hier komen promoties & acties

Ongebonden Best

Ongebonden best: Nelly Maes : vrouw en Vlaams - Alain Debbaut

Alain Debbaut

Ongebonden best. Nelly Maes, vrouw en vlaams.
Kalmthout: Pelckmans, 2013. 267 p.

politici / biografie

RoSa-ex.nr.: T/1264

Het leven van Nelly Maes in beeld

In de biografie Ongebonden best schetst Alain Debbaut een beeld van de Belgische politica (Volksunie, Spirit, Vl.Pro en SLP) en voorvechtster van de vrouwenemancipatie Nelly Maes (°1941, te Sinaai). Zowel haar politieke loopbaan als haar persoonlijke leven komen aan bod. Daarbij gaat de auteur de verschillende rollen die Nelly Maes opnam niet uit de weg. Ze was niet alleen politica, ze was ook moeder, vrouw, …. Het boek geeft een antwoord op verschillende vragen. Wat waren de grootste struikelblokken die Nelly Maes op haar weg tegenkwam? Hoe werd ze als vrouw aanvaard, zowel binnen haar eigen partij(en) en organisaties, als binnen het grotere politieke speelveld? Waar, wanneer en met wie beleefde ze haar grootste triomfen? Hoe kijkt zij zelf na al die jaren terug op die cruciale momenten en ervaringen? Vanwaar komt toch die bijnaam “Rooie Nel”?

Alain Debbaut is er in geslaagd om aan de hand van een goede mix van fragmenten uit interviews met Nelly Maes zelf, met haar vrienden en politieke tijdgenoten, historische feitenkennis en anekdotes een overzichtelijk - en ook toegankelijk - verhaal te schetsen van de verschillende periodes waarin het leven van Nelly Maes zich afspeelde.

Elk hoofdstuk staat in het teken van een specifieke episode uit het leven van Nelly Maes. Van haar opgroeien als rebelse tiener in het kleine Vlaamse dorp Sinaai, over haar regentenopleiding en job als leerkracht in Sint-Niklaas, haar leven als gehuwde vrouw en moeder, tot haar politieke loopbaan. Haar periode bij (Jong-)Davidsfond en de Stichting Lodewijk De Raet, haar 31-jarige lidmaatschap van de Volksunie en haar latere keuze voor Spirit/Vl.Pro/SLP na de ontbinding van de Volksunie komen aan bod. Het politiek zwaarwichtigere deel van deze biografie wordt, om het allemaal wat aangenamer leesbaar te maken, per hoofdstuk vlot (en succesvol) afgewisseld met persoonlijke anekdotes over het vaak op cultuur gerichte leven dat Nelly Maes naast de politiek leidde. Ook haar persoonlijke politiek engagement, haar (voor die tijd absoluut niet evidente) rol en plaats als vrouw binnen het politiek gezelschap en de vaak moeilijke combinatie tussen haar politieke werk en het gezinsleven worden voldoende in het daglicht gesteld.

Deze biografie leest niet enkel en alleen als een biografie van Nelly Maes, maar óók als een biografie van het Waasland, de streek waarin Nelly Maes geboren werd, waar ze als kind van een veehandelaar opgroeide en waar ze in de jaren 1965-1970 haar eerste stappen in de politiek zette. 

Een politiek boegbeeld aan het woord 

Nelly Maes was dertig jaar actief in alle mogelijke parlementen: Kamer, Senaat, Vlaams en Europees Parlement. Vic Anciaux omschrijft haar als volgt: “Nelly’s verdienste is dat ze gedreven achter bepaalde idealen stond, vooruit wou, vernieuwend dacht…”

Vanaf haar eerste verkiezing in 1970, over haar tijd als provinciesenator en later ook schepen, tot en met haar tijd als Vlaams en Europees volksvertegenwoordiger: alle politieke etappes die ze doorliep, komen in dit boek aan bod en worden vanuit verschillende invalshoeken belicht.

Grotendeels wordt Nelly Maes hierbij zelf aan het woord gelaten. Ze blikt terug op een aantal belangrijke momenten uit haar leven en carrière. Je komt als lezer te weten waarom ze op bepaalde momenten net die beslissing maakte, vanuit welke overtuiging ze vertrok en hoe ze na al die jaren, daarop terugkijkt. Deze persoonlijke reflecties worden aangevuld met een door de auteur aangeboden omkadering en meer algemene beschrijving van de sfeer die in Vlaanderen heerste tijdens die verschillende kernmomenten. Tot slot wordt elk hoofdstuk voorzien van en/of afgesloten met een korte blik op de “Nelly Maes van het moment”. Deze blik wordt telkens geworpen door de ogen van iemand die haar goed gekend heeft. 

Emancipatie van vrouwen

Ook haar enthousiasme en onbuigzaamheid inzake de emancipatie van de vrouw (binnen de Volksunie stond ze er vaak alleen voor), krijgen hun plaats in dit boek. Haar rol als oprichter van de Federatie van Vlaamse Vrouwengroepen komt aan bod, net als het feit dat ze als enige lid van de Volksunie in 1990 vóór de abortuswet stemde. Maar ook kleine(re), subtiele(re) herinneringen, houdingen en standpunten die haar engagement voor gelijke kansen en gelijke behandeling van mannen en vrouwen benadrukten, worden niet vergeten. Zo herinnert Nelly Maes zich hoe ze als vrouw in het parlement tijdens de naamafroeping steevast weigerde te reageren op de naam van haar man (Van der Eecken). “Van der Eecken is hier niet, die werkt op Sidmar en daar gebruiken ze mijn naam ook niet.” Het rebelse meisje uit haar tienerjaren kwam in het parlement weer aan de oppervlakte.

“Zo kwam ik in het parlement, niet wetende hoe ik het zou aanpakken. De mannen bulderden en riepen en de vrouwen zaten er deftig te wezen. Ik dacht: “Als iedereen hier roept, dan doe ik dat ook. Ik heb een sterke stem.” En in plaats van er gereserveerd en gemanierd bij te zitten en te zwijgen, zoals de andere vrouwen, besloot ik mij te gedragen zoals de mannen zich gedroegen. Het “verfijnd vrouwelijke” dat ons was aangepraat in het pensionaat, was aan mij niet besteed. Langs de Waalse kant kreeg ik snel de naam “la passionaria”. Zo ging dat.”

Haar eigen ervaringen met hoe moeilijk het was voor vrouwen om zich te kunnen ontplooien, hebben altijd een grote rol gespeeld in haar engagement. Verschillende van deze anekdotes worden dan ook aangereikt om haar politieke keuzes en strijdpunten te verduidelijken. Van de zwakke maatschappelijke positie en financiële afhankelijkheid van de vrouw in een huiselijke context tot de weerstand die er was voor vrouwen in de Kamer of Senaat. Toen ze in 1970 in het parlement belandde, waren slechts acht van de 212 Kamerleden vrouwen. De manier waarop er in die tijd over vrouwen werd gesproken aan de politieke top was dan ook navenant. “Dat is geen vrouw, dat is een zeekoe.” “De wijven moeten niet zoveel complimenten maken.” Nelly Maes liet zich niet doen en zette mee een evolutie in gang:

“Het feit dat ze een vrouw was, was voor de emancipatie van de vrouw zeer goed. Dat ze haar mening zo goed kon verwoorden heeft op die manier zeker bijgedragen tot het beeld van een moderne, zelfbewuste, Vlaamse vrouw. (Jos Bouveroux)”

Ongebonden best is dan ook wat het beweert te zijn: een eerlijk – en dus niet verbloemend – eerbetoon aan Nelly Maes. Haar hoogtes en laagtes, sterktes en zwaktes in zowel haar politieke bestaan als haar persoonlijke leven. Nelly Maes in haar eigen woorden, maar ook door de ogen en ervaring van anderen. 

Over de auteur 

Alain Debbaut (°1961, te Sint-Niklaas) studeerde begin jaren 1980 klassieke filologie aan de toenmalige Rijksuniversiteit Gent, waarna hij aan de slag ging als leerkracht in het Sint-Lodewijkscollege te Lokeren. Hij geeft er tot op heden les Latijn, Grieks en esthetica. Daarnaast was Debbaut onder meer ook een tijd voorzitter van de Culturele Raad Lokeren (2002-2006), lid van Raad van Bestuur Cultureel Centrum Lokeren (2000-2013), alsook mede-oprichter van een Agalev-afdeling in Sint-Niklaas (1981-1982). Op dit moment studeert hij opnieuw - geschiedenis aan de Universiteit Gent - en is hij onder meer redactiesecretaris van de Annalen van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas. Hij publiceert geregeld over lokale geschiedenis en erfgoed. 


Meer weten?

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek: