Boekentips gynaecologische en obstetrische pijn
Trudy Dehue
Ei, foetus, baby: een nieuwe geschiedenis van zwangerschap
Amsterdam: Uitgeverij Atlas Contact, 2023. 400 p.
Trudy Dehue is als emeritus hoogleraar wetenschapstheorie en wetenschapsgeschiedenis (Universiteit Groningen) gefascineerd door de geschiedenis en processen van kennisproductie. In dit boek ontrafelt ze vijf eeuwen aan veelbesproken feiten en mythen over zwangerschap en zwangerschapsbeëindiging, en biedt ze nieuwe inzichten over de relatie tussen kennis, woordenschat, denkbeelden en overtuigingen over zwangerschap en abortus.
Rebecca Schiller
Why Human Rights In Childbirth Matter
Londen: Pinter & Martin Ltd, 2016. 192 p.
Doula en auteur Rebecca Schiller werpt een kritisch mensenrechtenperspectief op zwangerschap en bevalling: thema’s die vaak uitsluitend vanuit een simplistisch en soms dehumaniserend medisch perspectief worden benaderd. Ze stelt pertinente vragen over hoe we omgaan met personen tijdens een bevalling en biedt nuttige inzichten en handvatten voor zowel nakende ouders als zorgverleners en beleidsmakers die zich inzetten om zwangerschapszorg te verbeteren.
Aurore Koechlin
La norme gynécologique: ce que la médecine fait au corps des femmes
Paris: Éditions Amsterdam, 2022. 305 p.
Socioloog Aurore Koechlin analyseert de ‘gynaecologische norm’ die het discours en de praktijk binnen de gezondheidszorg bepaalt en de wijze waarop de medische wereld omspringt met vrouwelijke lichamen. Met een kritische blik op gender, macht en medische standaardisatie legt Koechlin bloot hoe en welke lichamen worden gemedicaliseerd, gecontroleerd, genormaliseerd of gepathologiseerd. Dit boek biedt niet alleen een theoretisch kader, maar leest ook als een sterk onderbouwde aanklacht tegen systemische genderongelijkheid in zorg en tegen gynaecologisch geweld specifiek.
Katherine Mason
The Reproduction Of Inequality: How Class Shapes The Pregnant Body And Infant Health
New York: NYU Press, 2023. 296 p.
Op basis van tientallen interviews onderzocht Katherine Mason de immense (sociale) druk en verwachtingen die zwangere vrouwen en nieuwe mama’s ondervinden. Haar onderzoek toont aan dat heel wat vrouwen met een beperkt budget niet alle aanbevolen gezondheidsmaatregelen kunnen treffen tijdens een zwangerschap, wat door de buitenwereld dikwijls wordt gepercipieerd als een gebrekkige bezorgdheid over de gezondheid van hun kind. Mason graaft dieper en beschrijft hoe zulke oordelen bijdragen aan stereotiepe ideeën over arme gezinnen en hoe die de kansen van heel wat kinderen die opgroeien in armoede beperken.
Abby Norman
Ask Me About My Uterus: A Quest To Make Doctors Believe In Women's Pain
New York: Nation Books, 2018. 272 p.
In dit boek vertelt Abby Norman hoe haar pijn jarenlang wordt geminimaliseerd door verschillende hulpverleners, hoe ze telkens naar huis wordt gestuurd met dezelfde medicatie en hoe haar pijn pas serieus wordt genomen wanneer ze door haar mannelijke partner wordt vergezeld bij medische afspraken. Ze neemt haar gezondheid in eigen handen en ontdekt met behulp van medische literatuur dat ze aan endometriose leidt. In Ask Me About My Uterus plaatst ze haar eigen beproevingen in een bredere historische, sociaal-culturele en politieke context en laat ze zien dat vrouwenlichamen lange tijd het strijdtoneel zijn geweest van een voortdurende strijd om macht, controle en medische kennis.
Tamer Seckin
The Doctor Will See You Now: Recognizing And Treating Endometriosis
Nashville: Turner, 2016. 247 p.
Endometriose wordt vaker niet dan wel gediagnosticeerd omwille van een gebrekkige kennis bij hulpverleners. Gynaecoloog Tamer Seckin wil met dit boek hoop geven aan iedereen die te maken heeft met endometriose, zeker aan de duizenden meisjes en vrouwen wier pijn wordt geminimaliseerd, maar ervan overtuigd zijn dat er iets gaande is in hun lichaam. Ook dokters die willen leren over endometriose vinden in dit boek heel wat wetenschappelijk onderbouwde informatie over endometriose.
Wendy Kline
Exposed: The Hidden History Of The Pelvic Exam
Cambridge: Polity Press, 2024. 258 p.
Historica Wendy Kline duikt in de geschiedenis van het bekkenonderzoek. Hoewel dit voor velen vandaag een (soms levensreddende) standaardprocedure is bij een bezoek aan de gynaecoloog, is dit onderzoek niet zonder controverses tot stand gekomen. Van onderzoek op de lichamen van tot slaaf gemaakte vrouwen tot onvrijwillige praktijken op verdoofde patiënten: Kline traceert de belangrijke, donkere, fascinerende en pijnlijke momenten en bewegingen in die geleid hebben tot de gynaecologische praktijken van vandaag.
Celeste E. Orr
Cripping Intersex
Vancouver, B.C.: UBC Press, 2022. 360 p.
In dit boek staat het welzijn van intersekse personen centraal. Hun mensenrechten worden namelijk tot op vandaag nog geschonden, ook in de gezondheidszorg. Zo worden er bijvoorbeeld vaak medische behandelingen bij hen uitgevoerd zonder hun toestemming of sensibilisering, met soms genitale verminkingen en andere permanente implicaties als gevolg. De auteur van Cripping Intersex bestempelt dit als medisch geweld en analyseert de geschiedenis en ervaringen van intersekse personen binnen de gezondheidszorg.
Hil Malatino
Queer Embodiment: Monstrosity, Medical Violence, And Intersex Experience
Lincoln,Neb.: University of Nebraska Press, 2019. 246 p.
Waarom wordt er naar intersekse lichamen gekeken als ‘afwijkend’, en waarom zouden die gecorrigeerd moeten worden? Professor Hil Malatino dook in archieven en zocht het uit. Hij ziet een verband tussen de manier waarop er in de gezondheidszorg wordt omgegaan met intersekse personen enerzijds, en de uitsluitingsmechanismen van deze personen in de bredere samenleving anderzijds. Opvattingen over seksualiteit, reproductie, en romantisch partnerschap liggen volgens Malatino mee aan de basis van die uitsluiting.
Sarah Graham
Rebel Bodies: A Guide To The Gender Health Gap Revolution
Londen: Bloomsbury Publishing, 2023. 284 p.
In Rebel Bodies onderzoekt Sarah Graham de gezondheidskloof. Graham bespreekt onderwerpen zoals menstruatie, hormonale gezondheid, pijnbeleving en ‘hysterie’, zwangerschap, menopauze, geestelijke gezondheid, chronische ziektes, en de plezier- of orgasmekloof. Graham gaat ook in op thema’s die minder courant zijn. Zo wijdt ze een hoofdstuk aan kanker, waar ze onder meer ingaat op verschillen in budgetten in kankeronderzoek die disproportioneel zijn ten aanzien van de gegenderde prevalentie(ratio), de onderbestudeerde link tussen hormonen en kanker en hoe stereotypen de kankerbehandeling mee bepalen. Ook gynaecologisch geweld is een belangrijk thema in het boek. Zo gaat ze in op thema’s als onvoldoende geïnformeerde toestemming, verlies van autonomie tijdens onderzoeken en behandelingen en het onvoldoende erkennen van pijnervaringen en gezondheidsproblemen. Graham slaagt erin om genderongelijkheden binnen de gezondheidszorg gedetailleerd te bespreken met oog voor genderstereotypen, sekseverschillen, genderdiversiteit en intersectionaliteit. Het boek biedt veel kennis en bronnen als handvatten om op te komen voor een gelijkwaardige gezondheidszorg, enerzijds via collectieve actie en anderzijds binnen je individuele zorgtraject.
Sofie Peeters
Het vrouwenlijf en wat we er niet over weten: persoonlijke verhalen van 7 vrouwen over hun diagnose
Leuven: Acco, 2024. 206 p.
Wat weten jij en ik, maar niet alle zorgverleners over het vrouwenlichaam? Met dit boek tracht Sofie Peeters een antwoord te bieden op deze vraag. Aandoeningen die zich voornamelijk manifesteren bij vrouwen of zich anders manifesteren bij vrouwen komen in dit boek aan bod. Zeven aandoeningen (migraine, menopauze, hartaandoening, endometriose, depressie, adhd, onverklaarbare klachten) worden besproken aan de hand van zeven getuigenissen door bekende personen. Het boek is een pleidooi voor meer onderzoek naar en een beter begrip van het vrouwenlijf.
Karen Tang
It's Not Hysteria: Everything You Need to Know About Your Reproductive Health
London: Penguin Random House, 2024. 373 p.
Omdat reproductieve gezondheid wereldwijd onder druk staat en klachten vaak verkeerd worden gediagnosticeerd of niet serieus worden genomen, schreef Karen Tang een inclusieve en praktische gids om lezers te helpen bij het navigeren binnen de reproductieve gezondheidszorg. Het boek biedt een overzicht van veelvoorkomende medische aandoeningen en mogelijke behandelingen, zoals polycysteus-ovariumsyndroom, endometriose, premenstruele dysfore stoornis en bekkenbodemdisfunctie. Daarnaast bevat het praktische hulpmiddelen, zoals voorbeeldvragen voor zorgverleners.
Matthé Burger
Pijn, bloedverlies en hysterie: een geschiedenis van de gynaecologie
Utrecht: Eburon, 2023. 246 p.
In Pijn, bloedverlies en hysterie onderzoekt Matthé Burger de medische geschiedenis van hysterie en de rol van de vrouwelijke geslachtsorganen vanaf de Oudheid tot de negnetiende eeuw. Hysterie werd lange tijd toegeschreven aan afwijkingen in de baarmoeder en eierstokken, wat leidde tot experimentele operaties. In de negentiende eeuw werden gynaecologische ingrepen toegepast bij vrouwen met chronische buikpijn en psychische klachten, vaak met weinig medische zorg en compassie. Matthé Burger biedt een kritisch overzicht van deze ingrijpende behandelingen en de historische opvattingen over vrouwenlichamen en psychisch lijden.
Stephanie Y. Evans
Black Women And Public Health: Strategies To Name, Locate, And Change Systems Of Power (binnenkort beschikbaar)
State University of New York, 2022. 336 p.
Black Women and Public Health onderzoekt hoe ras en gender bijdragen aan ongelijkheid in de gezondheidszorg. Het boek toont hoe een lange geschiedenis van racisme, seksisme en dehumanisering heeft geleid tot het negeren van de gezondheidsbehoeften van zwarte vrouwen. Deze verzameling onderzoekers, zorgverleners, docenten en activisten zorgen samen voor het bundelen van expertise en inzichten van zwarte vrouwen. Met analyses en aanbevelingen bieden de auteurs concrete oplossingen voor zowel historische als actuele uitdagingen binnen de gezondheidszorg, in de Verenigde Staten en daarbuiten.
Deirdre Cooper Owens
Medical Bondage: Race, Gender And The Origins Of American Gynecology
Athens: University of Georgia Press, 2018. 165 p.
Medical Bondage onderzoekt de geschiedenis van de negentiendede-eeuwse Amerikaanse gynaecologie, waarin artsen experimenteerden op tot slaaf gemaakte zwarte vrouwen en Ierse immigranten. Deze artsen ontkenden de menselijkheid van hun patiënten en zagen hen als “medische superlichamen” uitermate geschikt voor medische experimenten. Het boek neemt de lezer mee langs plantages, ziekenhuizen en medische scholen en onthult hoe racistische mythes, zoals de overtuiging dat zwarte vrouwen minder pijn voelden, een blijvende stempel drukten op medische praktijken.
Erin A. Frost & Michelle F. Eble [Eds.]
Interrogating Gendered Pathologies
Logan, Utah: Utah State University, 2020. 279 p.
Erin A. Frost en Michelle F. Eble zijn beiden hoofddocent aan de universiteit van East Carolina. Zij bespreken in het boek Interrogating gendered pathologies hoe gender vaak op een zijspoor wordt gezet in de gezondheidszorg en vertellen de verhalen van mensen die hard hebben moeten vechten om serieus genomen te worden. Door verschillende perspectieven samen te brengen, laten ze zien hoe medische beslissingen niet altijd zo objectief en neutraal zijn als ze lijken, hoe sommige lichamen onterecht als “afwijkend” worden gezien. De rol van retoriek in de gezondheidszorg wordt in vraag gesteld en hoe deze verschilt afhankelijk van de belichaming van de patiënt en de manieren waarop niet-normatieve lichamen worden gepathologiseerd.
Meer weten?
- Uitgelezen Lente 2025: Gynaecologische en obstetrische pijn
- RoSa leest: The Pain Gap - Anushay Hossain
- RoSa leest: Baren buiten de box - Bahareh Goodarzi ism Daan Borrel
- RoSa kijkt: Shannon Cohn - "The Most Common Disease You’ve Never Heard Of"