hier komen promoties & acties

bell hooks

Iconische Amerikaanse auteur, poëet, professor en gedreven activist

Om haar vrouwelijke voorouders te eren leent ze de naam van haar grootmoeder langs moederskant. De hoofdletters laat ze bewust achterwege om zich te onderscheiden van haar grootmoeder alsook uit protest tegen het ego dat gepaard gaat met een auteursnaam. Het is slechts één voorbeeld van bell hooks’ radicaal creatieve visie op de wereld. Ze verzet zich onverbiddelijk tegen rigide normen die creativiteit en individualiteit inperken, en gelooft in de noodzakelijke, bevrijdende kracht van out-of-the-box thinking. Voor bell hooks telt de inhoud van haar talloze boeken, niet de faam rond haar persona, en daar gaat ze prat op. In haar werk focust ze zich op de systematische onderdrukking van constructen als ras, gender en sociale klasse, die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Hiermee is ze een van de moeders van het intersectioneel feminisme dat vandaag door veel vrouwen beleefd en toegepast wordt. bell hooks overlijdt op 15 december 2021 en laat een indrukwekkende intellectuele en activistische erfenis achter, met meer dan dertig boeken en miljoenen lezers die ze inspireerde met haar liefdevolle, feministische filosofie.

Bell Hooks

Bron foto: Montikamoss / CC BY-SA

Op eigen kracht

Gloria Jean Watkins wordt op 25 september 1952 geboren in Hopkinsville, een dorpje in de Zuiderse staat Kentucky dat destijds nog strikt gesegregeerd is. Met haar vijf zussen en één broer groeit ze op in een moeilijke gezinssituatie met een dominante en gewelddadige vader – een representatie van het patriarchaat, beseft ze later.

De jonge Gloria vindt soelaas in poëzie, in voordracht en in schrijven. Als kind gaat ze naar een gesegregeerde school, waar ze wordt aangemoedigd om veel te lezen en te studeren. Maar wanneer de scholen in Kentucky geïntegreerd worden, stuurt haar familie haar naar een overwegend witte school. Het virulent racisme dat ze daar ervaart, is even stuitend als vormend.

“Life-transforming ideas have always come to me through books.” bell hooks

In het begin van de jaren zeventig gaat ze Engelstalige literatuur studeren aan Stanford University. Van haar familie kan ze geen steun verwachten: daar vindt men dat een vrouw tevreden moet zijn met de traditionele rol die voor haar is weggelegd. Om te overleven combineert ze haar studies met lesgeven en een job als telefonist. In diezelfde periode neemt ze haar pseudoniem aan waarmee de wereld haar zal erkennen als een groots intersectioneel denker: bell hooks, de naam van haar grootmoeder maar dan zonder hoofdletters. Haar grootmoeder is immers een voorbeeld van strijdvaardigheid en stoutmoedigheid voor Gloria. Door zich deze naam eigen te maken put ze kracht uit haar moederlijke familielijn om op te staan tegen patriarchale onderdrukkers en haar tegenstanders. De hoofdletters laten ze enerzijds vallen om zich te onderscheiden van haar grootmoeder, en anderzijds omdat ze zich wil distantiëren van het ego dat teveel nadruk legt op de persoon, en niet diens ideeën en werk.

Dilemma

In 1978 publiceert hooks haar eerste poëziebundel And There We Wept (1978). Drie jaar later volgt haar eerste non-fictieboek Ain't I a Woman: Black Women and Feminism (1981), waar we een uitgebreide bespreking van hebben op de RoSa website. Het is het resultaat van veel losse schrijfsels waaraan ze al sinds haar prille studententijd werkt. In navolging van Sojourner Truth veroordeelt hooks het feit dat zwarte vrouwen en vrouwen van kleur systematisch onzichtbaar blijven in de geschiedenis van de vrouwenbeweging. Met haar eerste non-fictieboek wilt ze daar verandering in brengen. Haar doctoraat, een studie over de Afro-Amerikaanse auteur Toni Morrison, rondt hooks af in 1983.

“I will not have my life narrowed down. I will not bow down to somebody else's whim or to someone else's ignorance.” bell hooks

Het werk stuurt de koers bij van de toenmalige feministische beweging, die tot dan hoofdzakelijk wordt geleid door hoger opgeleide, welgestelde en witte vrouwen die niet beseffen dat ze zelf deel uitmaken van de demografische groep die zwarte vrouwen onderdrukt. hooks stelt vast dat witte iconen van de vrouwenbeweging zwarte vrouwen en hun specifieke belangen niet (h)erkennen en dus ook niet (kunnen) vertegenwoordigen.

Hoe dan ook, concludeert ze bijgevolg, dienen zwarte geëngageerde vrouwen te kiezen tussen de pest en de cholera: waar de dominante witte vrouwenbeweging hen onderdrukt door (impliciet) racisme, onderdrukt de masculiene burgerrechtenbeweging hen door middel van patriarchale en seksistische attitudes.

Mannen mee

Dat ze in het schrijven haar voeten veegt aan het formele academische jargon (ze gebruikt bijvoorbeeld geen voetnoten) typeert haar informele, drempelverlagende en dus inclusieve schrijfstijl. Desalniettemin levert haar kenmerkende stijl haar in het begin van haar carrière ook veel kritiek op. Tegenstand ervaart ze op alle fronten. Zo reageren witte feministen in eerste instantie verbolgen omdat ze met haar visie verdeeldheid zou zaaien. Ook de masculiene burgerrechtenbeweging slaat haar kritische opmerkingen in de wind.

Het inspireert hooks om een vervolg te schrijven, Feminist Theory From Margin to Center (1984), waarin ze uitlegt dat solidariteit met iedereen, dus ook niet-wite vrouwen, inhoudt dat de ideologie van het hegemonische, westerse feminisme een stap opzij moet zetten en aan kritische zelfreflectie moet doen. Tegelijkertijd spreekt ze zich ook uit over het anti-man-gevoel dat de beweging lijkt te kenmerken. Mannen zijn een stuk van de oplossing, vindt hooks, en het zou goed zijn als ze een actieve rol zouden spelen in het ontmaskeren en ontmantelen van structureel seksisme.

Mannelijkheid vormt dan ook een belangrijk thema in hooks' oeuvre. In 2004 publiceert ze zowel The Will To Change: Men, Masculinity and Love als We Real Cool: Black Men and Masculinity.

Intellectueel nalatenschap

bell hooks gelooft in kritisch denken als motor voor verandering en empowerment, en in het vertalen van persoonlijke pijn naar publieke energie. Ze publiceert meer dan dertig titels, waaronder non-fictie, poëziebundels en kinderboeken. Met haar boeken inspireert ze niet alleen tal van zwarte vrouwen die zich nooit volledig thuis konden voelen in de dominant witte feministische beweging, maar geeft ze ook mee vorm aan de studie van gender en diversiteit als academische discipline. Haar boeken Ain't I A Woman? Black Women and Feminism (1981), Feminist Theory: From Margin To Center (1984), All About Love: New Visions (2000) en Feminism Is For Everybody: Passionate Politics (2000) gelden als ware klassiekers in het feministische canon. 


In de pers:

Meer lezen?


Aanraders uit de RoSa-bibliotheek: