Amerikaanse trans activist en sleutelfigur in de LHBTQI+ geschiedenis
Marsha P. Johnson is een sleutelfiguur in de Amerikaanse queer geschiedenis, maar ook in onze contreien een bekende naam en gelauwerde trans activist. Ze speelt een belangrijke rol tijdens de Stonewall-rellen van 1969, de opstand die de basis vormt voor wat we vandaag kennen als Pride. Die rellen gelden als een keerpunt in de strijd voor LGBTQIA+-rechten in de VS en inspireren queer personen wereldwijd.
De "P" in haar naam staat voor Pay It No Mind (Trek het je niet aan), een uitdrukking die ze als haar levensmotto gebruikt en waarmee ze vragen over haar genderidentiteit beantwoordt.
Marsha P. Johnson omschrijft zichzelf als homoseksueel, cross-dresser en dragqueen. Ze wordt geboren op 24 augustus 1945 in Elizabeth, New Jersey, als vijfde van zeven kinderen in een arbeidersgezin. Al op jonge leeftijd kleedt ze zich als meisje. Haar ouders keuren haar zelfexpressie af en andere kinderen pesten haar. De moeilijke situatie escaleert wanneer een dertienjarige jongen haar seksueel misbruikt, waarna ze tijdelijk stopt met het dragen van vrouwelijke kleding.
Op haar zeventiende verhuist Marsha naar New York, met slechts één tas en vijftien dollar op zak. Het blijkt moeilijk om werk te vinden, waardoor ze sekswerk gaat doen, een sterk gestigmatiseerd beroep dat haar geregeld in gevaarlijke situaties brengt. Ze wordt meermaals met geweld bedreigd, soms zelfs met wapens, en overleeft verschillende gewelddadige incidenten. Een groot deel van haar leven is ze dakloos. Ze slaapt in hotelkamers, restaurants, bioscopen of bij vrienden.
De Stonewall Inn, een bar in New York die onder de radar bekendstaat als ontmoetingsplek voor de queer gemeenschap, is regelmatig het doelwit van politie-invallen. Op 28 juni 1969 escaleert zo'n inval in een opstand. Marsha P. Johnson, dan 23 jaar oud, is een van de eersten die zich verzet tegen de politie. Ze groeit uit tot een symbool van queer verzet en emancipatie.
In die tijd accepteert de Amerikaanse samenleving queer identiteit nauwelijks. Relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht zijn illegaal in New York. Vanwege die discriminatie zoeken queer personen hun toevlucht in bars en clubs, waar ze zich openlijk kunnen uiten en zonder angst socialiseren. Die plekken zijn zeldzame veilige havens in een samenleving die hen marginaliseert en discrimineert.
De Stonewall-rellen worden een katalysator voor de LGBTQIA+-bewegingen wereldwijd en leiden tot de oprichting van Pride. Eén jaar na de rellen vindt de eerste Pride-mars ter wereld plaats, in New York City.
Kort na haar aankomst in New York ontmoet de zeventienjarige Marsha de elfjarige Sylvia Rivera, een Puerto Ricaans trans meisje. Samen zetten ze hun activisme verder na Stonewall. Ze richten STAR op: de Street Transvestite Action Revolutionaries. Met de STAR Houses bieden ze opvang en zorg aan trans personen en queer jongeren die nergens anders terechtkunnen.
Het STAR-manifest van 1970 stelt het recht op lichamelijke zelfbeschikking en geslachtswijziging centraal, strijdt tegen politiegeweld en arbeidsdiscriminatie. STAR is een van de eerste organisaties die zich specifiek richt op de meest gemarginaliseerde groepen binnen de LGBTQIA+-gemeenschap.
In de jaren 1980 sluit Marsha zich aan bij ACT UP, de activistische beweging die wereldwijd aandacht vraagt voor de aids-pandemie die het leven van talloze mensen eist.
Haar leven en activisme benadrukken het belang van intersectionaliteit binnen de LGBTQIA+-beweging. Als zwarte trans vrouw staat Marsha op het kruispunt van meerdere vormen van discriminatie en strijdt ze voor rechtvaardigheid op al die vlakken.
In de zomer van 1992 wordt haar lichaam gevonden in de Hudson River. De politie gaat er meteen van uit dat het om zelfdoding gaat en onderzoekt de zaak niet verder. Maar eerder die avond zien getuigen hoe Marsha vlakbij de pier wordt lastiggevallen. Velen geloven dat ze slachtoffer is van het geweld tegen de LBTQIA+-gemeenschap dat in die tijd hoogtij viert. Haar vrienden en kennissen betwisten de conclusie van de politie en zijn ervan overtuigd dat de toen 46-jarige Marsha werd vermoord.
In augustus 2021 onthullen activisten (aanvankelijk zonder officiële toestemming) een bronzen sculptuur van Marsha P. Johnson in Christopher Park, tegenover de Stonewall Inn. Het kunstwerk, getiteld A Love Letter to Marsha, is het eerste standbeeld van een transgender persoon in New York. Het beeld wordt zo geliefd dat de NYC Parks Service uiteindelijk een vergunning verleent, waardoor het een permanente plek in het park krijgt.
Waarom je Stonewall-icoon Marsha P. Johnson (1945-1992) moet kennen (OneWorld, 14/02/2025)
Filmtip: Pay It No Mind - The Life and Times of Marsha P. Johnson
RoSa thema: Femicide
RoSa leest: Boekentips trans rechten in feminisme
Uitgelezen Winter 2023: Trans rechten in feminisme
Pers:pectief 03/09/2020: LHBTQI+ targeting
A Short History Of Trans Misogyny / Jules Gill-Peterson, 2024
Black Trans Feminism / Marquis Bey, 2022