Girl in a Band. A Memoir - Kim Gordon

Kim Gordon

Girl in a Band. A Memoir
Londen: Faber & Faber, 2015. 273 p.

musici / zangeressen / popmuziek / Verenigde Staten / autobiografie

RoSa-ex.nr.: S/692

De titel Girl in a Band. A Memoir doet vermoeden dat deze autobiografie van Kim Gordon een beschrijving, misschien zelfs een aanklacht is, van hoe het is een vrouw te zijn in de mannenwereld die de (rock-)muziek nog steeds is. Her en der komt dat thema wel aan bod in deze vlot geschreven memoires - het boek leest als een album waarbij de hoofdstukken verschillende songs zijn - maar het is zeker niet de rode draad. Wel krijg je via kleine anekdotes een insidersblik in het seksisme in de muziek en kunstwereld.

Kim Gordons verhaal

Voor zij die haar niet kennen, Kim Gordon geniet vooral bekendheid als medeoprichter, bassist en backing vocalist van de legendarische band Sonic Youth. Die band ontstond in New York in 1981 en speelde tot 2011. Het einde van de band is meteen het begin van het boek. Op een pakkende manier beschrijft ze hoe ze zich voelt tijdens het laatste Sonic Youth concert. De band ontplofte door de echtscheiding van Kim Gordon en Thurston Moore, zanger van Sonic Youth. Hoewel dat begin doet vermoeden dat Girl in a Band vooral over Sonic Youth gaat, is het tegendeel juister. Sonic Youth komt pas in het midden van het boek weer tevoorschijn. Wel zijn de hoofdstukken over haar leven in de band het interessantste.

De eerste hoofdstukken van Girl in a Band vertelt Gordon hoe ze opgroeide in een conventioneel gezin maar met een oudere broer die haar heel haar jeugd heeft geterroriseerd. Later zou blijken dat hij paranoïde schizofreen is, maar als kind en jongere werd dat nooit opgemerkt. Het is dan ook geen verrassing dat ze zo snel ze kon het huis verliet. Het werd een begin van een omzwerving door Noord-Amerika waar ze op haar weg heel veel mensen ontmoette. Ze schetst tijdsbeelden van het leven in Californië en New York die de moeite van het lezen waard zijn.

Am I empowered?

Doorheen haar memoires is duidelijk dat Kim Gordon veel heeft geworsteld met het vrouw-zijn in haar leefwereld, met de haar opgelegde verwachtingspatronen. Ook analyseert ze hier en daar de situatie. Het begint al in de eerste hoofdstukken waar ze over haar moeder vertelt. Haar moeder leefde het leven van de typische huisvrouw. Terugdenkend aan die tijd, voelt Gordon aan dat er meer zat in haar moeder, dat ze niet het leven leidde dat ze wou. Dat vertaalde zich in sporadische kunstwerken en kledij die ze maakte. Je voelt als lezer dat Gordon het jammer vindt dat haar moeder nooit heeft doorgezet in het najagen van haar dromen. Zelf stelde en stelt ze zich nog vaak de vraag of ze empowered is en wat dat eigenlijk betekent. Een antwoord formuleert Gordon niet.

At the end of the day, women are expected to hold up the world, not to annihilate it

Kim Gordon is veel meer dan muzikant. Eigenlijk is ze zelfs per ongeluk in een rockband beland. Haar grote droom was kunstenaar te worden. Bij een select publiek staat ze ook bekend als kunstenaar. Hoe belandde ze dan toch in een rockband? Kim Gordon geeft zelf het antwoord. Ze herinnert zich dat ze in de werkkamer van haar vader, een vooraanstaand socioloog, naar diens boeken stond te kijken. Die boeken hadden titels zoals: Men and their Work. Als ze jaren later gevraagd wordt om iets schrijven voor een nieuw magazine, speelt die scene terug in haar hoofd. Ze bedenkt zich dat alles wat mannen doen, omschreven wordt als werk en dat ze voor lange tijd de dingen die ze, als vrouw en meisje, deed lager inschatte. Vandaar maakt ze de stap naar mannen als performers van muziek, terwijl zij graag naar muziek luisterde. Ze verlangde naar een actieve rol. Ze wou begrijpen hoe het voelde om op een podium te staan. Ze wilde geen toeschouwer zijn van de "mannelijke" dynamiek maar er midden in staan. Niet dat ze dat toen zo aanvoelde, maar in retrospect werd het haar duidelijk.

Dat verschil verduidelijkt ze later in het boek waar ze het heeft over kunst en ambacht. Kunst is woest, kunst is grenzen opzoeken. Kunst is mannelijk. Terwijl ambacht gaat over controle, over verfijning en dat is vrouwelijk. 

Volgens Gordon staat de maatschappij niet toe dat vrouwen de vrijheid krijgen die ze willen. Diegene die toch de grens oversteken, krijgen de wind van voren. 

Gordon praat dan ook met het grootste respect over de girl power van de Rrriot Grrls en met misprijzen hoe die term gekaapt werd door de Spice Girls. Voor haar is dat een door mannen samengestelde groep waarbij elk lid zorgvuldig werd gestileerd om in elk segment vermarkt te kunnen worden. Kim Gordon heeft overigens een duidelijke mening over collegamuzikanten zoals Madonna, Lana del Rey en vooral over Courtney Love.

I can't believe you let yourself be photographed without lipstick

Eens in die muziekwereld was het pijnlijk duidelijk dat ze "een vrouw" was. Lange tijd vond ze het heel moeilijk om daar een plaats in te vinden. Haar grootste bekommernis ging over het schoonheidsideaal. Heel vaak herhaalt ze dat ze geen idee had hoe ze eruit moest zien. Uitgebreid becommentarieert ze de verwachtingspatronen naar vrouwen toe, hoe er van een vrouw verwacht werd dat ze eruit ziet en hoe juist dat aspect van de identiteit altijd werd en wordt benadrukt door journalisten. Zo vertelt Gordon hoe vaak ze van journalisten de vraag kreeg hoe het voelde om een meisje in een band te zijn en hoe vaak ze achteraf de meest seksistische artikels daarover zag. Toch weigerde ze om de rol van de denkbeeldige perfecte vrouw te spelen. Dat werd vooral een issue toen de band een contract afsloot met de major platenmaatschappij Geffen. Toen leerde de ze dat voor een succesvolle band de muziek natuurlijk een rol speelt, maar dat er ook veel van afhangt hoe "het meisje" eruit ziet. Zij plaatsten haar in het centrum van de groep. Het was een rol waar ze zich niet helemaal in thuis voelde.

Van de dubbele standaarden in de muziekindustrie krijg je als lezer ook voorbeelden. Sonic Youth had net een videoclip voor het nummer 100% opgenomen (de regie gebeurde door een jonge Spike Jonze die zich daarmee op de kaart zette). MTV, dat zich toen nog toelegde op muziek en er geen graten in zag om halfnaakte vrouwen in videoclips te tonen, weigerde in eerste instantie de videoclip voor 100% te spelen. De reden: Kim Gordon's t-shirt van de Rolling Stones met de opdruk "Eat it" zond een slechte boodschap naar haar kijkers. Bekijk de clip en oordeel zelf.

In het nummer Kool Thing zingt ze: "Hey Kool thing, come here, sit down beside me, there's something I gotta ask you, are you gonna liberate us girls from male white corporate oppression?" Het is misschien het meest treffende voorbeeld van een feministische songtekst die ze ooit heeft geschreven.

Als ontspannende literatuur is Girl in a Band zeker een aanrader. Je krijgt een zeldzaam inzicht in het leven van een rockmuzikant die de hele wereld heeft gezien. Als feministisch pamflet blijf je als lezer echter op je honger zitten.

Meer weten?

• RoSa thema: Gender in muziek

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• Girl in a Band. A Memoir / Kim Gordon, 2015 - RoSa-ex.nr.: S/692