Rebecca Solnit
Rebecca Solnit is een Amerikaanse auteur en activiste
Historicus, auteur en activist Rebecca Solnit (1961) is met haar boeken en essays over diverse thema's al talloze keren in de prijzen. In 2008 schrijft Solnit het essay 'Mannen leggen me altijd alles uit' over een verschijnsel dat ondertussen bekend staat als 'mansplaining'.
Mannen leggen me nog steeds alles uit. En geen enkele man heeft ooit zijn excuses aangeboden voor het onterecht uitleggen van dingen waar ik verstand van had en hij niet. Maar volgens de statistieken heb ik misschien nog een jaar of veertig te leven, dus wie weet. Rebecca Solnit, Mannen leggen me altijd alles uit, 2017, p.23
Mansplaining
Solnit beschrijft de problematiek met de nodige nuancering. Ze beklemtoont dat er ook genoeg vriendelijke mannen en betweterige vrouwen zijn, dat ze zelf bevoorrecht is omdat ze het recht heeft om te denken en spreken dan de meeste vrouwen. Maar niet iedereen heeft evenveel geluk als haar. Het monddood maken van vrouwen in het openbare leven, huiselijk geweld en seksuele intimidatie tonen aan dat het een noodzaak is om vrouwen geloofwaardigheid te geven en te zorgen dat ze gehoord worden.
Men Explain Things To Me wordt tot op vandaag nog steeds gedeeld en becommentarieerd. Solnit wordt gezien als de nieuwe Betty Friedan. Het verschijnsel waarover Solnit schrijft, staat inmiddels bekend als 'mansplaining', een samentrekking van de Engelse woorden man en explaining. Solnit gebruikt de term zelf niet, volgens haar wekt het te veel de indruk dat het gaat om een aangeboren afwijking van mannen, in plaats van het fenomeen dat sommige mannen onnodig uitleggen en tegelijkertijd niet horen wat ze moeten horen. De term heeft wel degelijk z'n effect gehad. In 2010 wordt 'mansplainer' door The New York Times verkozen tot een van de beste woorden van het jaar en in 2012 maakt de term zijn entree in de mainstream politieke journalistiek. Daarnaast wordt de website Academic Men Explain Things to Me opgericht met verhalen van honderden universitaire vrouwen over hoe ze worden stilgezwegen.
Men Explain Things to Me
Na het succes van het essay 'Men Explain Things to Me' schrijft Rebecca Solnit andere stukken over de gebrekkige aandacht voor vrouwenrechten en -problematieken die ze in 2014 bundelde in een boek genoemd naar haar bekendste essay Men Explain Things to Me. Naast het beroemde titelessay bevat het een verhandeling over verkrachting en tevens de oproep om een halt toe te roepen aan deze wijdverbreide misdaad tegen de mensheid, een onvermoeibaar doordenken over de ware betekenis van het huwelijk, of wat het huwelijk zou kunnen zijn, een bespiegeling over de zichbaarheid en onzichtbaarheid van vrouwen in kunst en geschiedenis, een diepgravende lezing van Virginia Woolf's werken.
Een boek "voor de grootmoeders, de gelijkheidspredikers, de dromers, de mannen die het begrijpen, de jonge vrouwen die doorgaan, de oudere die de eerste stappen hebben gezet en de gesprekken die niet stilvallen." Solnit schrijft voor iedereen die begaan is met vrouwenbevrijding. In het essay 'Woolfs duisternis: Het onverklaarbare omarmen' komt Solnit's boodschap het sterkst tot uiting. Vrouwen willen hun eigen ding kunnen doen, zonder commentaar op hun vrouw-zijn.
Indrukwekkend is het essay #YesAllWomen. Hierin kijkt Solnit terug naar het 'probleem zonder naam' van Betty Friedan. Vrouwen hadden toen veel minder rechten en veel minder in te brengen. Het is een lange strijd geweest en er is nog een lange, harde strijd te gaan, met tegenstand die nog alomtegenwoordig is. De wereld is verregaand veranderd en er moet nog veel veranderen, maar verandering is al zichtbaar.
The Mother of All Questions
In The Mother of All Questions rekent Solnit af met vele misvattingen die diep in de samenleving geworteld zijn die verandering onmogelijk maken. Het titelessay - dat verscheen in het Amerikaanse maandblad Harper's in 2015 - verwijst bijvoorbeeld naar de vraag die een journalist aan Solnit stelde tijdens een lezing. Waarom bleef Woolf kinderloos? Solnit moest deze vraag zelf ook meermaals beantwoorden. Hoe vaak zou die vraag aan een mannelijke auteur worden gesteld?
In het essay 'Een korte geschiedenis van het zwijgen' gaat Solnit dieper in op het stilzwijgen van verkrachting en seksueel geweld tout court in de samenleving. Iemand de mond snoeren is een uitoefening van macht, maar juist zwijgen werd lang gezien als een impliciete vorm van toestemming – een diepgewortelde misvatting in de taal, denk aan de uitdrukking ‘wie zwijgt stemt toe.’ Maar wat als zwijgen geen toestemming inhoudt, maar een overlevingsstrategie is, een vorm van wat Solnit ‘repressieve controle’ noemt?
Wat gebeurt er als de stilte wordt doorbroken? Sinds de opkomst van sociale media strijden feministen ook online tegen het stilzwijgen van vrouwen. Dankzij hashtags als #askhermore, #notokay, #ibelieveher, #whyIleft en #iwasrapedtoo wordt seksueel geweld uit de taboesfeer gehaald. Solnit legt de vinger op de wonde:
There is always something unsaid that is yet to be said, always someone struggling to find the words and the will to tell her story. Every day each of us invents the world and the self who meets that world, opens up or closes down space for others within that. Silence is forever being broken, and then like waves lapping over the footprints, the sandcastles and wahsed-up shells and seaweed, silence rises again. Rebecca Solnit, The Mother of All Questions, 2017, p.65
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
- Mannen leggen me altijd alles uit / Rebecca Solnit, 2017 (uit het Engels vertaald) - RoSa-exemplaarnr.: FII a/1158
- The Mother of All Questions / Rebecca Solnit, 2017 - RoSa-exemplaarnr.: FII a/1164