Margaret Atwood
Canadese auteur, literair critica en politiek activist
Margaret Atwood is een van Canada’s belangrijkste en gelauwerde auteurs. Naast talloze romans schrijft ze poëzie, essays en literaire kritiek. Atwood is ook literair criticus, politiek activist en overtuigd feminist.
Leven
Atwood wordt geboren in 1939 in Ottawa, Ontario, als tweede kind van drie. Haar moeder is diëtist, haar vader entomoloog. Omdat hij vaak onderzoek doet in de uitgestrekte Canadese natuurgebieden, verhuist het vijfkoppige gezin regelmatig en verandert Atwood zo ook vaak van school. Wanneer ze op achtjarige leeftijd naar Toronto verhuist en daar op een reguliere school terechtkomt, betekent dat een schok. “I wasn’t schooled in the meaning of being a girl”, zegt ze spaarzaam over die periode in haar leven.
Bron foto: ActuaLitté / CC BY-SA
“I wasn’t schooled in the meaning of being a girl” Margaret Atwood
Ze behaalt een Bachelor of Arts in Engels aan de Victoria Universiteit in Toronto en een master aan het Radcliffe College in Harvard, met dank aan de Woodrow Wilson-beurs die ze krijgt nadat ze de E.J. Pratt-prijs wint voor haar poëziebundel Double Persephone. Na haar studies doceert ze aan verschillende universiteiten. Sinds 1972 is ze voltijds auteur.
Ze leeft en werkt in Canada, Engeland, Schotland en Frankrijk, en woont momenteel opnieuw in Toronto, Canada.
Œuvre
Margaret Atwood’s bibliografie omvat romans, poëzie, kinderboeken, radioscripts, kritische essays, kortverhalen en theaterteksten. Ze wordt vaak beschreven als een feministische auteur. Seksevraagstukken zijn dan ook een prominent en weerkerend thema in haar werk, waarin ze afstand neemt van stereotiepe gendercodes, om ze te onderzoeken en te ontleden in plaats van ze te aanvaarden. Preken of overtuigen doet Atwood nooit. Naast mensenrechten en milieuvraagstukken behandelt ze in haar non-fictie ook de voorstelling van het vrouwelijke lichaam in de kunst.
Haar recensies en kritieken verschijnen in verschillende vooraanstaande magazines.
Haar allereerste publicatie was een poëziebundel, The Circle Game (1964), waarvoor ze de Governor General's Literary Award for Poetry ontvangt. Ze brengt nog een aantal dichtbundels uit, waaronder Interlunar (1988), Morning in the Burned House (1995) en Eating Fire: Selected Poetry, 1965-1995 (1998). Ze schrijft ook heel wat kortverhalen, die onder meer verzameld worden in Dancing Girls and Other Stories (1982), Wilderness Tips (1991), en Good Bones (1992).
Toch is ze vooral bekend omwille van haar romans, waarin ze steevast sterke en complexe vrouwelijke personages neerzet, maar ook de hedendaagse stedelijke context en seksuele moraal ontleedt.
In haar debuutroman The Edible Woman (1969) portretteert Atwood een vrouw die niet kan eten en het gevoel heeft dat ze opgegeten wordt en steeds meer gaat twijfelen aan de traditionele genderrollen en -verwachtingen die ze moet invullen. Daarna volgen de romans Surfacing (1973), Lady Oracle (1977), Life Before Man (1980), Bodily Harm (1982) en vermoedelijk haar bekendste werk: The Handmaid's Tale (1986).
In Cat's Eye (1989) beschrijft ze zonder mededogen de gescheiden werelden van meisjes en jongens. Het hoofdpersonage Cordelia voelt zich beter thuis in de jongenswereld, maar betaalt daar een hoge prijs voor. Daarna volgen The Robber Bride (1993), Alias Grace (1996), The Blind Assassin (2000), Oryx and Crake (2003), The Year of the Flood (2009), Stone Mattress (2014), MaddAddam (2013), The Heart Goes Last (2015) en Hag-Seed (2016). In 2011 publiceert ze ook een essaybundel over science-fiction, getiteld In Other Worlds: Science Fiction and The Human Imagination.
Haar werk werd bovendien vertaald in dertig talen.
The Handmaid’s Tale
The Handmaid’s Tale is een futuristische en dystopische roman, gepubliceerd in 1986, waarin Margaret Atwood een wereld schetst waar vrouwen onderdanig zijn en tot slaafse broedmachines worden herleid. Toch is er ook ongelijkheid tussen vrouwen onderling. In de Republiek van Gilead, een conservatieve theocratie, bepaalt vruchtbaarheid de sociale status van een vrouw. Door de milieucrisis zijn veel vrouwen namelijk onvruchtbaar geworden. Hierdoor worden de overgebleven vruchtbare vrouwen tot dienstmaagden gemaakt, die ritueel verkracht worden door hun bezitters. Diezelfde mannen hebben ieders ook een vrouw, een huisvrouw die onvruchtbaar is maar meer status geniet omdat zij het traditionele vrouwelijkheidsideaal benadert. Het verhaal speelt zo in op het psychoanalytische madonna – whore complex.
Het verhaal werd intussen wereldberoemd dankzij de beklijvende en bejubelde Netflix-reeks die van het boek werd gedraaid. Gezien het essentialistische vrouwbeeld dat de staat van Gilead uitdraagt en de veregaande schendingen van reproductieve en zelfbeschikkingsrechten van vrouwen, verworden de dienstmaagden uit The Handmaid’s Tale na de heropleving van het verhaal dankzij de serie in 2017 symbool voor vrouwenonderdrukking. Overal ter wereld wordt het herkenbare uniform van de dienstmaagden – een witte, brede hoed en een rode cape – opgepikt door protestanten in vrouwenmarsen of manifestaties voor reproductieve rechten.
Bron foto: Agustina Girardo op Wikimedia Commons
In 2019 brengt Atwood The Testaments uit, het langverwachte vervolg op de The Handsmaid’s Tale.
Engagement
Wereldwijd gekend als een uitgesproken feminist, laat Atwood zich ook kritisch uit over de milieupolitiek. Daarnaast is Atwood voorzitter van de Canadese Writers Union van 1981 tot 1982, en voorzitter van PEN Canada van 1984 tot 1986. PEN is een internationale lobbygroep die wereldwijd ijvert voor het bevrijden van auteurs die vastzitten als politieke gevangenen. Ze is Fellow of the Royal Society of Canada, ontving de Order of Ontario en de Norwegian Order of Literary Merit en kreeg maar liefst zestien eretitels.
Meer lezen?
- Why The Handmaid's Tale is so relevant today (BBC, 25/04/2018)
- The Testaments van Margaret Atwood leest als een trein (De Morgen, 11/09/2019)
- The Handmaid's Tale stuk dichter bij de realiteit dan vroeger (De Standaard, 11/09/2019)
- Margaret Atwood zou geen vervolg schrijven op The Handmaid's Tale, maar ze deed het toch. Waarom? (De Volkskrant, 07/09/2019)
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
- The Cambridge companion to Margaret Atwood / Coral Ann Howells (Ed.), 2006 – RoSa-ex.nr.: M/305
- The Cambridge introduction to Margaret Atwood / Heidi Macpherson Slettedahl, 2010 – RoSa-ex.nr.: GIV2 a/689
- Margaret Atwood: feminism and fiction / Fiona Tolan, 2007 – RoSa-ex.nr.: GIV2 a/581
- Margaret Atwood: works and impact / Reingard M. Nischik (Ed.), 2000 – RoSa-ex.nr.: M/140
- Deferrals of domain: contemporary women novelists and the state / Martine Watson Brownley, 2000 – RoSa-ex.nr.: GIV2 a/333
- Engendering genre: the works of Margaret Atwood, including an interview with Margaret Atwood / Reingard M. Nischik, 2009 – RoSa-ex.nr.: GIV2 a/698