hier komen promoties & acties

Yoko Ono

Yoko Ono is een Japanse performancekunstenaar, internationaal gekende vredesactivist, zangeres en regisseur. Ondanks haar vele artistieke en activistische verwezenlijkingen, blijft ze voor velen – onterecht - bekend staan als de partner van John Lennon, de zanger van The Beatles. In dit portret willen we dan ook vooral aandacht schenken aan het levenswerk en gedachtegoed van Ono.

Leven

Yoko Ono wordt geboren in een welgesteld gezin in 1933 in Tokyo. Omdat haar vader, een succesvolle bankier, voor zijn werk pendelt tussen Japan en de Verenigde Staten, groeit Ono op in beide landen. In 1936 wordt haar jongere broer Keisuke Ono geboren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verblijft Yoko Ono eerst in een bunker bij familie in Tokyo, en later in een resort in de bergen met haar gezin om het constante gevaar van bombardementen in Tokyo te ontvluchten.

In 1952 verhuist ze terug naar de VS, waar ze zich inschrijft in het Sarah Lawrence College in Bronxville, New York. In haar studie focust ze zich op hedendaagse poëzie en compositie. Aan Sarah Lawrence ontwikkelt Ono haar artistieke talent. Uiteindelijk zet ze haar studie stop en verhuist ze naar Manhattan met haar kersverse echtgenoot Toshi Ichiyanagi, een Japanse componist die aan Juilliard studeerde, van wie ze later scheidt. Het is in deze periode, in Manhattan, dat Ono haar eerste stappen zet in de kunstscène van New York en een naam maakt voor zichzelf als avant-garde performer. Om rond te komen doet ze secretariaatswerk en geeft ze lessen in de traditionele Japanse kunsten aan de Japan Society, een non-profit organisatie die een goede diplomatieke relatie tussen Japan en VS promoot. In 1965 debuteert Ono met haar fameuze Cut Piece performance in Carnegie Hall.

Bron foto: WikiCommons

Activisme

In de jaren zestig doet Ono internationaal een reputatie op als gedreven activist voor vrede en mensenrechten. Nadat ze in maart 1969 trouwt met John Lennon, grijpt het vredelievend koppel hun huwelijksreis in Amsterdam aan om een mediagenieke “Bed-In for Peace” te houden in het Hilton hotel waar ze verbleven. Met deze pacifistische protestactie kanten ze zich tegen de Vietnamoorlog en roepen ze ook anderen op om zich op vreedzame manier te verzetten tegen de oorlog. Deze actie herhalen ze in mei 1969 in Montreal en levert hen opnieuw internationale media aandacht op. In de jaren zeventig werkt Ono ook geregeld samen met andere wereldwijd gekende activisten zoals Angela Davis, Kate Millett en Bobby Seale.

Ono bouwt een internationale reputatie op als geëngageerde activist die behept inspeelt op de media en deze - alsook haar kunst - weet in te zetten in haar strijd tegen racisme, seksisme en imperialisme.

Als pacifist spreekt Ono zich niet alleen uit tegen de oorlog in Vietnam, maar ook tegen zinloos geweld. Zo coördineert en financiert Ono, naar aanleiding van het bloedbad dat in 1999 plaatsvindt in de Amerikaanse Columbine High School, een sensibiliseringsactie met billboards in New York die Lennons met bloed besmeurde bril afbeelden. Sinds 2002 reikt Ono een tweejaarlijkse vredesprijs, genaamd de LennonOno Grant, uit waarbij 50 000 dollar aan prijzengeld wordt gegeven aan kunstenaars die in conflictregio’s werken. Later wordt de prijs ook toegekend aan auteurs en activisten, zoals Alice Walker, Vandana Shiva en Pussy Riot.

Naast vredesactivisme zet Ono zich ook in voor het klimaat. Zo reist ze in 1987 naar Moskou om deel te nemen aan het International Forum for a Nuclear-free World and for the Survival of Mankind. In 2012 richt Ono samen met haar zoon Sean Lennon en acteur Mark Ruffalo Artists Against Fracking op. Fracking is een methode om onder andere schaliegas en schalieolie uit de diepe ondergrond vrij te maken door scheurtjes te creëren in het brongesteente waar het gas in zit opgesloten. Ono vraagt aandacht voor de destructieve gevolgen van fracking op het klimaat en organiseert tal van acties rond dit thema.

Kunst

Fluxusbeweging

In de jaren zestig maakt Ono deel uit van de Fluxusbeweging. Dit is een internationale, interdisciplinaire gemeenschap van kunstenaars, componisten, ontwerpers en dichters die zich bezighouden met experimentele kunstperformances, waarbij de nadruk ligt op het artistieke proces en niet zozeer op het eindproduct. Hierbij wordt het werk benaderd als een plaats van interactie tussen kunstenaar en publiek. De beweging draagt bij aan verschillende artistieke media en disciplines. Vaak bevat hun kunst een vorm van neo-dadaïsme, een kunstbeweging ontstaan in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog die vooral in Europa actief was.

Enkele werken van Ono belicht:

Cut Piece 

In 1964 voert Ono Cut Piece op in Carnegie Hall, New York. In deze performance zit Ono stil op een houten podium met donkere panty’s, een jurk en een cardigan aan. Voor haar ligt enkel een schaar. Het publiek, dat voornamelijk wit en mannelijk is, wordt uitgenodigd haar een voor een te benaderen en een stuk van haar kleding te knippen. In het begin zijn de toeschouwers eerder terughoudend en knippen ze met aarzelende gebaren kleine stukjes van haar kleding. Na verloop van tijd valt de aanvankelijke gêne van het publiek weg, en worden de handelingen bruusker en de stukken weggeknipte kledij groter. Tijdens de performance staart Ono eerst geconcentreerd voor zich uit, maar naargelang toeschouwers hardhandiger worden, wordt haar ademhaling dwingender en wringt haar gezicht zich stilaan in aan strakke grimas.

Wanneer een man uiteindelijk stof wegsnijdt aan haar beha, deze in twee knipt tussen haar borsten en de behabandjes doorknipt, lachen er heel wat mensen in het publiek maar roept een vrouw uiteindelijk ook “stop being such a creep”, waarna de man het podium verlaat en Ono aangedaan om zich heen kijkt. Dit houdt een andere man echter niet tegen het podium opnieuw te betreden en nog meer stof weg te snijden, terwijl Ono geëmotioneerd naar het plafond kijkt. Op dit moment stopt de tape.

Onder feministische kunsthistorici heeft dit werk een haast mythische status gekregen. Sommige kijkers beschouwen het een radicaal feministisch werk, dat voyeurisme, seksuele agressie, vrouwenonderdrukking en geweld tegen vrouwen onderzoekt en aanklaagt. Andere critici theoretiseren het werk dan weer als een representatie van de zogenaamd fysieke kwetsbaarheid van vrouwen. Ono zelf heeft feministische interpretaties van haar performance niet altijd omarmd. Ono zelf stelt dat Cut Piece gaat over de kracht van het geven evanals het gevaar dat artiesten lopen om te geven wat zij menen dat het publiek van hen verwacht. Pas later voegt ze hieraan toe dat Cut Piece ook raciaal en seksueel geweld aankaart.  

Wish Tree

Wish Tree is een lopende kunstinstallatie, ontstaan in de jaren negentig, die nog steeds de wereld rondreist. In deze installatie vormen bomen componenten en rekwisieten voor het conceptuele project. De installatie vereist de toeschouwer om deel te nemen, door wensen te schrijven op kleine papiertjes en deze vervolgens in de bomen te hangen. Na elke tentoonstelling worden de kaartjes verzameld en aan de artiest bezorgd. Vervolgens begraaft de artiest deze wensen zonder ze te lezen in een ‘wensput’ die gesitueerd is in IJsland.


In de pers:

Meer weten?

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

Deze website maakt gebruik van cookies om uw gebruikservaring te optimaliseren. Door op ‘Ik ga akkoord’ te klikken of door gebruik te blijven maken van deze website, gaat u akkoord met het plaatsen van deze cookies. Wil u meer weten over cookies? Meer info

Ik ga akkoord