Sekse en gender
Geslacht of sekse verwijst naar de biologische verschillen en gender verwijst naar sociale ideeën rond vrouwelijkheid en mannelijkheid.
Gender is niet hetzelfde als biologisch geslacht
- Sekse is het biologisch geslacht
Dit omvat de biologische verschillen tussen mensen. Ze zijn universeel, van alle tijden en (meestal) onveranderlijk. Deze verschillen gaan over de structuur van chromosomen en hormonen, de manifestatie van ziektepatronen en neuropsychiatrische aandoeningen en over geslachtsorganen (penis of vagina). We spreken over mannen, vrouwen en intersekse personen (wanneer iemand in mindere of meerdere mate kenmerken van beide geslachten vertoont).
- Gender is het sociaal geslacht
Dit omvat de maatschappelijke ideeën en verwachtingen rond ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’. Die worden sociaal en cultureel bepaald en zijn veranderlijk. Al vanaf de geboorte worden meisjes en jongens (onbewust) in hokjes opgedeeld. Dit gebeurt op heel uiteenlopende vlakken: speelgoed, kleding, interesses, hobby’s, studiekeuze, jobs ... Zo zouden prinsessenboeken voor meisjes zijn en piratenverhalen voor jongens, horen meisjes lief te zijn en jongens stoer, kunnen jongens beter voetballen en meisjes beter dansen, kiezen meisjes voor zorg en jongens voor techniek, zijn vrouwen verantwoordelijk voor de kinderen en het huishouden terwijl mannen een voltijdse baan beoefenen …
Gender vestigt er de aandacht op dat biologische verschillen vaak vertaald worden in sociale ongelijkheid. De ene groep wordt in een ondergeschikte positie geduwd ten opzichte van een andere groep ten gevolge van stilzwijgende afspraken en normen, die op een bepaald moment in een bepaalde samenleving worden gemaakt.
Natuur en/of cultuur?
Zogenaamd mannelijke en vrouwelijke eigenschappen 'kleven' aan de respectieve sekse zodat het lijkt alsof ze natuurlijk zijn en altijd samen voorkomen. Uitspraken als 'vrouwen zijn zorgend, mannen zijn carrièregericht' en 'meisjes zijn lief en schattig, jongens zijn avontuurlijk' zorgen ervoor dat we in hokjes blijven denken. Ook al heeft iedereen zowel 'mannelijke' als 'vrouwelijke' eigenschappen. Waarom dan nog die indeling?
Zijn de verschillen tussen vrouwen en mannen aangeboren of aangeleerd? Het nature-nurture debat is de algemene discussie over de oorsprong van de eigenschappen van een individu. In dit debat bestaan meerdere standpunten, die variëren tussen twee extremen: natuur en cultuur.
| Natuur (nature) | Cultuur (culture) |
|
|
|
|
|
|
|
|
Tegenwoordig is er steeds meer consensus dat zowel biologische als sociale elementen hun invloed hebben op de geslachten. Zowel genen en hormonen als opvoeding en socialisatie bepalen 'mannelijkheid' en 'vrouwelijkheid' en de waarde die we eraan hechten. Hoe zwaar elk doorweegt en hoe de beïnvloeding gebeurt, is nog onderwerp van discussie.
Meer lezen online
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek
- Testosteron Rex: Het einde van de gendermythe / Cordelia Fine, 2017 - RoSa-ex.nr.: FII e/168
- Het idee M/V: ontmaskering van een hardnekkig denkbeeld / Asha Ten Broeke, 2010 - RoSa-ex.nr.: DIII 1a/73
- Pink Brain, Blue Brain: How small differences grow into troublesome gaps - and what can we do about it / Lise Eliot, 2009 - RoSa-ex.nr.: FII a/1076
- Being boys, being girls: learning masculinities and femininities / Carrie Paechter, 2007 - RoSa-ex.nr.: DII 3e/14
- Gender, culture and society: contemporary femininities and masculinities / Máirtín Mac an Ghaill en Chris Haywood, 2007 - RoSa-ex.nr.: FII p/441
- Closing the gap: exploring the history of gender relations / Allerd Stikker, 2002 - RoSa-ex.nr.: FI m/93