Wetenschapsheldinnen
Naar aanleiding van de Internationale Dag van Vrouwen en Meisjes in de Wetenschap, vandaag op 11 februari, vroeg Kim Verhaeghe van Eos Wetenschap vijf vrouwelijke wetenschappers naar hun wetenschapsheldin. Op de website van Eos Wetenschap kan je de vijf podcasts beluisteren en de bijhorende artikelen lezen.
Rosalind Franklin
In de jaren vijftig legt de Britse scheikundige Rosalind Franklin dankzij hoge resolutie röntgenfoto’s de ware structuur van DNA bloot. Haar bijdrage wordt tot vandaag vaak miskend in een door mannen gedomineerd domein dat de eer veelal toeschrijft aan de wetenschappers James Watson en Francis Crick die op basis van Franklins foto’s een artikel publiceerden. Franklins werk is desondanks baanbrekend. Zonder haar kwalitatief hoge röntgenfoto’s zou het nog lang gissen geweest zijn naar de structuur van DNA, tenslotte de bouwsteen van het leven. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat Rosalind Franklin het rolmodel is van Hilde Van Essch, klinisch geneticus aan de KU Leuven en UZ Leuven.
Beluister de podcast over Rosalind Franklin met Hilde Van Essch en Kim Verhaeghe op de website van Eos wetenschap, of lees het portret van Rosalind Franklin op de RoSa-website.
Bron foto: MRC Laboratory of Molecular Biology / CC BY-SA
.jpg){kind=link}
Marie Curie en Jane Davis
“De grootste aller tijden natuurlijk,” zo refereert Kim Verhaeghe al in het begin van de podcast met hematoloog Tessa Kerre (UZ Gent) naar Marie Curie. De Pools-Franse scheikundige die radioactiviteit ontdekte, mag dan wel wereldwijd bekend en tweevoudig Nobelprijswinnaar zijn, toch koos kankerexpert Tessa Kerre niet alleen Marie Curie als persoonlijke wetenschapsheldin, maar ook Jane Davis die aantoonde dat lezen een helende werking heeft.
Beluister de podcast over Marie curie en Jane Davis met Tessa Kerre en Kim Verhaeghe op de website van Eos Wetenschap, of lees het portret van Marie Curie op de RoSa-website.
Vera Rubin
Vera Rubin is een gevierd pionier in de sterrenkunde die in 1976 als eerste het bestaan van donkere materie bewijst. Het is deze onzichtbare massa die verantwoordelijk is voor de beweging van sterren. Haar bijdrage aan de sterrenkunde, astrofysica en kosmologie zijn niet te onderschatten. Toch is Rubin voor MS-onderzoeker Bieke Broux (UHasselt) niet alleen een wetenschappelijk rolmodel, maar ook een inspiratiebron voor vrouwelijke wetenschappers die gezin en onderzoekscarrière combineren. In de podcast hebben Bieke Broux en Kim Verhaeghe het niet alleen over het werk van wetenschapsheldin Vera Rubin, maar ook over de aanhoudende obstakels die vrouwen ervaren om door te groeien in de academische wereld. Om te werken aan een evenredige genderbalans aan de universiteiten startte Bieke Broux tijdens de eerste lockdown in maart samen met enkele collega’s een commissie voor gender en diversiteit aan de UHasselt.
Beluister de podcast over Vera Rubin met Bieke Broux en Kim Verhaeghe op de website van Eos wetenschap, of lees het portret van Vera Rubin op de RoSa-website.
Ada Lovelace
Vandaag wordt de Britse wiskundige en visionair wetenschapper Ada Lovelace beschouwd als de eerste computerprogrammeur in de wereld. In het Victoriaanse tijdperk, meer dan een eeuw vóór de eerste computer het levenslicht zag, beschrijft Lovelace namelijk al de basisprincipes van moderne computers: programma’s om symbolen volgens vaste regels te manipuleren met een machine die nog uitgevonden moest worden. Ook was Lovelace bijzonder visionair in haar voorspellingen over de toekomst van die machines. In tegenstelling tot haar tijdgenoten wist de Britse wiskundige dat computers veel meer zouden doen voor de mens dan enkel wiskundige berekeningen. Als wiskundige gespecialiseerd in digitale data kijkt Ann Dooms, die aan het hoofd staat van de onderzoeksgroep Digital mathematics aan de VUB, op naar het fundamentele en visionaire werk van Ada Lovelace. In de podcast bespreekt Dooms niet alleen het werk van Lovelace, maar ook dat van andere (vrouwelijke) topwiskundigen zoals Pattie Maes, pionier op vlak van kunstmatige intelligentie, en Ingrid Daubechies, de uitvinder van de JPEG 2000.
Beluister de podcast over Ada Lovelace, Pattie Maes en Ingrid Daubechies met Ann Dooms en Kim Verhaeghe op de website van Eos wetenschap, of lees het portret van Ada Lovelace op de RoSa-website.
Bron foto: WikiCommons
Cecilia Payne-Gaposchkin
Waaruit bestaan sterren? Het was die fundamentele vraag die de Brits-Amerikaanse astronoom Cecilia Payne-Gaposchkin beantwoordde in haar doctoraal proefschrift in 1925. Omdat sterren de bouwstenen zijn van het heelal, ontrafelde Payne-Gaposchkin eigenlijk de chemie van het volledige heelal, zo stelt sterrenkundige Conny Aerts (KU Leuven) enthousiast over dat doctoraat. Hoewel het werk van Payne-Gaposchkin vandaag door veel wetenschappers gevierd en erkend wordt als absoluut geniaal en baanbrekend, bleef die erkenning destijds uit. Aerts vertelt niet alleen over de relevantie van het werk van Payne-Gaposchkin, maar werpt ook een blik op het seksisme en de discriminatie waarmee vrouwen in de wetenschap te maken krijgen. Aerts zelf mocht in 2020 als eerste vrouw de FWO-Excellentieprijs in ontvangst nemen. Dat is, zeg maar, de Vlaamse versie van de Nobelprijs. Die pionierstitel is dubbel, aldus Aerts. Hoewel ze natuurlijk verheugd is, maakt het ook pijnlijk duidelijk dat de selectiecriteria voor dergelijke prijzen vrouwen benadelen. In de podcast reflecteert Aerts op de dominantie van mannelijke wetenschappers aan de top van de academische wereld en in congressen, en komt ze met alternatieve selectieprocedures om vrouwelijke wetenschappers de erkenning te geven die ze verdienen. En dat wel degelijk nu, niet pas jaren laten zoals het bij Cecilia Payne-Gaposchkin helaas gebeurde.
Beluister de podcast over Cecilia Payne-Gaposchkin met Conny Aerts en Kim Verhaeghe op de website van Eos wetenschap.
Rolmodel gezocht?
Ben je op zoek naar meer inspirerende verhalen over vrouwelijke wetenschappers? Neem zeker een kijkje tussen onze portretten van vrouwelijke pioniers en deskundigen in het domein van wetenschap en techniek.