WOMEN Inc. podcast over menstruatie
In de categorie RoSa luistert bespreken we interessante podcasts over gender en/of feminisme die ons opvallen, die we warm aanraden of die we kritisch onder de loep nemen. Ditmaal luisterden we naar de podcast van WOMEN Inc., een Nederlandse organisatie die sinds 2005 werkt aan gelijke kansen voor iedereen, ongeacht gender of sekse, op de thema’s gezondheid, werk, media, onderwijs, geld en overheid. Dat doen ze door middel van campagnes, training en advies, evenals lobbying en beleidsbeïnvloeding.
“Fix the system, not the women!” Met deze slogan is de missie van WOMEN Inc. ineens duidelijk. De organisatie werd in 2005 opgericht als reactie op minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aart Jan de Geus die twee jaar eerder verkondigde dat de emancipatie van vrouwen voltooid is. Hij vond dan ook dat de portefeuille die het kabinet hiervoor vrijmaakt, mocht worden opgeheven, maar daar dachten de oprichters van WOMEN Inc. anders over.
Deze geschiedenis is ook het eerste wat luisteraars van de podcast van WOMEN Inc. te horen krijgen: iedere aflevering opent met een oud radiofragment waarbij een nieuwsreporter de uitspraak van de Geus herhaalt. Dan luidt de jingle van de podcast en leiden de podcastmakers, Xanne en Sander, het thema van de aflevering in. Voor deze RoSa luistert zetten we de dertiende aflevering over menstruatie in de kijker.
Aflevering 13: Menstrueren
Het thema van deze aflevering werd gekozen omdat er volgens de podcastmakers “lang niet altijd genoeg over wordt gesproken”. De focus ligt vooral op de cruciale rol van taal en de nood aan inclusie in gesprekken over, en de maatschappelijke aandacht voor menstruatie. Voor deze aflevering werd Nanoah Struik - naar eigen zeggen professioneel activist, podcastmaker, schrijver en spreker - uitgenodigd, die Xanne en Sander vertelt over diens ervaring met menstrueren als non-binair persoon en over de nood aan inclusie van non-binaire personen en trans mannen in het debat over menstruatie.
Rubriek zonder naam: nieuws van de maand
Vooraleer de drie in gesprek gaan over menstruatie en inclusie, lichten Xanne en Sander allebei één nieuwsitem uit. Dit is een vaste rubriek zonder naam in de pocast. In deze aflevering spreekt Sander zijn bezorgdheid uit over reformatorische lobbygroepen die pogen bepaalde thema’s die zij als “ver doorgevoerde emancipatie” bestempelen uit schoolboeken te weren, en daar verontrustend genoeg nog goed in slagen ook. Het gaat dan niet alleen over feminisme, maar ook over holebi- en transrechten. Sander wijst erop dat WOMEN Inc. in lobbywerk op vlak van onderwijs het belang van representatie in schoolboeken sterk benadrukt. Want hoewel het belangrijk is dat iedere leerling zichzelf gerepresenteerd ziet in lesmaterialen, zijn vrouwen en personen met een migratieachtergrond ondergerepresenteerd , en holebi’s en trans personen al helemaal niet te vinden zijn in schoolboeken. Sander betreurt dan ook dat uitgeverijen zich laten beïnvloeden door deze reformatorische en conservatieve groepen.
Als nieuws van de maand had Xanne dan weer opgemerkt dat de gezondheidsraad had geadviseerd om vrouwen een zelftest te sturen om baarmoederhalskanker op te sporen. In Nederland worden vrouwen namelijk vanaf hun dertigste uitgenodigd om een uitstrijkje te laten nemen om (het risico op) HPF of baarmoederhalskanker op te sporen, maar naar een arts stappen blijkt toch een drempel voor velen. Xanne vindt dit op zich een goed iniatief omdat het zorg laagdrempelig en toegankelijker wil maken, maar omdat deze tests enkel gestuurd worden naar mensen die geregistreerd staan als vrouw worden heel wat andere mensen met een baarmoeder hiermee niet bereikt. Xanne is dan ook benieuwd of er nog volgende stappen zullen worden ondernomen om deze zelftests op een inclusieve wijze te distribueren en iedereen met een baarmoeder te bereiken.
Inclusie
Ook de rest van de podcastaflevering zet het belang van inclusie centraal, zowel in beleid als in de manier waarop we spreken over bepaalde thematieken. De gastspreker Nanoah Struik is zelf non-binair en merkt op dat er onvoldoende wordt erkend dat non-binaire personen en trans mannen ook kunnen menstrueren, met alle gevolgen vandien op vlak van gezondheidszorg en beleid. Nanoah gebruikt diens eigen podcast De Generkwiebus maar ook diens platform op sociale media dan ook om te informeren en sensibiliseren rond genderdiversiteit en inclusie, onder andere rond het thema menstruatie. Wanneer die gevraagd wordt naar diens eerste menstruatie, herinnert Nanoah zich dat nog heel precies: Nanoah was elf jaar, en het gebeurde op 22 juni 2011. Diens moeder had hen aangeraden om het op te schrijven voor later, wat al signaleerde dat het een belangrijk evenement was dat herinnerd moest worden. Zelf was Nanoah niet erg geschrokken. Die wist wat het was. Erg leuk vond die het niet, maar het voelde voor hen alsof menstrueren gewoon bij het ouder worden hoorde. Opmerkelijker vond Nanoah de reacties van diens omgeving, want die werden allemaal geïnformeerd over het gebeuren. Alle vrouwen van de familie werden gebeld, wat ook al impliceerde dat menstruatie iets was dat (uitsluitend) met vrouwen te maken had.
Nanoah vertelt openhartig over hoe diens ervaring met menstrueren evolueerde van louter oncomfortabel en vooral lastig met al die menstruatieproducten, naar bevreemdend omdat menstruatie wordt benaderd als een vrouwenthema en die zich als non-binair identificeert. Hoewel Nanoah zelf goed weet dat menstruatie niet alleen een vrouwenzaak is, is dit wel de boodschap die de samenleving uitstuurt. Dat merkt die niet alleen in gesprekken met anderen, in de media of in culturele beeldvorming, maar ook in de marketing van menstruatieproducten, die nog steeds erg vrouwelijk gecodeerd is of zelfs expliciet gericht is aan vrouwen.
Denk aan het venuslogo van Always (dat het bedrijf inmiddels verving), aan het overvloedige gebruik van de kleur roze in de verpakkingen van menstruatieproducten of de dominantie van (witte) vrouwen in reclamespots. De boodschap is dus niet altijd even expliciet, maar een inclusieve of in elk geval genderneutrale benadering van menstruatie zou kunnen bijdragen aan meer maatschappelijke bewustwording en een betere beleid. Dat is volgens Nanoah niet eens zo moeilijk: zelfs de keuze voor een ‘neutraler’ kleurtje - niet roze dus - zou al een verschil kunnen maken.
‘Gewoon’ even een tampon inbrengen?
Ook de manier waarop bepaalde menstruatieproducten aangeraden en genormaliseerd worden, komt aan bod in de podcastaflevering. Nanoah merkt op dat, hoewel de meeste mensen beginnen met maandverband wanneer ze voor het eerst menstrueren, er wel al (te) gemakkelijk wordt aangemaand om ‘gewoon’ een tampon te gebruiken om te gaan zwemmen bijvoorbeeld. Ook daar ziet Nanoah nog een groeimogelijkheid richting meer inclusie: voor veel mensen die menstrueren is een tampon inbrengen namelijk niet zo ‘gewoon’. Wanneer iemand last heeft van vaginismus, kan dit bijvoorbeeld erg pijnlijk en ronduit gevaarlijk zijn. Ook kan het zijn dat trans mannen met een vagina liever niets inbrengen in verband met genderdysforie. Dat is “een extreem gevoel van onbehagen op het moment dat je geboortegeslacht niet matcht met je genderidentiteit,” legt Nanoah uit. Dit zijn bovendien heel persoonlijke zaken, die enkel de personen in kwestie aangaan. Als samenleving daarentegen moeten we focussen op meer educatie over, meer zichtbaarheid en meer erkenning van genderdiversiteit wanneer we het hebben over menstruatie in het algemeen om zodoende meer inclusie te verwezenlijken, aldus Nanoah.
Heel wat taboes, mythes en stereotypen gaan op de schop in deze aflevering. Beluister nu de volledige aflevering en hoor wat Nanoah, Xanne en Sander nog meer te zeggen hebben over genderstereotiepe of juist (performatief) progressieve marketing, over de hype van ‘genderneutraliteit’, over hoe toiletten en menstruatieproducten een drempel kunnen vormen, maar ook over hoe het beter kan: wat werkgevers, de overheid, maar ook jij kan doen om je steentje bij te dragen aan een inclusievere samenleving.
Meer weten?
- Website van WOMEN Inc.
- Volg WOMEN Inc. op Instagram
- Website van Nanoah Struik
- Volg Nanoah Struik op Instagram
- RoSa thema: Menstruatie
- RoSa thema: Terminologie
- RoSa rolmodel: Nadya Okamoto
- RoSa leest: Period Power: A Manifesto For The Menstrual Movement - Nadya Okamoto
- RoSa kijkt: Nadya Okamoto - “The Menstrual Movement”
- RoSa kijkt: Aditi Gupta - "Zonder gêne over ongesteld zijn praten"
- RoSa kijkt: Jen Gunter - Why can't we talk about periods?
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
- Periods Gone Public: Taking A Stand For Menstrual Equity / Jennifer Weiss-Wolf, 2017 – RoSa-ex.nr.: C b/99
- It’s Only Blood: Shattering The Taboo Of Menstruation / Anna Dahlqvist, 2018 – RoSa-ex.nr.: C a/659
- Period Power: A Manifesto For The Menstrual Movement / Nadya Okamoto, 2018 – RoSa-ex.nr.: C a/667
- Regulating Menstruation: Beliefs, Practices, Interpretations / Etienne Van de Walle & Elisha P. Renne, 2001 – RoSa-ex.nr.: C a/949
- Dochters van de maan : de menstruatie in mythen en in de moderne maatschappij / Annemarie Peters, 2004 - RoSa-ex.nr.: C e/205
- Girls In Power: Gender, Body, And Menstruation In Adolescence / Laura Fingerson, 2006 – RoSa-ex.nr.: DIII1 a/50