2015

Vrouwen in leidinggevende beroepen en raden van besturen

In januari berichtte de Internationale Arbeidsorganisatie dat nauwelijks 5 procent van de grootste bedrijven ter wereld door een vrouw wordt geleid. Hoe groter een bedrijf, hoe minder de kans dat een vrouw de toppositie in handen krijgt. In slechts vier landen - Finland, Groot-Brittannië, Noorwegen en Zweden - hebben de raden van bestuur van bedrijven meer dan 20 procent vrouwen. In België gaat het om 5 tot 10 procent. Het aantal vrouwen in het hoger en middenkader is de voorbije 20 jaar gestaag toegenomen. Aan het huidige tempo zal het in Europa echter nog 10 jaar duren voor minstens een derde van de leidinggevenden vrouwen zijn.

Met 16,7 procent vrouwen in de raden van bestuur van de grootste beursgenoteerde bedrijven doet België het slechter dan het Europees gemiddelde (17,8 procent). Hoewel veel bedrijven in België vinden dat de overheid geen quota had mogen opleggen aan hun raden van bestuur, is de meerderheid van de bestuurders van beursgenoteerde bedrijven wel blij met wat de quota teweegbrengen. Met meer vrouwen komt er vers bloed in de raden van bestuur. Ook wordt er veel meer gedaan om te voorkomen dat talentvolle vrouwen geen promotie maken en daardoor het bedrijf verlaten. Meer vrouwen in directieraden betekent ook dat ze meer kans hebben om tot de absolute top door te groeien. Dat gebeurde dit jaar o.a. voor Muriel De Lathouwer die in februari CEO werd van het Luikse beeldtechnologiebedrijf EVS.
Toch is waakzaamheid geboden. Dat blijkt uit een Vlaams onderzoek dat ontdekte dat vrouwen die solliciteren voor een hogere job dan hun huidige, minder kans maken op een positieve reactie dan mannen.

Bij de federale overheid zijn ze goed op weg om het streefcijfer van een derde vrouwen in topfuncties te halen. Voor de absolute top ligt het aantal vrouwelijke mandaathouders nog op 24 procent wat een hele verbetering is tegenover de 16 procent van 2007. In het middenkader wordt het streefcijfer al gehaald, met 33 procent vrouwen, komende van 23 procent in 2007.

In de Vlaamse ambtenarij echter is er een groeiend onevenwicht tussen mannen en vrouwen aan de top. Vrouwelijke leidinggevenden worden vervangen door mannen, mannen niet door vrouwen. Beide geslachten dalen in absolute cijfers (door de fusies en herschikkingen in de Vlaamse overheid) maar enkel de vrouwen zien ook hun percentages dalen.

België is overigens niet het enige land met een quotawetgeving. Dit jaar werd Duitsland aan het rijtje toegevoegd.

De loonkloof

14 maart werd door Zijkant en ABVV tot Equal Pay Day uitgeroepen. Dat ging vergezeld van de campagne “vrouwen willen meer” en #speakupEPD. Met die campagne werd de strijd aangebonden met traditionele rolpatronen. Een groot deel van de loonkloof is immers te wijten aan het grote aantal deeltijdse werkende vrouwen. Aan het huidige tempo duurt het nog 32 jaar om de loonkloof te dichten. Volgens Equal Pay Day bedraagt die loonkloof in België 20 procent op basis van het bruto maandloon. Als echter extralegale voordelen zoals een bedrijfswagen in de rekening worden opgenomen, vergroot de loonkloof tot 27 procent. Het mag dan ook niet verbazen dat de ontevredenheid over het loon veel groter is bij vrouwen (58 procent) dan bij mannen (48 procent). Wereldwijd berekende het Wereld Economisch Forum dat het nog 118 jaar zal duren voor vrouwen evenveel verdienen als mannen.

RoSa werkt ook mee aan het bestrijden van de loonkloof. Samen met andere Europese partners zetten we ons in voor www.genderpaygap.eu.

Combinatie arbeid-zorg

België scoort volgens de OESO goed op het vlak van de combinatie arbeid-zorg. Alleen Denemarken, Spanje en Nederland doen beter. Volgens de OESO werken slechts 5 procent van de Belgen lange dagen en genieten ze van flexibele werkagenda's en veel vrije tijd. Toch kan het altijd beter. Dit jaar zagen we een aantal initiatieven en ideeën om arbeid en gezin nog beter te combineren. Zo stimuleert de stad Leuven kinderopvang op het bedrijventerrein van Haasrode. Bedrijven werken er samen met een lokaal bestuur om kinderopvang te organiseren. Een recent onderzoek aan de UGent heeft uitgewezen dat kwaliteitsvolle kinderopvang in grote mate bijdraagt tot gelijke kansen later voor het kind.

Een van de meest opvallende voorstellen is dat van de 30-urenwerkweek. Dat zou niet alleen het combineren van arbeid-zorg vergemakkelijken, ook zou het de mentale werkdruk en het aantal psychische klachten aanzienlijk verminderen. Bovendien draagt een 30-urenwerkweek bij tot het bereiken van meer gendergelijkheid. Vrouwen worden immers nog altijd als hoofdverantwoordelijke voor zorg- en huishoudelijke taken gezien. Zij ervaren dus het snelst een moeilijke combinatie tussen betaalde arbeid en onbetaalde arbeid. Om de combinatie van beide te vergemakkelijken, maken vrouwen veel meer gebruik van stelsels van arbeidsduurvermindering. Het zijn vooral vrouwen (45 procent van de werkende vrouwen) die deeltijds werken t.o. 10 procent van de werkende mannen. Daarbij moet worden opgemerkt dat het voor veel mensen geen bewuste keuze is om deeltijds te werk, maar dat hen geen voltijdse banen aangeboden worden.

Klassieke rolpatronen

Uit het tijdsbestedingsonderzoek van TOR van de VUB blijkt dat vrouwen per week nog altijd 6,5 uur meer in het huishouden werken. Vergeleken met 1999 werken vrouwen wel 3,5 uur minder in het huishouden en mannen 2,5 uur meer. De kloof in huishoudelijk werk vermindert dus. Vrouwen besteden ook meer dan een uur per week meer tijd aan kinderzorg en opvoeding dan mannen. Mannen besteden ruim zes uur meer aan betaald werk per week. Er is ook een verschil in taken. Vrouwen nemen vooral de dagelijkse taken voor hun rekening die nooit af zijn en waar weinig eer mee te halen valt, zoals poetsen of strijken. Mannen staan in de keuken als er vrienden of familie komen eten, of scheren de haag: taken die uitgesteld kunnen worden en die een voor anderen zichtbaar resultaat hebben. Als het op het verdelen van huishoudelijke taken aankomt, denkt Vlaanderen nog steeds volgens typische rollenpatronen blijkt ook uit de Vlaamse Regionale Indicatoren (VRIND).

Een ander onderzoek ontdekte dat Belgen gemiddeld 5,9 uren per week koken. Vooral vrouwen staan met gemiddeld 6,7 uren per week vaker achter het fornuis dan mannen die hieraan 4,8 uren per week spenderen.

Ook dit jaar werden een aantal initiatieven voorgesteld om dit stereotiep rolpatroon in het huishouden te doorbreken. Het gaat daarbij om vaders verplicht ouderschapsverlof te laten opnemen en om het vaderschapsverlof na de bevalling te verlengen en te verplichten. Geen van deze initiatieven werd tot nu toe in wetgeving gegoten.

Vrouwen in “mannenberoepen”: pioniers en mijlpalen

Dominee Libby Lane werd de eerste vrouwelijke bisschop in de Britse Anglicaanse kerk, Louise Richardson de eerste vrouwelijke rector aan Oxford in de bijna acht eeuwen sinds de stichting van de prestigieuze Engelse universiteit. Astrobiologe Pascale Ehrenfreund werd de eerste vrouw aan het hoofd van het Duitse ruimtevaartbureau Deutsche Zentrum für Luft- und Raumfahrt. Michelle Payne werd de eerste vrouwelijke jockey om de Melbourne Cup te winnen, de belangrijkste paardenwedrenrace in Australië. Dichter bij huis kreeg de Boerenbond met Sonja De Becker voor het eerst een vrouw als voorzitter en werd Katrien Houpe de nieuwe algemeen directeur van voetbalclub Cercle Brugge.

Vrouwen nemen ook een steeds prominentere plaats in in van oudsher door mannen gedomineerde sectoren. Zo lazen we in het nieuws dat het aantal vrouwelijke professoren aan de Belgische universiteiten in opmars is met nu al meer dan een op vier vrouwen. Vijf jaar geleden was dat nog maar een op vijf. Ook in het leger stijgt het aandeel aan vrouwelijke militairen traag maar geleidelijk. Momenteel telt het Belgisch leger 7,64 procent vrouwen. De kans dat een vrouwelijke gerechtsdeurwaarder aan de deur komt, is ook aan het toenemen. Nu is nog maar 15 procent van de gerechtsdeurwaarders een vrouw. Tijdens de eerste editie van het vergelijkend examen voor kandidaat-gerechtsdeurwaarders echter was van de Nederlandstalige deelnemers drie kwart een vrouw, bij de Franstalige deelnemers was dat de helft. Ook de toekomst van de specialistische geneeskunde is vrouwelijk. Vandaag zijn in ons land vier op de tien specialisten vrouwen. Aan de top van de leeftijdspyramide overheersen mannen nog in aantal, maar bij de jongeren veroveren vrouwen de meerderheid. Bij de min-45-jarigen is al 57 procent vrouw. Voor het eerst zijn vrouwen in de meerderheid bij de parketten en bij de rechtbanken met 56 procent vrouwen bij de parketmagistraten en 57 procent bij de rechters in eerste aanleg.

Toch zijn er nog heel wat drempels voor vrouwen om door te breken in stereotiep mannelijke beroepen. Getuige hiervan zijn de uitspraken van Nobelprijswinnaar Tim Hunt. Tijdens een conferentie van wetenschapsjournalisten liet hij opmerken dat hij een voorstander was van laboratoria met uitsluitend mannen, omdat 'meisjes verliefd worden en huilen als ze kritiek krijgen'. Onmiddellijk kwam reactie vanuit de wetenschappelijke wereld met een campagne op sociale media onder #distractinglysexy. Ook de campagne #ILookLikeAnEngineer was populair dit jaar.

Veel mensen maken nog steeds stereotiepe beroepskeuzes. De Brusselse werkgeversorganisatie BECI en Brussels staatssecretaris voor Gelijke Kansen Bianca Debaets lanceerden daarom het project ‘Mijn Job is mijn keuze!’. Ook bij de MIVB werd actief gezocht naar meer vrouwelijke tram- en metrobestuurders. Langs de andere kant zijn mannen aan een duidelijke opmars bezig in de zorgsector. Vooral in de gezinszorg is er een opmerkelijke toename van het aantal mannen. Tussen 2004 en 2014 steeg het aantal mannelijke werknemers in deze sector met veertig procent. Ook bij mannelijke verpleegkundigen is een stijging waar te nemen.

Ontslagen wegens te vaak afwezig door een zwangerschap?

Ja, dat gebeurt ook in België. Het overkwam een apotheekassistent in een ziekenhuis. Ze liet zich echter niet doen en trok naar de rechtbank die haar dit jaar (drie jaar na de feiten) in het gelijk stelde. Het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IVGM) diende mee klacht in tegen de werkgever van de vrouw. Wekelijks krijgen zij klachten van zwangere vrouwen die op de arbeidsvloer worden gediscrimineerd. Het aantal algemene klachten over discriminatie op de werkvloer bij het IGVM is trouwens in het algemeen in stijgende lijn. Zwangerschapsgerelateerde discriminatie maakt een derde tot de helft van de klachten uit. Volgens het IVGM zijn er nog meer vrouwen die gediscrimineerd worden, maar zij vinden de weg naar hun rechten niet. Te weinig vrouwen durven ook de stap zetten naar de rechtbank.

In december leerden we ook dat één op de drie Belgische vrouwen ervan overtuigd is dat haar vrouw-zijn een negatieve impact heeft op haar carrière en dat vrouwen nog altijd discriminatie ondervinden op de arbeidsmarkt. Opvallend is ook dat één op de drie mannen de overtuiging deelt dat gelijke arbeidskansen voor mannen en vrouwen een illusie zijn.

Huiselijk geweld

In 2013 vielen er in België 162 slachtoffers van partnergeweld. Dat cijfer ligt heel wat hoger dan in Frankrijk en Spanje, twee veel grotere landen waar men stelt dat er elke dag iemand sterft als gevolg van partnergeweld. In Spanje was er in november een grote manifestatie in Madrid waar tienduizenden dit aankaartten.

Volgens de politiestatistieken waren er in België in 2014 bijna 40.000 aangiftes van partnergeweld waarbij voornamelijk vrouwen het slachtoffer waren. Opmerkelijk genoeg rapporteren in de leeftijdsgroep van 55 tot 64 jaar, meer mannen dan vrouwen huiselijk geweld. Dit is echter maar het topje van de ijsberg omdat heel wat feiten niet aangegeven worden. Een slachtoffer kaart partnergeweld pas aan na gemiddeld 35 incidenten, volgens een studie van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. De gemiddelde aangiftebereidheid bij de politie is laag (3,3 procent). Meestal gebeurt een aangifte pas bij heel ernstig levensbedreigend geweld en wanneer kinderen een risico lopen. Toch bleek in de loop van het jaar uit de nieuwe veiligheidsplannen dat de politie intra-familiaal geweld minder dan vroeger als prioriteit beschouwt.

Sinds 2012 bestaat er een wet die het parket de mogelijkheid geeft om bij huiselijk geweld een tijdelijk huis- en contactverbod op te leggen. Dat verbod duurt tien dagen en kan daarna verlengd worden door de familierechtbank. In de praktijk wordt dat tijdelijk huisverbod echter zelden opgelegd. In 2013 en 2014 samen werden 98.093 meldingen van huiselijk geweld geregistreerd. In die periode kregen amper 65 daders een tijdelijk huisverbod - dat is 1 per 1.500 meldingen.

Op 25 november tijdens de internationale dag van de uitbanning van geweld tegen vrouwen lanceerde het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen de campagne Denk voor je Doet.

Kindhuwelijken

Om de twee seconden trouwt ergens in de wereld een minderjarig meisje, zonder daar zelf voor te kiezen. Ook in België trouwen meisjes en zelfs jongens nog voor hun achttiende, zonder dat ze daar zelf voor kiezen. Dat maakt onderzoek van het International Centre for Reproductive Health (UGent) duidelijk. Maar voor het fenomeen in België is er tot dusver amper aandacht. Veel kind- en gedwongen huwelijken blijven onder de radar, simpelweg omdat we er geen weet van hebben. In juli heeft de VN-Mensenrechtenraad een resolutie aangenomen waarin wordt opgeroepen een einde te maken aan kindhuwelijken en aan vroege en gedwongen huwelijken. De resolutie merkt kindhuwelijken aan als een schending van de mensenrechten. Ook in Nederland werd actie ondernomen. De Eerste Kamer daar heeft met voorrang het wetsvoorstel aangenomen dat regelt dat Nederland buitenlandse huwelijken met jonge meisjes niet meer erkent. Kinderrechtenorganisatie Plan België is in oktober met een bewustmakingscampagne gestart.

Verkrachting en seksueel geweld in België

Met op z’n zachtst gezegd een ondoordachte uitspraak op Twitter heeft een VUB-prof in april het debat rond verkrachting in België op gang getrokken. In eerste instantie ging het debat vooral over het laattijdig aangeven van verkrachting. Per dag worden in België acht klachten voor verkrachting ingediend. Ongeveer de helft van die aangiftes (3.147 in 2013) strandt op een seponering. In een absolute minderheid komt het tot een veroordeling. Wetenschappelijk onderzoek zegt dat 90 procent van alle verkrachtingen niet eens wordt aangegeven. Dat zou betekenen dat er in België jaarlijks meer dan 30.000 verkrachtingen gebeuren, ofwel bijna honderd per dag. De stap zetten naar de politie is en blijft moeilijk voor veel slachtoffers. Staatssecretaris voor Gelijke Kansen Elke Sleurs werkt daarom aan een plan om de drempel te verlagen. Ze pleit voor expertisecentra waar slachtoffers van verkrachting worden opgevangen door een team van hulpverleners. Verder wil ze ook mobiele teams die ter plaatse kunnen komen. Verder is er dit jaar ook een wet gekomen die verdachten van misdrijven waarbij kans is op besmetting (zoals verkrachting) verplicht een hiv-test te ondergaan. Tot nu toe was dat niet het geval met het gevolg dat bij het kleinste vermoeden van besmetting het slachtoffer preventief een maand lang zware en dure medicatie moet slikken. De deadline voor uitvoering van de wet ligt wel pas in januari 2017.

Prostitutie

Volgens de cel Mensenhandel van de federale politie zijn er ongeveer 26.000 prostituees in België en dat aantal stijgt. Naar schatting wordt maar liefst acht op de tien van de prostituees uitgebuit. Dat feit riep weer de vraag op wat er kan en moet gebeuren om hen te beschermen. Volgens Amnesty International is de beste manier om kwetsbare sekswerkers te beschermen de decriminalisering van sekswerk. Het standpunt van de mensenrechtenorganisatie stuitte op heel wat tegenstand. Volgens de Vrouwenraad ondersteunt hun standpunt staten om zo de seksindustrie te legaliseren. Het treft de mensenrechten van vrouwen en meisjes recht in het hart. De enigen die echt baat hebben bij deze vorm van geseksualiseerd geweld zijn pooiers, kopers en mensenhandelaars, aldus de Vrouwenraad.

25 jaar abortuswet

In april was het 25 jaar geleden dat de toen omstreden abortuswet werd gestemd. Volgens die wet kan een vrouw die zich omwille van haar zwangerschap in een noodsituatie bevindt binnen 12 weken na de bevruchting, een abortus laten uitvoeren. De wet geeft geen verdere omschrijving van het begrip noodsituatie, maar stelt duidelijk dat de beslissing bij de vrouw ligt. Zij alleen oordeelt over haar noodsituatie. Het 25-jarige jubileum van deze wet inspireerde tot een debat. Zo wil Luna, de Unie van Nederlandstalige abortuscentra, abortus volledig uit het strafrecht halen. Ook wordt de termijn van 12 weken in vraag gesteld. Een aanpassing van de wet zal echter niet voor direct zijn. In Marokko gebeurde dat wel. Daar is abortus niet alleen meer toegestaan als de gezondheid van de moeder in gevaar is maar ook bij verkrachting, incest en als de foetus misvormd is. Een omgekeerde beweging was merkbaar in Portugal en Spanje waar de abortuswetgeving werd verstrengd. Verrassend nieuws kwam van het Vaticaan waar paus Franciscus vindt dat vrouwen die een abortus hebben ondergaan, vergiffenis moeten kunnen vragen en krijgen van een priester.

Seksisme en stereotypering in speelgoed en schoolboeken

Onder meer dankzij het platform ‘Vrij spel, kinderen kiezen wel’ was er dit jaar veel aandacht voor stereotiep speelgoed. Volgens dat platform staat het speelgoed in onze speelgoedwinkels nog te vaak genderstereotiep gerangschikt met een roze/paarse muur voor meisjes en een actie-helden-robotten muur voor jongens. Het onderscheid tussen het speelgoed dat voor jongens bedoeld is, en de spullen die eerder aan jonge meisjes zouden moeten appelleren, is vaak bijzonder duidelijk als het er al niet letterlijk opstaat. De afgelopen maanden bezochten mysteryshoppers discreet 48 speelgoedwinkels. Zij concludeerden dat driekwart van hen zich bezondigt aan het sturen van stereotiep spelen. Een kwart deed het wel goed. Zij kregen allemaal een pluim in de vorm van een sticker op de deur. Toch volhardt de Belgische Speelgoedfederatie in de boosheid. Zo zijn er bij de jaarlijkse verkiezing voor speelgoed van het jaar weer aparte categorieën voor wat zij jongensspeelgoed en meisjesspeelgoed vinden.

In het buitenland is er veel beweging op dit vlak. Amazon heeft de onderverdeling tussen jongens- en meisjesspeelgoed in het keuzemenu verwijderd. Ook Toys 'R' Us geeft op zijn Britse website niet langer aan of speelgoed alleen voor meisjes of jongens bedoeld is en dit op vraag van ouders. Ook Matel doet mee en probeert Barbie te profileren als een feministische pop, die meisjes moet inspireren om later topfuncties te bekleden. Toch zijn er ook hardleerse leerlingen. Zo wilde Medialaan de terziele gaande zender JIM opnieuw op de kaart zetten als een zender voor jongens!

Ook in schoolboeken is er nog werk aan de winkel. Volgens Isabelle Simonis, minister van Vrouwenrechten en Gelijkheid van Kansen van de Franse Gemeenschap, bevat meer dan de helft van de schoolboeken in het Franstalig onderwijs seksistische stereotypen. Ook in Vlaanderen blijkt uit een onderzoek van Steunpunt Diversiteit & Leren van de Universiteit Gent dat er nog ruimte is voor verbetering.

Seksistische reclame

De prijs voor meest seksistische reclamecampagne gaat dit jaar naar Bic dat er niet beter op had gevonden om tijdens vrouwendag in Zuid-Afrika uit te pakken met de slogan “Zie eruit als een meisje, gedraag je als een vrouw, denk als een man, werk als een baas”. Na luid protest werd de campagne offline gehaald en verontschuldigde het bedrijf zich. Ook in België moesten een aantal reclamecampagnes na protest worden ingetrokken.

Wij overdrijven niet

Naar aanleiding van de internationale Vrouwendag op 8 maart kroop Yasmine Schillebeeckx in haar pen. In een opiniestuk stelde ze het zogenaamde 'cat-calling' – het seksueel intimiderende gedrag van mannen op straat – aan de kaak. Na enkele negatieve en minimaliserende reacties werd op sociale media de oproep gelanceerd om onder #wijoverdrijvenniet ervaringen met 'street harrassment' te delen. De respons was massaal. Het inspireerde Catherine Ongenae tot het samenstellen van het boek #Seksisme, Nee wij overdrijven niet, een opvallend toegankelijke en brede bloemlezing van wat seksisme vandaag kan betekenen.

Politieke participatie

Ook dit jaar kregen een aantal landen voor het eerst een vrouwelijk staatshoofd. Dat was het geval in Kroatië, Mauritius en Nepal en wie weet krijgt de VS volgend jaar een vrouwelijke president. Zowel bij de Democraten (Hillary Clinton) als de Republikeinen (Carly Fiorina) maakt een vrouw kans op de nominatie van hun partij. Verder had Griekenland voor een paar maanden een eerste vrouwelijke premier. Zowel bij staatshoofden als regeringsleiders loopt België nog steeds achter de feiten aan.

Hoewel het aantal vrouwelijke ministers wereldwijd vorig jaar is toegenomen van 670 naar 715, vertegenwoordigen ze nog altijd maar 17,7 procent van het totale ministerbestand. In België ging de vrouwelijke vertegenwoordiging in de ministerraad verhoudingsgewijs vorig jaar het sterkst achteruit, zo staat in een rapport van UN Women en de Inter-Parlementary Union (IPU).

In het conservatieve Saoedie-Arabië waren er historische gemeenteraadsverkiezingen. Voor het eerst konden vrouwen er gaan stemmen en verkozen worden. Ze deden dat niet massaal, maar ze deden het.

De Vlaamse regering maakt genderklik

De Vlaamse regering wil de komende jaren werk maken van een genderklik. In het Vlaamse gelijkekansenbeleid wordt komaf gemaakt met alle bestaande genderstereotypen zodat iedereen een leven kan uitbouwen zonder gehinderd te worden door gendergelieerde ideeën en verwachtingen. Zo zal bij vacatures bij de Vlaamse overheid voortaan niet langer M/V vermeld worden. Vlaanderen kiest daarbij niet voor de vermelding M/V/X die her en der opduikt, maar laat de afkortingen gewoon weg. Volgens Vlaams minister van Gelijke Kansen en Bestuurszaken Liesbeth Homans zijn die M/V in de meeste gevallen irrelevant. Ook niet iedereen identificeert zich als 'man' of 'vrouw'. Daarnaast zullen alle vacatures gescreend en genderneutraal worden gemaakt. Zo zal er bijvoorbeeld niet worden gesproken over een poetsvrouw, maar over een poetshulp. Om alle mogelijke misverstanden uit de wereld te helpen, zullen alle vacatures ook expliciet vermelden dat "talent de voorkeur krijgt op gender, afkomst, geaardheid, handicap of chronische ziekte". Een andere maatregel is dat de Vlaamse ombudsman Bart Weekers ook bevoegd wordt voor het behandelen van gender-gerelateerde klachten.

Besparingsbeleid van de federale regering en vrouwen

Verschillende organisaties hebben dit jaar gewezen op hoe het besparingsbeleid van de huidige en vorige regering zwaarder doorweegt voor vrouwen dan voor mannen. Zo treft de beperking van de inschakelingsuitkeringen (uitkering voor schoolverlaters) bijna dubbel zoveel vrouwen dan mannen. In de categorie gezinshoofden zijn zelfs 75 procent van de getroffenen vrouwen, vaak alleenstaande moeders.

Ook de recente hervormingen in de pensioenen en het tijdskrediet treffen vrouwen harder aangezien vrouwen minder vaak voltijds werken. Daarnaast weegt de indexsprong ook zwaarder op vrouwen aangezien vrouwen door de loonkloof sowieso al minder verdienen dan mannen.

De Vrouwenraad bedacht de federale regering dan ook met haar jaarlijkse Auch Award, een 'prijs' voor personen, organisaties of bedrijven die uitgepakt hebben met vrouwonvriendelijke en stereotyperende uitspraken, boodschappen of maatregelen.

België in internationale rankings

Op de Gendergelijkheidsindex van EIGE vat België post op de vijfde plaats met een score van 58.2 waarbij een score van 100 staat voor volledige gelijkheid. Per domein haalt België wel overal slechtere resultaten dan in de vorige editie van de Gendergelijkheidsindex, behalve voor 'tijd' waar een status quo is te meten. België scoort wel boven het Europese gemiddelde van 52,9. Enkel in het subdomein 'tewerkstelling' scoort België met 66,9 slechter dan de 72,3 voor EU-28.

Op de Global Gender Gap Index van 2015 dondert België van de 10de naar de 19de plaats. Erger dan dit plaatsverlies is dat ook de Belgische score is gedaald van 0.781 in 2014 tot 0,753 dit jaar (waarbij een score van 1 totale gelijkheid betekent). De terugval is voornamelijk te wijten aan een terugval in het aantal vrouwelijke federale ministers in vergelijking met 2014.

Gendergelijkheid wereldwijd

In 1995 werd tijdens de vierde wereldvrouwenconferentie in Beijing door alle deelnemende landen het Peking Actieplatform ondertekend. Dat is het meest vooruitstrevende document ooit inzake het waarborgen van de fundamentele mensenrechten van meisjes en vrouwen en het wegwerken van de ongelijkheden tussen vrouwen en mannen. Aan de landen die de Verklaring in 1995 hadden ondertekend werd gevraagd om terug te blikken op de vooruitgang die ze de afgelopen twintig jaar boekten en actie te blijven voeren om gendergelijkheid te bewerkstelligen. In maart werden tijdens de 59ste sessie van de Commissie voor de Status van de Vrouw de resultaten van alle deelnemende landen voorgesteld. Er werd de afgelopen decennia veel vooruitgang geboekt maar er is momenteel nog geen enkel land dat gendergelijkheid in alle domeinen van de samenleving geïmplementeerd heeft. RoSa stelt het Belgische rapport voor.

Nog in 2015 liep de termijn voor het bereiken van de millenniumdoelstellingen af. In september werden nieuwe doelstellingen afgesproken om de wereld tegen 2030 duurzamer te maken. Er werden 17 doelstellingen vastgelegd en die hebben allemaal gevolgen voor gendergelijkheid.

Hollywood en vrouwenrechten

Het aantal vrouwen dat een kans krijgt als regisseur in een Hollywood kaskraker stijgt nauwelijks. Slechts 7 procent van de 250 populairste films van 2014 werd door een vrouw geregisseerd. Dat vertaalde zich in de nominaties voor de Oscars waar Ava DuVernay over het hoofd werd gezien. Zij had met haar film Selma de eerste zwarte cineaste kunnen worden. Nu waren de vijf genomineerde regisseurs allemaal mannen.

Het weerhield de Hollywoodactrices niet om van zich te laten horen. Tijdens haar Oscarspeech vroeg Patricia Arquette aandacht voor de loonkloof. Nadien lieten onder andere ook Charlize Theron en Jennifer Lawrence van zich horen over dit thema. Volgens Michael Pas van de Vlaamse Acteursgilde worden vrouwen in Vlaanderen niet bewust minder betaald dan hun mannelijke collega's, maar actrices hebben op jaarbasis wel een lager inkomen dan acteurs. Dat heeft volgens Pas te maken met het aantal rollen die er zijn voor vrouwen. Mannen komen meer aan de bak.

Vrouwen in de prijzen

De meest opvallende vrouw in de prijzen dit jaar was de Chinese Youyou Tu. Ze kreeg de Nobelprijs voor geneeskunde voor haar ontdekking van artemisinine, een malariamedicijn dat vooral in Azië honderdduizenden levens heeft gered.

Dit jaar kregen opvallend veel vrouwen een literaire prijs. De Nobelprijs Literatuur was voor de Wit-Russische schrijfster en onderzoeksjournaliste Svetlana Aleksijevitsj. Lara Taveirne won de debuutprijs 2015 met haar roman ‘De kinderen van Calais’. Inge Schilperoord kreeg voor haar boek ‘Muidhond’ de Bronzen Uil voor de beste Nederlandstalige debuutroman. Annelies Verbeke ontving de F. Bordewijk-prijs voor het beste Nederlandstalige prozaboek voor haar boek Dertig Dagen. De Syrische journaliste Zaina Erhaim werd door Verslaggevers Zonder Grenzen verkozen tot journaliste van het jaar 2015. Historica Sophie De Schaepdrijver won de Davidsfonds Geschiedenisprijs en Laurence Vielle wordt de nieuwe Dichter des Vaderlands

Anne Teresa De Keersmaeker werd op de Biënnale van Venetië voor dans gelauwerd met de Gouden Leeuw voor haar volledige carrière. Gratienne Sioncke sleepte de 16e Womed Award van Markant en Unizo in de wacht. Commissaris-generaal van de federale politie Catherine De Bolle werd verkozen tot de Overheidsmanager van het Jaar en tot slot kreeg Tessa Wullaert de eerste Sparkle, de Gouden Schoen voor vrouwen.