Virginia Woolf

Virginia Woolf (1882 – 1941) is niet weg te denken uit het Engelstalige literaire canon. De veelzijdige, modernistische auteur wordt wereldwijd gevierd voor haar innovatieve, experimentele stijl en progressieve ideeën in haar romans, essays en kortverhalen. Uitgesproken feministisch in haar denken, wordt ze tot vandaag vooral herinnerd als een van de eerste grote literaire stemmen die vrouwenonderdrukking - de ene keer al explicieter dan de andere - centraal stelt in haar werk.  

Bron foto's: Wikimedia Commons

Biografie

Woolf wordt in 1882 geboren in het Victoriaanse Londen als Adeline Virginia Stephen, dochter van de bekende redacteur en literair criticus Sir Leslie Stephen en Julia Jackson. Beide ouders brachten kinderen mee uit een vorig huwelijk. Virginia groeit dan ook op in een samengesteld gezin avant la lettre. Vader Leslie leidt een ascetisch, gedisciplineerd leven, om zijn autoritaire optreden gevreesd, om zijn werkkracht en inzet geëerd. Hij stelt zijn enorme bibliotheek open voor al zijn kinderen, maar de meisjes mogen niet gewoon naar school, zoals hun broers.

In 1891 start de negenjarige Virginia met haar zus Vanessa en broer Thoby een handgeschreven familietijdschrift (Hyde Park Gate News) waarin ze gebeurtenissen in de familie beschrijven en becommentariëren. 

In 1895 overlijdt hun moeder aan reumatische koorts, een verlies dat de dertienjarige Virginia een eerste zenuwinzinking bezorgt. Twee jaar later mag ze studeren aan het Ladies Department van King’s College London, waar ze Grieks, Latijn, Duits en geschiedenis leert. Daar komt ze voor het eerst in contact met de vroeger hervormers van het vrouwenonderwijs en de toenmalige vrouwenbeweging. Wanneer in 1904 ook haar vader overlijdt, breekt voor Woolf opnieuw een mentaal moeilijke periode aan. Ze wordt tijdelijk opgenomen in Burley House, een verpleegtehuis voor vrouwen met “nerveuze aandoeningen”.  

De Stephens verhuizen na de dood van de pater familias naar een huis op 46 Gordon Square in Bloomsbury. Het is naar dit adres dat de illustere 'Bloomsbury Group' genoemd zal worden. Zonder ouders kunnen de kinderen zich vrij bewegen en het Victoriaans fatsoen overboord gooien. De Cambridge vrienden van broer Thoby komen langs en er vormt zich een losse kliek van kunstenaars en intellectuelen die elkaars werk becommentariëren en links-liberale standpunten aanhangen. De groep bestaat onder meer uit Virginia, haar zus Vanessa, haar broer Thoby, Lytton Strachey, James Strachey, Duncan Grant, John Maynard Keynes, echtpaar Desmond en Molly MacCarthy, E.M. Forster, Roger Fry, Leonard Woolf en Clive Bell. Omringd door gelijkgezinden, groeit het zelfvertrouwen van Woolf. Vanaf 1907, ze is dan vijfentwintig, zal ze haar carrière voltijds aan het schrijven wijden.

In 1912, na drie eerdere huwelijksaanzoeken geweigerd te hebben, trouwt ze uiteindelijk met Leonard Woolf. Ze zullen hun leven lang een eerder platonische relatie hebben. (Er zijn aanwijzingen dat Woolf misbruikt werd, beschuldigingen die ze pas zal uiten na de dood van de twee broers in 1937 en die ook te lezen zijn in Virginia’s autobiografische boeken 22 Hyde Park Gate en A Sketch of the Past.) Leonard Woolf zal zijn echtgenote blijvend ondersteunen en verzorgen, nadat ze een (tweede) zelfmoordpoging onderneemt en ook tijdens en na de opeenvolgende opnames.

Tijdens het interbellum wordt Wolf een belangrijk figuur in Londen's artistieke kringen. In 1915 wordt haar eerste roman The Voyage Out gepubliceerd. In 1917 kopen de Woolfs een oude drukpers en starten ze hun eigen uitgeverij, Hogarth Press. 

In 1922 ontmoet Virginia Vita Sackville-West. Zij beginnen een korte affaire, die Woolf zal inspireren  tot het schrijven van de roman Orlando (1929). De twee vrouwen blijven bevriend tot aan Virginia’s dood. 

Op 28 maart 1941 trekt Woolf een jas aan, verzwaard met stenen, en loopt hiermee in de Ouse rivier. Ze laat voor haar echtgenoot een afscheidsbrief achter. 

Oeuvre

Woolf wordt beschouwd als een van de belangrijkste en meest vernieuwende Engelse schrijvers van de twintigste eeuw. In haar werken experimenteert ze met de literaire stream of conscioussness-techniek (een stijl waarvan zij één van de pioniers was); de onderliggende psychologische en emotionele motieven van haar personages; en de diverse mogelijkheden van een verbrokkelde vertelstructuur en chronologie.

In haar vroege romans, zoals The Voyage Out (1915) en Night and Day (1919), is haar stijl nog redelijk traditioneel. In de loop der jaren wordt die steeds innovatiever en origineler, met romans als Jacob's Room (1922), Mrs Dalloway (1925), To the Lighthouse (1927) en The Waves (1931). Andere grensverleggende romans zijn Orlando (1928), The Years (1937) en Between the Acts (1941). Orlando wordt gezien als de roman waarmee ze haar liefde en genegenheid voor Vita-Sackville West kon uitdrukken. Het verhaal vormt een spel met ruimte, tijd en gender.

Naast een getalenteerd romanschrijver, is Virginia Woolf ook een meesterlijk essayist, met essays in The Common Reader (1925), The Second Common Reader (1933), The Death of the Moth and Other Essays (1942) en The Moment and Other Essays (1948).

A Room of One's Own (1929) en Three Guineas (1938) zijn haar meest bekende, feministische traktaten.

In haar werk levert Virginia Woolf scherpe kritiek op de rol die vrouwen toebedeeld krijgen in het Victoriaanse Engeland, een rol die gedirigeerd wordt door de toenmalige dogma’s en conventies, en die hun persoonlijke ontwikkeling in de weg staat. Vrouwen kunnen niet studeren, tenzij een aristocratische afkomst hen een vrijgeleide geeft om te doen wat ze willen. Vrouwen worden geacht te huwen en zorg te dragen voor hun echtgenoot, hun kinderen en hun huishouden, verwachtingen waaraan Woolf in geen geval wenst te voldoen. In haar romans en in de brieven die ze schrijft aan de leden van de Bloomsbury Groep, drukt ze op subtiele maar helder wijze haar gevoelens uit over de talloze dubbele standaarden die haar leven bepalen.

Haar oeuvre behandelt niet altijd de grote thema’s van die tijd, zoals oorlog en politiek, maar zoomt in op het kleine en persoonlijke, wat haar soms kritiek oplevert van collega-auteurs. Ondanks die kritiek toont Woolf zich consequent feministisch in alles wat ze schrijft. In A Room of One’s Own benadrukt ze het belang van financiële onafhankelijkheid voor de creatieve en intellectuele vrijheid van vrouwen, en van degelijke scholing voor meisjes. In Three Guineas beantwoordt ze de brief van een man die de vraag stelt naar hoe oorlog vermeden kan worden. In haar antwoord uit Woolf niet enkel haar pacifisme, maar wijst ze ook haarscherp uit dat haar mening als vrouw niet naar waarde geschat wordt.

Meer lezen?

• De ideeën van Virginia Woolf (The School of Life)
• A Consciousness of Reality (The New Yorker, 27/03/1954)
• 'It had a lifelong effect on her' A New Virginia Woolf Biography Deals with the Author's Experience of Childhood Sexual Abuse (Time, 17/12/2019)
• Beholding Virginia Woolf Through the Women in Her Life ((New York Times, 20/12/2019)
• The Power Women of Mecklenburgh Square (New York Times, 07/04/2020)
• Why Anxious Readers Under Quarantaine Turn to "Mrs. Dalloway" (The New Yorker, 10/04/2020)
• How Virginia Woolf Kept Her Brother Alive in Letters (The New Yorker, 08/07/2020)

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• Women and writing / Virginia Woolf & Michèle Barrett (Ed.), 1979 – RoSa-ex.nr.: GIV2 a/325
• Virginia Woolf: an inner life / Julia Briggs, 2005 – RoSa-ex.nr.: T/872
• The Cambridge Companion to Virginia Woolf / Sue Roe & Susan Sellers, 2000 – RoSa-ex.nr.: M/123
• Virginia Woolf as feminist / Naomi Black, 2004 – RoSa-ex.nr.: GIV2 a/439
• The bedside, bathtub and armchair companion to Virginia Woolf and Bloomsbury / Sarah M. Hall, 2007 – RoSa-ex.nr.: GIV2 m/146
• The essays of Virginia Woolf: vol. I: 1904-1912 / Virginia Woolf, 1986 – RoSa-ex.nr.: M/339

Bron foto 'Orlando': WikiCommons