Captive Revolution - Nahla Abdo

Nahlo Abdo

Captive Revolution: Palestinian Women’s Anti-Colonial Struggle Within the Israeli Prison System
London: Pluto Press, 2014. 250 p.

gevangenissen / kolonialisme / politiek / vredesbeweging / Palestina

RoSa-ex.nr.: FII g/986

In Captive Revolution analyseert socioloog Nahla Abdo de ervaringen van vrouwelijke Palestijnse vrijheidsstrijders op basis van interviews en getuigenissen. Het boek biedt inzicht in het racisme, seksisme, seksueel grensoverschrijdend gedrag en staatsgeweld waarmee zij te maken krijgen als vrouwelijke politieke gevangenen in Israëlische detentie. Abdo levert een waardevolle en diepgaande kritiek op zowel het Israëlisch settler-kolonialisme als op oriëntalistische en imperialistische vormen van westers feminisme die niet in staat lijken Palestijnse vrouwen - en breder vrouwen in de MENA-regio - als politieke actoren te beschouwen die zich (onder meer gewapend) verzetten tegen koloniale en imperialistische onderdrukking.

Het persoonlijke is politiek

Voor het schrijven van dit boek had Nahla Abdo meerdere redenen. Sommige daarvan waren persoonlijk. Ze is namelijk niet alleen onderzoeker en auteur. In dit boek deelt ze ook haar eigen ervaringen als ex-politiek gevangene in het Israëlische gevangenissysteem. Dat de ervaringen die ze kwalitatief wou onderzoeken en analyseren ook persoonlijke, geleefde ervaringen waren, heeft ongetwijfeld een belangrijke rol gespeeld. Zo geeft Abdo zelf aan dat de gesprekken met andere vrouwen bijzonder openhartig waren, ondanks de soms gevoelige en intieme materie, precies omdat het veeleer een uitwisseling was onder gelijkgestemden en ervaringsdeskundigen dan wel een academisch interview tussen een zo neutraal mogelijke onderzoeker en een persoon die het onderzoeksobject uitmaakt. “Sharing or reflecting on my detention experience during the discussions with women political detainees played an important role in eliciting the sharing of information and knowledge among all participants; it also facilitated the conversations by removing what otherwise would have been seen as power relations between the ‘researcher’ and the ‘researched’.” (p. 2). Dit resulteerde in een vertrouwensband waardoor specifieke ervaringen waarrond taboe bestaat, bijvoorbeeld seksuele marteling, bespreekbaar werden op een veilige en respectvolle manier.

Daarnaast beschouwt Abdo het feit dat ze een taal en cultuur deelt met de interviewees als een troef voor haar onderzoek. Toch is het vooral haar diepgaande kennis van de (politieke en culturele) geschiedenis van Palestina en Israël die een goede verstandhouding en wederzijds begrip faciliteerde, aldus Abdo.

Overzicht

Voor haar onderzoek en het schrijven van dit boek sprak Nahla Abdo met zeventien vrouwen in een één-op-één setting. Daarnaast organiseerde ze een focusgroep met veertien vrouwen, waarvan ze met sommigen voordien aparte gesprekken gevoerd had. De periode die Abdo bestudeert aan de hand van kwalitatief onderzoek beslaat de jaren 1960 tot en met de jaren 1980. De verhalen van de vrouwen gaan dus over hun tijd in Israëlische gevangenissen in de loop van die periode. Daarnaast ging Abdo op zoek naar bijkomende informatie in archieven, kranten en magazines. Het boek bestaat - naast een voorwoord, conclusie en nawoord - uit vijf hoofdstukken:

• In het eerste hoofdstuk schrijft Abdo vrouwelijke politieke militanten uit verschillende uithoeken van de wereld weer de geschiedenis in. Hoewel de vrouwen die in dit hoofdstuk aan bod komen geëngageerd zijn binnen uiteenlopende bewegingen voor diverse topics, analyseert Abdo wat hun verhalen en perspectieven gemeenschappelijk hebben en die verschillen van hun mannelijke strijdgenoten. De rol van vrouwelijke seksualiteit en vrouwenlichamen staat hier centraal.
• Hoofdstuk twee duikt in wat Edward Said ‘de Palestijnse kwestie’ noemt - het zogenaamde ‘Israël-Palestina conflict’, en meer specifiek het verband met imperialistische en koloniale machtsstructuren. Abdo zoomt in op Oriëntalistische ideologie in het westen die Palestijnen dehumaniseert en daarmee de racistische beeldvorming verspreidt die de bezetting van Palestijnse gronden legitimeert’. Daarbij heeft ze specifiek oog voor hoe die ideologie ook in de academische wereld gemeengoed is, evenals in feministische instituties. Hier tegenover presenteert ze een antikoloniaal en anti-imperialistisch feministisch kader dat Abdo zelf hanteert in Captive Revolution.

• Hoofdstuk drie focust op het gegeven van een verzetscultuur waaruit activisten, en specifiek (vrouwelijke maar ook mannelijke) Palestijnse vrijheidsstrijders, inspiratie putten voor de ontwikkeling van verzetstheorie en politieke acties. Verzetscultuur kan zowel lokale of regionale als nationale of zelfs internationale kenmerken hebben. De jaren die Abdo bestudeert, met name de jaren 1960 tot en met de jaren 1980, betekenden voor verscheidene verzetsculturen een opmerkelijk verrijkende periode. Dat geldt ook voor de Palestijnse verzetscultuur, zo concludeert Abdo. In dit hoofdstuk leert de lezer heel wat Palestijnse poëzie en proza uit deze jaren kennen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen adab al-muqawama (verzetsliteratuur) en adab al-sujoun (gevangenisliteratuur). Met het oog op haar onderzoek interesseert Abdo zich vooral in de rol van vrouwen in verzetscultuur, vanuit de wetenschap dat vrouwen - niet alleen in Palestina, maar wereldwijd - vaak deel uitmaken van de geschiedenis, maar niet van de geschiedschrijving.
• In hoofdstuk vier staan individuele verhalen centraal van vrouwelijke politieke gevangenen. In tegenstelling tot westerse beeldvorming van deze vrouwen als ‘afvallig’ en ongeschoold wijst Abdo’s onderzoek uit dat sterke familiebanden, gemeenschapszin, familiegeschiedenis (bijvoorbeeld ervaringen met de Nakba), maar ook een sterk ontwikkeld intellect en culturele gevoeligheid net belangrijke drijfveren waren voor deze vrouwen om zich politiek te engageren. Uit de getuigenissen van de interviewees over hun jaren in Israëlische gevangenissen wordt duidelijk dat de Israëlische bezetter zeer gegenderde en seksuele vormen van vernedering, intimidatie, geweld en marteling ontwikkeld heeft om vrouwelijke Palestijnse vrijheidsstrijders psychologisch te breken of tot (onjuiste) bekentenissen te dwingen.
• In hoofdstuk vijf onderzoekt de auteur de relatie van het genderbewustzijn van de interviewees ten opzichte van hun nationale bevrijdingsstrijd. Ze kadert de feministische ideeën en idealen van de vrouwen - ook al conceptualiseren zij deze niet per se zelf in dergelijke termen - en vergelijkt die met westers feminisme dat overwegend in liberale termen van individuele vrijheid wordt verwoord. Abdo stelt een opmerkelijk verschil vast tussen eerste en tweede generatie vrouwelijke politieke gevangen inzake de zelfidentificatie met de feministische beweging: vooral de tweede generatie verhield zich op een of andere manier tot feminisme, en voelde zich comfortabel om feministische overtuigingen te uiten en zichzelf als feminist te identificeren. Tot slot werpt hoofdstuk vijf een blik op de diverse vormen van verzet die de vrouwen ontwikkelden tijdens hun detentie: van werkonderbrekingen over hongerstakingen tot de weigering te spreken of bevelen op te volgen, de vrouwen tonen een breed scala aan vormen van verzet waarbij zij de gevangenis transformeren tot een school voor verzet ten aanzien van lotgenoten. Zo verhalen sommigen over gender en political consciousness-raising sessies waarbij de vrouwen tal van politieke thema’s bespraken met medegedetineerden. Hieruit besluit Abdo dan ook dat het politiek verzet van de vrouwen zich verder zette gedurende hun tijd in Israëlische gevangenissen.

Conclusie

Captive Revolution is een uniek boek dat belangrijke thema’s aankaart en een leemte in academisch onderzoek invult. Het verschaft uitdagende literatuur voor al wie meer te weten wil komen over de politieke en culturele geschiedenis van Palestina en over specifiek gegenderde en seksuele vormen van Israëlische staatsgeweld ten aanzien van vrouwelijke Palestijnse vrijheidsstrijd. Ondanks de centraliteit van getuigenissen en reflecties blijft het een academisch en behoorlijk hoogdrempelig boek. Geen vlot leesvoer, maar ongetwijfeld de moeite waard!

Meer weten?

• Rolmodel: Ahed Tamimi
• Pers:pectief 18/01/2024: Gender in Israël-Palestina
• Pers:pectief 16/02/2023: Genderrollen in oorlogstijden
• Pers:pectief 31/03/2022: Vrouwen in gevechtsposities
• Pers:pectief 03/06/2021: Systematische verkrachting als oorlogswapen
• RoSa luistert: The Inside Story Podcast over Palestijnse vrouwen in Gaza
• RoSa leest: Boekentips dekoloniaal feminisme

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• Captive Revolution: Palestinian Women’s Anti-Colonial Struggle Within the Israeli Prison System / Nahlo Abdo, 2014 - RoSa-ex.nr.: FII g/986

#RoSaleest #Palestina #Genocide #Vrouwen #Dekolonisering #Feminisme #Gevangenis #Geweld #Discriminatie #IHR #Verzet #Israel