VRT-reeks 'Wij, Vrouwen'
Welke obstakels op weg naar gelijkheid hebben vrouwen de voorbije decennia overwonnen? En welke houden hardnekkig stand? In de vierdelige reeks ‘Wij, vrouwen’ gaat Canvas op zoek naar antwoorden aan de hand van archiefbeelden en verhalen van getuigen.
Het programma volgt de formule van reeksen als ‘Kinderen van de kolonie’: het historische én actuele verhaal wordt verteld door betrokken getuigen die de kijker recht aankijken. Deze keer zijn die getuigen achttien vrouwen van alle leeftijden, met verschillende achtergronden. Elk vertellen ze vanuit hun perspectief - als politica, boegbeeld van de vrouwenbeweging, of ‘gewone’ burger - over de positie van vrouwen in onze samenleving, zowel privé als in het publieke leven.
Aflevering 1: Baas over eigen lijf
Dat de strijd voor vrouwenrechten en gendergelijkheid nog niet is gestreden, blijkt onder andere uit de verhalen over seksueel grensoverschrijdend gedrag en geweld die vrouwen steeds vaker durven en kunnen vertellen dankzij #MeToo. Dat inzicht was dan ook de aanleiding voor de programmamakers om deze reeks te maken. De eerste aflevering gaat daarom vooral over de strijd van vrouwen om hun seksualiteit vrij te beleven. Van (de afwezigheid van) seksuele voorlichting, tot het taboe rond maandstonden en seksueel genot, over seksueel geweld: de oudere getuigen doen hun boekje open over de waarden en normen waarmee zij werden opgevoed.
Ook jongere getuigen nemen het woord over hoe ze vandaag nog steeds niet altijd baas over eigen lijf blijken te zijn. Seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar ook schoonheidsidealen doen de vrijheid en het recht om over hun eigen lichaam te beschikken de das om.
In deze aflevering - die in essentie over zelfbeschikkingsrecht gaat - zijn er twee opvallend afwezige thema’s: de strijd om het recht op abortus enerzijds, en het hoofddoekenverbod anderzijds. De makers laten weten dat abortus aan bod komt in de slotaflevering “Vrouwen aan de macht”, over activisme en politiek. Het hoofddoekenverbod komt niet aan bod in deze reeks.
Aflevering 2: Vrouwen moeten hun plaats kennen
In deze aflevering vertellen de getuigen over hoe zij werden opgevoed om gehoorzaam te zijn aan en te zorgen voor de mannen in hun leven. Dat beperkte zich niet tot de privésfeer: vrouwen waren ook lang juridisch ondergeschikt aan hun echtgenoot. Pas in 1958 wordt de plicht tot gehoorzaamheid van de vrouw afgeschaft. Het zal nog tot 1976 duren totdat vrouwen over hun eigen financiën mogen beslissen.
Maar ook nadat ze juridische gelijkheid verkregen, bleven de meeste vrouwen in een ondergeschikte rol zitten. Dat maakt hen kwetsbaar voor misbruik, en daar getuigen enkele vrouwen ook over. Daarnaast besteden vrouwen in Vlaanderen vandaag ook nog steeds meer tijd aan huishoudelijke- en zorgtaken dan hun mannelijke partner…
Aflevering 3: Welkom in de mannenwereld
Toegang krijgen tot (hoger) onderwijs was een belangrijke mijlpaal in de emancipatie van vrouwen in België: het opende deuren om de rol als huisvrouw en moeder te overstijgen. Toch bleek het niet evident om tot die academische wereld toe te treden: pas in de jaren 1970 nam het aantal meisjes op de universiteit toe, volgens de programmamakers. Toch waren ze daar niet allemaal welkom:
Ook de inclusie van vrouwen op de arbeidsmarkt betekende op papier een vooruitgang op vlak van gendergelijkheid. In realiteit krijgen vrouwen nog steeds te maken met onder andere discriminatie en seksisme op de werkvloer. Daar getuigen de vrouwen ook over in deze aflevering. Bijvoorbeeld het glazen plafond, waarbij vrouwen maar tot een bepaald niveau kunnen opklimmen in de hiërarchie van een onderneming, maar ook de vooroordelen waar vrouwen die een carrière en gezin hebben mee te maken krijgen, blijven een obstakel vormen voor vrouwen om op een gelijkwaardige manier te kunnen participeren op de arbeidsmarkt.
Aflevering 4: Vrouwen aan de macht
In de vierde en laatste aflevering wordt er teruggeblikt op én naar de toekomst gekeken van de politieke strijd om gendergelijkheid.
De aflevering zoomt onder andere in op de strijd om het recht op abortus. Tijdens de tweede feministische golf werd abortus voor het eerst een politiek thema, onder het motto “het persoonlijke is politiek”. Verschillende getuigen vertellen over de erbarmelijke omstandigheden waarin vrouwen in de illegaliteit een abortus lieten uitvoeren, niet zelden met de dood van de zwangere vrouw tot gevolg. Pas in 1990 krijgt abortus in België een wettelijk kader. Dat kader is sindsdien amper gewijzigd, en blijkt nog steeds een gevoelig thema te zijn in België én over onze landsgrenzen heen.
Daarnaast focust deze aflevering ook op de aan- of afwezigheid van vrouwen in de politiek en wat dat betekent voor gendergelijkheid, zowel in het verleden als vandaag.
Alle afleveringen zijn te bekijken op VRT MAX tot 1 november 2023.
Meer weten?
- RoSa thema: Tweede feministische golf
- RoSa thema: Derde feministische golf
- RoSa thema: Vierde feministische golf