Kate Millett

Kate Millett (1934-2017) is een Amerikaans feministe en auteur van onder meer het baanbrekende boek Sexual Politics (1970). Ook als activiste laat ze zich niet onberoerd. Ze kan een pionier genoemd worden als het gaat over het bouwen van bruggen tussen verschillende ongelijkheden zoals seksisme, homofobie en racisme. 

Een academisch traject richting activisme

Kate Millett wordt geboren als Katherine Murray Millett op 14 september 1934 in Saint-Paul, de hoofdstad van de Amerikaanse staat Minnesota. Haar vader drinkt nogal veel en deinst ook niet terug voor het gebruik van fysiek geweld tegen zijn drie dochters. Hij vertrekt wanneer ze 14 jaar is. Millett's moeder werkt als leerkracht en verkoper om rond te komen. 

Millett studeert later Engelse literatuur aan de universiteit van haar thuisstaat Minnesota. Ze behaalt er in 1956 haar bachelordiploma met grote onderscheiding. Daarna volgt een opleiding aan het - op dat moment nog exclusief vrouwelijke - St Hilda's College, aan de prestigieuze Universiteit van Oxford in Engeland. Ze wordt er de eerste Amerikaanse vrouw die een diploma behaalt met hoogste onderscheiding (1958). 

Er volgt een periode van 10 jaar waarin ze aan de slag gaat als lesgever en kunstenares. Ze reist in die periode ook heel wat, door de Verenigde Staten, maar bijvoorbeeld ook naar Japan (tussen 1959 en 1963) . Maar de academische wereld trekt haar terug. In 1968 gaat ze van start in de graduaatsopleiding (Engels en vergelijkende literatuurwetenschappen) aan Columbia University. Ze geeft er onder meer les aan Barnard College, één van de oudste colleges ter wereld specifiek voor vrouwen. 

Haar proefschrift volgt in 1969 waarop ze  in 1970, met onderscheiding, haar doctoraatstitel in ontvangst mag nemen. Datzelfde jaar nog werkt ze een boek uit op basis van haar proefschrift. Het bombardeert haar meteen tot één van de belangrijkste radicale stemmen in de Tweede Feministische Golf.

'Het persoonlijke is politiek, maar ook seks is politiek'

'Het persoonlijke is politiek' was één van dé slogans van de Tweede Feministische Golf. In haar iconische boek Sexual Politics (1970) gaat Kate Millett nog een stapje verder: seks is politiek. Seksualiteit, zo argumenteert Millett, is doordrongen van patriarchale machtsrelaties die de mannelijke dominantie reflecteren en steeds opnieuw bevestigen.

'However muted its present appearance may be, sexual dominion obtains nevertheless as perhaps the most pervasive ideology of our culture and provides its most fundamental concept of power.'

Sexual Politics slaat bij verschijning in als een bom. Het boek wordt één van dé sleutelpublicaties van de Tweede Golf in de Verenigde Staten. Sexual Politics krijgt erg veel media-aandacht en laat het grote publiek kennismaken met nieuwe feministische ideeën.

'We're more sexually repressed than men, having been given a much more strict puritanical code of behavior than men ever have.'

Het boek vormt zowel een literaire als een historische kritiek. Door middel van analyses van teksten van schrijvers als D.H. Lawrence en Henry Miller - de zogenaamde kampioenen van seksuele bevrijding op moment van verschijning van Sexual Politics - spoort Millett minachting en regelrechte haat tegen vrouwen op en legt ze bloot.

Millett heeft in haar boek niet enkel aandacht voor de mannelijke 'spelers' in het patriarchale verhaal. Ook de rol van vrouwen wordt uitgespit. Uit beeldvorming van de biologische geslachten in de literatuur onderzoekt ze hoe vrouwen worden gesocialiseerd om hun lagere status in de samenleving te accepteren, of zelfs te verdedigen, een proces dat ze 'inwendige kolonisatie' noemt.

Uiteraard blijft het boek, toen niet en ook nu, niet zonder controverse. Toch blijft het een niet te negeren publicatie wat betreft de politieke, culturele en seksuele strijd om gelijke kansen tussen de biologische geslachten. Auteur en docent aan Harvard University Maggie Doherty omschrijft het in haar opiniestuk 'Why we need Kate Millett's Sexual Politics' in The New Republic in 2016 als volgt: 

Activisme vanop de eerste rij

In 1966 gaat Millett aan de slag als commissielid bij de nieuw opgerichte National Organization for Women (NOW). Doel van de organisatie is om te komen tot - en het bewaken van - de volledige participatie van vrouwen in de Amerikaanse samenleving, op gelijke voet met mannen. Later volgen ook engagementen bij onder meer: New York Radical Women (van o.m. Shulamith Firestone) & de zogenaamde Radicalesbians, die als één van de eersten openlijk het heteroseksisme van heteroseksuele feministen uitdagen en in vraag stellen. 

Ook tijdens haar academische jaren laat ze van zich horen. Ze manifesteert mee voor betere studentenrechten, de bevrijding van de vrouw en de hervorming van wetgeving en beleid rond abortus. Millett moet haar lesgeversfunctie aan Barnard College noodgedwongen beëindigen nadat bekend wordt dat ze mee aan de wieg stond van een studentenprotest op campus in 1968. 

Zeker na het succes van Sexual Politics (1970), neemt Millett steeds meer het woord. Ze groeit op korte tijd uit tot een woordvoerder van 'de' feministische beweging. Zelf heeft ze het daar op den duur lastig mee. Ze vindt het steeds moeilijker om voor en in naam van anderen te spreken. Ook met de manieren waarop ze in media en beeldvorming wordt afgebeeld kan ze niet altijd even goed leven. 

Millett's blik ligt ook niet enkel op nationale 'vooruitgang'. Ze roept uitdrukkelijk op tot een 'internationaal zusterschap' en zet haar oproep onder meer kracht bij in 1979, wanneer ze mee, samen met haar toekomstige levenspartner en vrouw Sophie Keir, gaat protesteren voor vrouwenrechten in Iran. Ze wordt er opgepakt en 'gelukkig voor haar' op een vliegtuig naar Parijs gezet. Voor haar lesbisch zijn kon ze evengoed worden geëxecuteerd. 

Radicaal feminisme in de marge

Het radicaal feminisme van Kate Millett is nooit helemaal door het grote publiek omarmd, ook niet in feministische kringen. Toch weet haar boek Sexual Politics een plaats in de feministische canon te veroveren. Heel wat ideeën die in het boek worden vooropgesteld zijn verworvenheden in het feministisch denken tot op vandaag. 

Cruciaal in Millett's analyse is het inzicht dat de strijd niet mag blijven hangen bij het opeisen van rechten (zoals bij de Eerste Golf), maar dat de strijd ligt in het veranderen van opvattingen en gedragingen. 

Kate Millett is ook de eerste die in een wetenschappelijke analyse een analogie trekt tussen seksisme en racisme. Ook als activiste is ze niet enkel actief in de vrouwenbeweging, ze draagt haar steentje bij aan de civil rights movement (zo wordt ze lid van de Congress of Racial Equality) en de vredesbeweging. Later zal ze zich ook engageren in campagnes tegen martelpraktijken en voor de hervorming van het gevangeniswezen in de VS. 

Naast Sexual Politics, schrijft Millett nog heel wat andere publicaties vanuit een feministisch perspectief. Ook haar artistiek werk en kunstprojecten hebben een duidelijke feministische inslag.  Ondanks haar moeilijke aanvaarding van het woordvoerderschap, blijft ze haar leven actief in de vrouwenbeweging.

De auteur overlijdt op woensdag 6 september 2017 op 82-jarige leeftijd na een hartaanval tijdens een verblijf in Parijs. Ze was er samen met haar vrouw Sophie Keir, om 8 dagen later haar 83ste verjaardag te vieren. 

In de RoSa-bibliotheek

• Pioniers: sexual politics: Kate Millett, 1971 / Mieke Maerten - Artikel in Uitgelezen jrg. 17 nr. 02 (2e trim 2011)
• Kate Millett's sexual politics: 40 years on / Sheila Jeffreys - Artikel in WOMEN'S STUDIES INTERNATIONAL FORUM jrg. 34 nr. 01 (jan/feb 2011)
• Mother Millett / Kate Millett, 2001 - RoSa ex.nr.: S/335
• The loony-bin trip / Kate Millett, 1990 - RoSa ex.nr.: S/534
• Hoogtevrees / Kate Millett, 1976 - RoSa ex.nr.: S/433

• Flying / Kate Millett, 1976 - RoSa ex.nr.: S/4
• The prostitution papers: a candid dialogue / Kate Millett, 1975 - RoSa ex.nr.: FIIIa/230 - in het Nederlands: Feiten over prostitutie / Kate Millett, 1975 / RoSa ex.nr.: FIIIa/14
• Sexual politics / Kate Millett, editie 1972 - RoSa ex.nr.: FIIIa/162 - in het Nederlands: Sekse en macht / Kate Millett, 1975 - RoSa ex.nr.: FIIIa/9
• Sisterhood Is Powerful: An Anthology of Writings from the Women's Liberation Movement / Robin, Morgan (Ed.), 1970