hier komen promoties & acties

Miet Smet

Belgische politica, progressieve christendemocraat en eerste Staatssecretaris voor Gelijke Kansen

Miet Smet (1943-2024) was een Belgische politica en christendemocratisch boegbeeld die er niet voor terug deinsde heilige huisjes open te breken en een progressieve lijn uit te zetten. Als lid van het Vlaamse, federale en Europese Parlement, en als lid van de federale regering, geeft de christendemocratische coryfee Miet Smet dertig jaar lang het Belgische beleid rond gendergelijkheid mee vorm. Wanneer in 1985, in navolging van de VN-vrouwenconferentie in Nairobi, gelijke kansen een nieuwe regeringsbevoegdheid wordt, is Miet Smet de eerste Belgische staatssecretaris om zich daarover te ontfermen. Na een indrukwekkende politieke loopbaan, blijft Miet Smet niet stil zitten. In 2017 brengt ze een boek uit: Ik kijk alleen vooruit: mijn leven als politica. In deze memoires blikt ze terug op haar levenslang engagement voor emancipatie. Miet blijft lange tijd nadat ze haar eigen politieke pad bewandeld heeft een gerespecteerde politieke commentator in de Vlaamse media. Smet overlijdt in december 2024 en wordt herinnerd als een icoon van emancipatie en gendergelijkheid, die de weg voor vrouwen in de politiek vrij gemaakt heeft.

Leven

Miet Smet is geboren in Sint-Niklaas op 5 april 1943 als dochter van CVP-senator Albert Smet en Irma Ievens. Politiek en maatschappelijk engagement zijn haar met de paplepel meegegeven. Als student maatschappelijk werk aan de Katholieke Sociale Hogeschool van Gent is ze begaan met mens en leefmilieu. Vanaf 1964 neemt ze een actief engagement op rond deze thema’s bij verschillende vzw’s. Daar legt ze de basis voor een levenslang engagement in gelijke kansen. Zo is ze in 1971 betrokken bij de oprichting van de Bond Beter Leefmilieu.

In de jaren 1960 sluit Smet zich aan bij de jongerenafdeling van de politieke partij CVP, voorloper van CD&V. Ze houdt zich bezig met gemeentelijk beleid, ruimtelijke ordening en leefmilieu. In deze periode leert Smet via deze weg de CVP-jongeren politicus Wilfried Martens kennen. Enkele decennia later krijgen ze een relatie. In 2008 trouwen ze. In het boek omschrijft Smet haar huwelijk als de gelukkigste periode van haar leven. Voormalig premier Martens overlijdt in 2013.

Bron foto: Herzi Pinki via Wikimedia Commons

“[Wat ik aan Miet bewonder] politiek gezien: haar enorme durf. Ze heeft zich niet weggestoken. Miet nam altijd initiatief. Daar moet je het karakter voor hebben. De enorme kracht die van haar uitgaat … Ik herinner me de opmerkingen van oudere collega’s in het parlement toen Miet haar strijd begon voor de emancipatie van de vrouw. Je moet dat allemaal verdragen en de moed hebben om door te gaan. Nu is Miet een icoon.” CVP-politicus en echtgenoot Wilfried Martens over Miet Smet in 2013

Politieke loopbaan

In de jaren 1960 ijveren Smet en Martens, samen met Jean-Luc Dehaene, voor een progressieve wind in de christendemocratische partij en een sociale frontvorming met de socalisten. Van 1971 tot 1991 is Miet Smet voorzitter van de CVP-afdeling van Lokeren. In 1972 wordt ze persattaché van staatssecretaris Luc Dhoore, en van 1973 tot 1979 is ze directeur van het Instituut voor Politieke Vorming binnen de CVP. 

Het is het begin van een bloeiende loopbaan in de politiek, in die tijd een mannenwereld. Niet alleen houdt Miet Smet er een indrukwekkende, dertig jaar lange politieke carrière op na, ook effent ze het pad voor andere vrouwen in de politiek.

Dat doet ze onder meer door in 1974 de werkgroep Vrouw & Maatschappij op te richten, de politieke vrouwenbeweging van de CVP, die ze van 1974 tot 1983 voorzit. Van 1975 tot 1985 is ze ook voorzitter van de commissie Vrouwenarbeid. In 1978 doet ze haar intrede in de Kamer van volksvertegenwoordigers, als verkozene voor het arrondissement Sint-Niklaas.

Eerste staatssecretaris voor Gelijke Kansen

Naar aanleiding van de VN-vrouwenconferentie in Nairobi in 1985 wordt een nieuwe regeringsbevoegdheid ingevoerd in België: gelijke kansen. Miet Smet wordt de eerste staatssecretaris.

Smet bekleedt de functie van Staatssecretaris voor Leefmilieu en Maatschappelijke Emancipatie in de Regering-Martens VI, VII, VIII en IX. In die capaciteit ontwikkelt ze een beleid rond gelijke kansen voor mannen en vrouwen, en werkt ze rond de thema’s vluchtelingenopvang en armoede.

Vervolgens is ze tot 1999 als Minister van Arbeid en Tewerkstelling in de Regering-Dehaene I en II belast met het ontwikkelen van een beleid rond gelijke kansen voor mannen en vrouwen.

Als minister legt ze zich toe op gelijk loon voor gelijk werk, moederschapsbescherming en het bestrijden van ongewenst seksueel grensoverschrijdend gedrag op het werk.

Van 1999 tot 2004 is ze lid van het Europees Parlement, en in 2002 krijgt ze de titel Minister van Staat. In de Belgische Senaat is ze onder andere lid van het Adviescomité voor Gelijke Kansen voor Mannen en Vrouwen.

Abortus

De gekende christendemocraat staat erom gekend om lang na haar eigen carrière de politiek op de voet te volgen en daarbij ook te reflecteren op beleidsbeslissingen die in haar eigen tijd gemaakt werden. Zo spreekt ze in 2015 haar spijt uit over de stemmig van de abortuswet in 1990. De partij van Smet, de ethisch conservatieve CVP, sprak af om collectief tegen te stemmen. Smet volgde om disciplinaire redenen, terwijl ze liever voor een wetswijziging had gestemd. De kwestie leidde tot de tijdelijke aftreding van koning Boudewijn. Dankzij een wisselmeerderheid werd de abortuswet dan toch een feit, een overwinning waar ook Smet opgelucht over was. 

Zij was bovendien niet de enige in de partij die voor de wetswijziging was, aldus Smet. Het merendeel van de vrouwen was voor, maar dat gold niet voor de mannen in de partij, die in de meerderheid waren. “We hebben aangedrongen op een wetswijziging, maar we hebben dat verloren in de partij,” zegt ze daarover in het VRT-programma De Ochtend in 2015. 

Drie jaar later geeft ze in De Afspraak toe dat ze in de jaren 1980 - voor de gedeeltelijke depenalisering dus - weet had van abortussen in opvangcentrum Klein Kasteeltje in Brussel, maar dat verzweeg voor haar partij en de regering. Smet zelf had geen problemen met abortus, maar abortus was toen nog verboden. Ze had wettelijk vervolgd kunnen worden omdat ze het gedoogde.

“Ik denkt dat veel vrouwen schrik hebben om zich feminist te noemen. Terwijl we er veel aan te danken hebben. We hebben stemrecht door het feminisme. Er bestaat een wetgeving tegen seksueel geweld tegen vrouwen enzovoort.” Miet Smet in 2019 in De Zevende Dag

Nadruk op arbeidsparticipatie voor emancipatie

Ook verzette Miet Smet zich tegen de sociaal-pedagogische toelage voor huisvrouwen. Waar haar vader nog een groot voorstander was geweest, vond de progressieve Smet dergelijke maatregelen rolbevestigend. Zij pleitte veeleer voor een gelijke participatie op de arbeidsmarkt, want zonder job, geen inkomen noch geen pensioen en dus een financiële afhankelijkheid, die zeker in het geval van een scheiding vrouwen kwetsbaar maakt en achterstelt. Om de arbeidsparticipatie van vrouwen te bevorderen was ook kinderopvang een belangrijk speerpunt voor Smet, evenals het aanpakken van ongewenste intimiteiten. Daartoe zette Smet verschillende en mediagenieke campagnes op die hun tijd ver vooruit waren, en rolde zij cruciale wetgeving uit om seksueel grensoverschrijdend gedrag, intimidatie en pesten op het werk uit te bannen.

Politieke representatie

In 2018 publiceert Miet Smet bij Lannoo het boek Ik kijk alleen vooruit. Daarin blikt de dan 75-jarige Minister van Staat terug op haar levensloop en op haar levenswerk als baanbrekende politica en icoon van emancipatie. De afgelopen jaren sprak Smet zich regelmatig uit in de media over actuele ontwikkelingen in het politieke landschap, dat ze nauwgezet blijft volgen. Zo uit ze zich even enthousiast als kritisch wanneer Sophie Wilmès (MR) in 2019 wordt aangesteld als premier in lopende zaken. “Een mijlpaal” volgens Miet Smet. "Maar lopende zaken zijn natuurlijk minder belangrijk dan wanneer je premier bent van een regering die vier of vijf jaar kan werken. Dus ik hoop dat zij kan blijven. Of dat een ander vrouw in haar plaats premier wordt." 

Miet Smet heeft de politieke participatie en representatie van vrouwen steeds vurig verdedigd. Als minister van Werk staat ze mee aan de wieg van de eerste quota.

In 1994 overtuigt ze de socialistische minister van Binnenlandse Zaken Louis Tobback om quota in te voeren op verkiezingslijsten. Stapsgewijs telden verkiezingslijsten voortaan evenveel mannen als vrouwen, met een vrouw en een man op de eerste twee plaatsen.

Prijzen en erkenning

Op 11 juni 2004 wordt Miet Smet benoemd tot Grootofficier in de Leopoldsorde. Op 11 juli 2016 ontvangt ze het Groot Ereteken van de Vlaamse Gemeenschap voor haar verdiensten voor Vlaanderen.

Ter gelegenheid van de veertigste verjaardag van Vrouw en Maatschappij, die werkgroep die Smet ooit oprichtte, wordt de Grote Prijs Miet Smet in het leven geroepen. Met die prijs wil V&M de aandacht vestigen op uitzonderlijke vrouwen die zich bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt op vlak van gelijke kansen.

Op 21 oktober 2019 richt de KU Leuven het Miet Smet Fonds voor Genderstudies op. Het fonds wil “onderwijs en onderzoek op het vlak van genderstudies bevorderen en ondersteunen, meer specifiek over de beleidsdomeinen die in het werk van minister van staat Miet Smet prioriteit krijgen: gelijke kansen voor vrouwen en mannen in de politieke wereld en in de wereld van beroepsarbeid, de strijd tegen gendergerelateerd geweld en de maatschappelijke positie van vrouwen in lage-inkomenslanden.”

 

In de pers:

Meer lezen?

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

Deze website maakt gebruik van cookies om uw gebruikservaring te optimaliseren. Door op ‘Ik ga akkoord’ te klikken of door gebruik te blijven maken van deze website, gaat u akkoord met het plaatsen van deze cookies. Wil u meer weten over cookies? Meer info

Ik ga akkoord