julie te herdenken als om hoop te bieden”, zegt initiatiefneemster Ayke Gubbels op 4 mei in De Standaard.
Door de lockdown is het niet mogelijk om opnieuw een mars te organiseren om Julie Van Espen te gedenken en verandering te eisen, zoals vorig jaar op 12 mei gebeurde. Er kwamen toen 15.000 mensen op straat. Wie de campagne wil steunen, kan op 12 mei de Bloom for Change-illustratie delen op sociale media. Ook lanceert Bloom for Change 10 actiepunten die zijn opgesteld door experts, slachtoffers en de meeste grote middenveldorganisaties die werken rond dit thema. Bloom for Change roept iedereen op om hun actienota te ondertekenen.
Dat er meer bewustzijn is rond seksueel geweld, blijkt ook uit het stijgende aantal aangiftes van verkrachting in België. Vorig jaar waren er 4.664 aangiftes van verkrachting in ons land. Experts vermoeden een impact van #MeToo en het succes van de Zorgcentra na Seksueel Geweld, schreef De Morgen op 2 mei. De afgelopen 10 jaar is het aantal aangiftes met 25% gestegen.
“Als we kijken naar de stijgende cijfers van meldingen rond verkrachting, merken we dat dit voor een deel te maken heeft met onze campagnes. Slachtoffers hebben de neiging om hun verhaal sneller te vertellen omdat het minder eng is. Er is minder veroordeling. Hoe meer dit onder de aandacht komt, hoe meer politieke prioriteit het krijgt.” Ayke Gubbels (Punt vzw) in De morgen (04/05/2020)
Aandacht voor huiselijk geweld
Tijdens de coronacrisis neemt in de media vooral de aandacht voor gendergerelateerd geweld binnenshuis toe. Uit de eerste cijfers blijkt dat het aantal oproepen naar hulplijnen de voorbije weken fors is toegenomen, schreef de VRT op 30 april. VRT besteedt naar aanleiding daarvan aandacht aan het boek ‘Als liefde overleven wordt’, waarin ervaringsdeskundige Triene-Mie Le Compte en criminologe Anne Groenen schrijven over partnergeweld. Ook De Standaard (4 mei) en De Morgen (5 mei) publiceerden aangrijpende getuigenissen over partnergeweld.
Ook internationaal is er bezorgdheid over de toename van partnergeweld, nu lockdowns ertoe leiden dat slachtoffers en daders samen in huis opgesloten raken. In Latijns-Amerika waarschuwen activisten dat vrouwen nog meer risico lopen in een regio die al te lijden heeft onder zeer hoge percentages gendergerelateerd geweld en femicide. Dat schreef Al Jazeera op 20 April. Alleen al in Colombia zijn er op dag één van de nationale lockdown (25 maart) drie vrouwen vermoord, schreef OneWorld op 16 april.
In Rusland is huiselijk geweld niet strafbaar en nam het sterk toe tijdens de quarantaine, schrijft De Volkskrant op 8 mei. Een vorige week verschenen Russische documentaire over huiselijk geweld is bijna vier miljoen keer bekeken op YouTube. Activisten hopen met een nieuwe wet de politie te verplichten om te reageren op meldingen van geweld, zo schrijft De Volkskrant.
Achtenvijftig landen, waaronder ook België, roepen regeringen wereldwijd op om extra aandacht te hebben voor vrouwen en meisjes tijdens de coronacrisis, schrijft Het Nieuwsblad op 6 mei. Diezelfde dag wordt er in de VS een nieuw initiatief aangekondigd: Survivors’ Agenda, een campagne die machthebbers wil bewegen om te luisteren naar de behoeften van mensen die seksueel en gendergerelateerd geweld van welke aard dan ook hebben overleefd.
Op 7 mei riep de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in een verklaring op om extra bedacht te zijn op huiselijk geweld. De WHO waarschuwt dat banenverlies, toenemend alcohol- en drugsgebruik, stress en angst ten gevolge van deze pandemie nog jarenlang tot een toename van huiselijk geweld kunnen leiden. Dr. Hans Henri P. Kluge, regionaal directeur van de WHO voor Europa, adviseert in de verklaring overheden, gemeenschappen en burgers:
In de pers:
- Poolse vrouwen protesteren tegen anti-abortuswet (VRT NWS, 14/04/2020)
- Geweld tegen vrouwen na een sloot wodka, dat wordt in Rusland niet zomaar meer gepikt (De Morgen, 11/05/2020)
- Fiona Apple zal nooit haar mond houden (De Standaard, 09/05/2020)
- 'Het patriarchaat is niet iets van mannen. Het is vooral iets van vroeger' (De Standaard+, 09/05/2020)
- Waarom zien we nog nauwelijks iets terug van #metoo in Nederlandse series en films? (VICE, 07/05/2020)
- Wat de wereld ons leert over (gender)ongelijkheid in tijden van crisis (MO*, 04/05/2020)
- Julie Van Espen wordt herdacht met campagne 'Bloom for change' (De Standaard, 03/05/2020)
- Eén jaar na moord die schokgolf veroorzaakte: hoe Julie Van Espen uitgroeide tot een symbool (De Standaard+, 02/05/2020)
Meer weten?
- RoSa thema: Geweld en discriminatie
- RoSa thema: Seksueel geweld
- RoSa thema: Gendergerelateerd geweld
- RoSa thema: Femicide
Bron hoofdafbeelding: Bloom For Change
Bron banner: still uit promotievideo van Bloom For Change)