hier komen promoties & acties

20.06 | Hoge hakken op de werkvloer?

RoSa vzw scant dagelijks het Belgische en internationale nieuws op relevante berichtgeving rond gender en feminisme. In deze wekelijkse nieuwsbrief gaan we dieper in op één veelbesproken thema uit de actualiteit. Naar aanleiding van de discussie in Japan over verplichte hoge hakken op de werkvloer, plaatsen we Gender in de Pers deze week in het teken van strikte kledingvoorschriften op de arbeidsmarkt.

Gepubliceerd op 20/06/2019


Veel Japanse werkgevers verplichten vrouwen hoge hakken te dragen. Ook Yumi Ishikawa, die haar ongenoegen hierover uitte op Twitter begin dit jaar. De hashtag #KuToo was geboren. Het is een woordspeling op het Japanse ‘kutsu’ (schoen) en ‘kutsuu’ (pijn), met een knipoog naar #MeToo.

In Japan is het een ongeschreven regel dat vrouwen hoge hakken dragen op het werk, maar ze zijn heel slecht voor je voeten. Rug-, voet- en beenklachten zijn schering en inslag en op lange termijn  kan het leiden tot gewrichtsproblemen.

#KuToo krijgt intertionaal veel steun en het debat is inmiddels verder opengetrokken naar strikte kledingvoorschriften op de werkvloer die leiden tot genderdiscriminatie. De dresscode moet zowel voor vrouwen als voor mannen in vraag gesteld worden, vinden campagnevoerders van #KuToo. 

Genderdiscriminatie

Hebben bedrijven het recht om een kledingcode opleggen? Ja, kledingvoorschriften rond veiligheid, gezondheid en hygiëne kunnen in België sectoraal worden vastgelegd. In dat geval is de werkgever verplicht de kledij gratis aan de werknemers ter beschikking te stellen. Denk bijvoorbeeld aan de dienstverlenende sector (ziekenhuizen, brandweer, defensie, politie...) en de farmaceutische en chemiesector.

In bedrijven en sectoren waar 'draag gepaste kledij' de ongeschreven regel is kunnen problemen ontstaan wanneer medewerkers de kledingregels niet kennen, de dresscode niet voor iedereen wordt toegepast of zonder geldige reden kledingregels worden opgedrongen.

In dat laatste geval kan er sprake zijn van discriminatie vindt Yumi Ishikawa. Zij verscheen maandag op haar sneakers bij het Japanse ministerie van volksgezondheid, gewapend met 20.000 handtekeningen die ze verzamelde bij een online petitie met een wetsvoorstel om hoge hakken te verbieden op de werkvloer. "Dit gaat om genderdiscriminatie", zei ze tegen het Amerikaanse persbureau Associated Press, "uiterlijkheden worden voor vrouwen als belangrijker gezien dan voor mannen."

De Japanse regering keurde het wetsvoorstel van Ishikawa af. Vorige week zei Takumi Nemoto, de minister van volksgezondheid, dat hoge hakken "noodzakelijk en geschikt zijn voor de werkvloer". "Het is net alsof mannen niet echt begrijpen dat het dragen van hoge hakken pijnlijk is en kan leiden tot blessures", reageerde Ishikawa daar weer op.

Seksisme ligt niet in de hakken zelf

Vrouwen die worden verplicht om hakken te dragen en daar een probleem mee hebben: het komt ook voor in België. In 2016 ontving het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) hierover bijvoorbeeld nog een klacht van een vrouw die in de horeca werkt.

Door hoge hakken te dragen zouden vrouwen in bepaalde beroepen ernstiger worden genomen.  Tegelijkertijd worden hakken ook vaak als sexy beschouwd vanuit de mannelijke heteronormatieve blik. Alleszins is het uiteindelijk altijd de vrouw - met platte schoenen of hoge hakken - die het onderspit delft, meent Asha Ten Broeke, Nederlandse auteur en columnist:

Belanden hoge hakken straks in het verdomhoekje als seksistisch? Volgens Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het IGVM is enige nuancering nodig:

Stevens deed deze uitspraak naar aanleiding van een parlementaire discussie over hoge hakken op de werkvloer in Groot-Brittannië in 2016. Nicole Thorp was er op haar eerste werkdag bij een internationaal consultancy bedrijf naar huis gestuurd omdat ze niet hooggehakt op de werkvloer verscheen. Thorp besloot niet bij de pakken te blijven zitten en begon een petitie met het voorstel tot een nieuwe wet die werkgevers moet verbieden vrouwen te verplichten hoge hakken te dragen. De petitie werd in korte tijd door meer dan 150.000 mensen ondertekend. 

Het Britse parlement deed vervolgens onderzoek naar de kledingvoorschriften in Britse bedrijven en constateerde dat er nog steeds discriminerende ongeschreven kledingvoorschriften golden. Vrouwen vertelden over de pijn en de schade die het lopen op hakken veroorzaakte, de verplichte haarkleuringen, het regelmatig bijwerken van make-up en het dragen van een decolleté. Verontrustende zaken, maar uiteindelijk besloot het Britse parlement het wetsvoorstel niet goed te keuren omdat er al wettelijke maatregelen zouden bestaan rond het verbod op discriminatie op basis van het geslacht in de bedrijfswereld.

Glimmende vrouwen en sexy stewardessen

Ook wanneer de werknemer akkoord gaat met absurde kledingvoorschriften, kan dit op termijn als discriminerend en seksistisch ervaren worden.

Zo verplichtte in 2015 een Nederlandse werkgever zijn secretaresse tot het dragen van satijnen nauwsluitende jurken en hoge hakken. Ze stemde hier in eerste instantie mee in, maar na een een aantal functioneringsgesprekken viel het haar op dat ze een slechte evaluatie kreeg wanneer ze zich niet hield aan de afgesproken kledingvoorschriften in haar arbeidscontract. De leidinggevende overstelpte haar met complimenten en noemde haar zijn 'glimkont' wanneer ze satijnen jurken en hakken droeg en kleineerde haar wanneer ze de kledingvoorschriften in de wind sloeg. Uiteindelijk stapte ze ermee naar de rechtbank. De werkgever werd veroordeeld van seksisme en seksuele intimidatie.

Het debat over verplichte seksistische uniformen is ook al langer gaande bij luchtvaartmaatschappijen, die decennialang een skirts only-regeling kenden. Stewardessen geven aan dat ze zich niet veilig voelen omdat ze regelmatig grensoverschrijdend gedrag meemaken (#CabinCrewToo). Hun sexy uniformen met korte rokken en hoge hakken zouden seksuele intimidatie uitlokken.

Uit een onderzoek van mei 2018 bleek nog dat 65% van de stewardessen van Australische vliegtuigmaatschappijen regelmatig te maken krijgen met denigrerende opmerkingen, ongewenste aanrakingen en ongepaste vragen. Daarom eisen stewardessen voor een wijziging van de kledingregels, zodat er niet alleen meer kledingopties zijn maar ook meer veiligheid. Hun volharding werpt eindelijk vruchten af. Binnen twee jaar zijn vrouwelijke medewerkers van het Aziatische Cathay Pacific niet langer verplicht om een rok te dragen als uniform. Ook vrouwen werkzaam bij British Airways, Air India, Ethiopian Airlines, Bangkok Airways, Korean air, KLM, Alitalia, Asiana Airlindes en Virgin Atlantics kunnen kiezen of ze een broek of een rok willen dragen.

Hostessen, liever preuts dan pikant

In de hostessenwereld begint het tij ook te keren. De tijd van pitspoezen, gridgirls, bloemenmeisjes in sexy niemendalletjes is passé. Ook de wulps geklede dames op het jaarlijkse autosalon hebben plaatsgemaakt voor 'professioneel geklede' vrouwen met minder make-up. 

Al blijft de 'professionele dresscode' voor meerdere interpretaties vatbaar. ‘Al te stereotiep sexy’ verdwijnt misschien wel, maar een ‘knappe verschijning’ volgens de dominante normen blijft wel nog vaak de regel. Vorig jaar veroorzaakte het befaamde Presidents Club Charity Dinner in Londen heel wat commotie toen aan het licht kwam dat de hostessen, de enige vrouwen die aanwezig waren, lastig werden gevallen door de mannelijke aanwezigen. Vooraf werden de 'lange, slanke en knappe' hostessen gewaarschuwd voor het exuberante mannenfeest en kregen ze de kledingvoorschriften mee om 'een strak zwart jurkje met een brede zwarte riem die veel weg heeft van een korset te dragen en daarbij passend sexy zwarte schoenen en ondergoed'. 

Een keurige man draagt een pak of een lange broek

Kledingvoorschriften spelen niet enkel vrouwen parten. Ook mannen krijgen ermee te maken. Op sommige vlakken hebben ze zelfs minder vrijheid. Vooral in de zakelijke en juridische sector zijn mannen al snel gebonden aan een pak met een hemd met lange mouwen, een bijhorende das en lederen schoenen. Een kostuum zou immers klasse uitstralen en geeft een professionel

 indruk. Ditgeeft soms problemen als het warm is. Wat doe je dan als man aan? Vrouwen kunnen zich nog luchtig kleden bij zomerse temperaturen, maar van mannen wordt verwacht dat ze strak in het pak rondlopen. Hemden met korte mouwen kunnen soms nog, maar op de korte broek heerst nog steeds een taboe. Het zou te casual zijn.

Dat ondervond de Brit Joey Barge. Twee jaar geleden verscheen hij in een bermuda op het werk. Zijn baas stuurde hem onmiddellijk naar huis. Vervolgens verscheen Barge laconiek terug op het werk in een jurk. Ook die zorgde zorgde voor bedenkelijke blikken, maar zijn protestactie legde hem geen windeieren. Zijn baas stond uiteindelijk toe dat het personeel bij zeer hoge temperaturen een short mocht dragen. 

In buurland Frankrijk daagden op hetzelfde moment buschauffeurs in een rok op als protest tegen de strikte kledingvoorschriften die bepaalden dat vrouwen wel een korte rok mochten dragen bij hoge temperaturen, maar mannen geen short.

Zijn kledingvoorschriften uiteindelijk passé?

Niet per se, in bepaalde sectoren worden kledingregels opgesteld omwille van hygiënische, veiligheids- en gezondheidsredenen. Maar wanneer kledingvoorschriften worden opgelegd die niet functioneel zijn en genderdiscriminerend zijn, dan wordt het een andere kwestie.

In de pers:

Meer weten?

Bron hoofdafbeelding en banner: Amanda Vick via Unsplash

Op de hoogte blijven van RoSa thema's en actua?

Ontvang onze tweewekelijkse Pers:pectief waarin we een actueel of onderbelicht thema bespreken vanuit een genderperspectief, of kies voor onze driemaandelijkse Uitgelezen met tal van boekrecensies, interviews, de nieuwste aanwinsten in onze almaar groeiende collectie en nog veel meer, telkens rond één specifiek thema.

Schrijf je in