Herfst/Winter 2021: Ouderschap

Ouderschap gaat niet enkel over opvoeding, het betreft alles wat het opgroeien van je kind kan beïnvloeden, wie jij bent, je positie in en hoe je omspringt met het leven. Wanneer je een ouder wordt, voel en denk je anders en krijgt je identiteit een nieuw aspect, die de verantwoordelijkheid over een kind behelst. 

Donald Winnicot is een Britse psycholoog die bekend staat om de theorie van de "ouder die goed genoeg is": een theorie die de gewone moeder en vader (of ouder) verdedigt tegen wat Winnicott zag als de groeiende invloed en druk van professionele deskundigheid en tegen het idee van de "ideale" moeder. 

Anno 2021 zijn ouders niet meer standaard een paar of duo, bestaande uit een vrouw, de moeder en een man, de vader. Het klassieke kerngezin dat de samenleving lang domineerde wordt verdrongen door allerlei nieuwe verbindingen. Niet enkel biologische verwanten maken deel uit van het gezin, ook niet enkel de mensen die samen een huis bewonen. Normen worden verlegd. Het ideale gezin bestaat niet. De ideale ouder ook niet. Niet enkel heterokoppels willen kinderen, ook vrijgezellen, trans en non-binaire mensen, homo- en lesbische koppels, onvruchtbare mensen, mensen in driehoeks- of meerhoeksverhoudingen, enzovoort, willen graag een kind - al dan niet biologisch het hunne - opvoeden en zien opgroeien. 

Veel mensen, waaronder ook leerkrachten, schoolpersoneel of kinderverzorgers, beseffen nog niet dat een kind ook wel eens twee mama's of papa's kan hebben, laat staan dat gezinnen uit heel diverse samenstellingen kunnen bestaan. 

Als men over kinderen of ouderschap spreekt, is de boodschap nog heel vaak aan moeders gericht. Briefjes van de crèche, reclame op televisie, doktersadvies, goede raad, .... We kennen allemaal het adagium "it takes a village to raise a child", maar in de praktijk was het in onze contreien jarenlang de gewoonte dat de vader aan het hoofd van het gezin stond, terwijl de moeder aan de haard en naast de wieg zat. 

Dankzij moeders leven wij

In 1940 schrijft Anaïs Nin in haar dagboek: "Moederschap is een roeping als een andere. Er moet vrijelijk voor gekozen worden, het mag niet opgedrongen worden." Wat betekent het om moeder te willen worden? Wat zullen anderen van je denken als je daarvoor kiest - en als je dat niet doet? Wat zeggen deze aannames over wie wij als samenleving zijn? Hoewel niet alle vrouwen moeder worden, kunnen alle vrouwen te maken krijgen met "anti-moeder" vooroordelen. Ze zouden hun scherpte verliezen, minder beschikbaar en flexibel zijn, er anders en minder aantrekkelijk gaan uitzien, minder ondernemend en avontuurlijk zijn, en alleen nog over hun kroost kunnen praten. Op de werkvloer worden ze makkelijk gepasseerd voor promoties omdat men ervan uitgaat dat vrouwen sowieso kinderen krijgen en hun job aan de kant minder belangrijk vinden.

Er is een cultuur gecreëerd die aan moeders geen moment pauze gunt: het huishouden moet (al dan niet op rolletjes) lopen, “vrije” tijd moet ten volle worden benut, kinderen moeten te allen tijde gestimuleerd worden en de job mag daar niet onder lijden. Veel moeders durven geen nee zeggen tegen jobmogelijkheden of kunnen het zich niet permitteren minder te gaan werken. Ze gaan na de bevalling te snel terug aan het werk of worden door alle voorgaande redenen ontmoedigd om aan baby's te beginnen. Bovendien zijn het vooral moeders die met een zogenoemde parentale burn-out kampen (drie tot twaalf procent van alle ouders heeft hier last van). Belgen hebben hier in vergelijking met 42 andere landen het vaakst onder te lijden. 

"Vroeger zat de vrouw aan de haard. Nu ambieert ze een carrière, wil ze een goede echtgenote en moeder zijn, én wil ze tijd voor zichzelf. De idealen liggen hoog", aldus onderzoeker en psycholoog Isabelle Roskam. Hoe meer balans er is tussen risicofactoren (bvb. kinderen met leerproblemen, huilbaby's,...) en beschermende factoren (zoals partners, kraamhulp,...), hoe minder kans op een parentale burn-out. Deze burn-out is een vrij recent fenomeen, doordat het kind meer en meer centraal is komen staan in onze maatschappij, een maatschappij die bovendien erg veel druk uitoefent op elk individu. De Covid-19 lockdowns,  grootouders die in isolatie moeten, de recente stijgende besmettingen bij kinderen en de vele scholen die sluiten maakten het ouders de laatste twintig maanden extra moeilijk, al worden vrouwen hierdoor opnieuw meer getroffen.

Soms lijkt moeder worden bijna bestraft te worden. In België bedraagt het moederschapsverlof slechts vijftien weken, krijgen we minder inkomen tijdens dat verlof (slechts 77% van vroeger loon terwijl het Europees gemiddelde 90% bedraagt!), kinderbijslag dekt kosten onvoldoende en er is onvoldoende of onbetaalbare kinderopvang. 

Kinderkeuze

Men zou bijna vergeten dat niet iedereen kinderen wil. Voor sommigen komt deze keuze na jaren van besluiteloosheid. Anderen lijken nooit een kinderwens te ervaren.  Sommigen proberen het tot ze zich realiseren dat ze een droom najagen die niet van hen is, maar die van een partner, een familielid, de omgeving of de samenleving in het algemeen. Anderen zullen nooit weten of ze écht een kind willen. Medische vooruitgang heeft ervoor gezorgd dat de beslissing nog langer kan uitgesteld worden.

Bewust kinderloos zijn is nog steeds niet helemaal sociaal aanvaard. Zelfs met millennia menselijke beschaving achter de rug onderschrijven we nog steeds hetzelfde biologische gebod dat een leven dat niet is voortgebracht, een verspild leven is. Afzien van ouderschap wordt gezien als een gebrek aan ambitie, als egoïsme, of als een diepgaande karakterfout. Kinderloos zijn uit vrije wil - misschien net zoals alleen willen zijn of bewust single zijn - wordt onuitgesproken beschouwd als de foute keuze.  Mensen die kinderloos blijven hebben daar een veelheid aan redenen voor: het is geen heterogene groep. In ieder geval is de kindervraag een kwestie die zich veel frappanter stelt voor vrouwen, die er al mee geconfronteerd worden wanneer ze zelf nog een kind zijn. Kinderen krijgen wordt vaak gezien als een vrouwenzaak, maar ook mannen die geen vader willen worden, hebben te kampen met vooroordelen.  Ze zouden aan bindingsangst lijden, hun jeugd willen rekken ofwel tot familiemannen en echte vaders kunnen transformeren als ze maar op de juiste partner stuiten.

Midden 2021 bleek uit een kleinschalige enquête in Groot-Brittanië dat één op twaalf ouders spijt heeft van het krijgen van kinderen. Soortgelijke enquêtes over de hele wereld suggereren dat velen hetzelfde denken. In plaats van de oorzaak bij de verschillende individuen te zoeken, lijkt het alsof er een groter, structureel probleem is. Onze samenleving kan beter ingedeeld worden om het ouders gemakkelijker te maken (zoals een verbetering en uitbreiding van de kinderopvang, of het werkgelegenheidsbeleid). Tegelijk is er nood aan een culturele verschuiving rond onze verwachtingen van het ouderschap, zodat mensen met kinderen zich minder schuldig hoeven te voelen en de druk op personen zonder kinderwens verlicht wordt. 

In de media gaat het over "lockdownbaby's" en hoe Corona ons ons heeft doen nadenken over onze manier van leven en bijgevolg over de grote keuzes die we in dat leven maken, zoals kinderen. Wat veel deining veroorzaakte was de aankondiging van "Ik wil een kind": via dit tv-programma kunnen kinderloze koppels of singles kiezen voor bewust co-ouderschap met anderen. In het Verenigd Koninkrijk bestaat het concept onder de naam "Strangers making babies". Experts en politici uitten kritiek en hadden liever een documentaire of duidingsprogramma dan een entertainmentprogramma over dit onderwerp gezien. 

Voor deze alternatieve gezinsvorm is weinig psychologische bijstand en vooralsnog geen wettelijk kader voorzien. Ook in zogenaamde roze of regenbooggezinnen zorgt dit gebrek aan juridische regeling soms voor problemen. Deze ouders komen officieel niet in aanmerking voor bijvoorbeeld partnerverlof, zorgverlof en/of ouderschapsverlof; een derde ouder kan het kind niet erkennen omdat er al twee wettelijke ouders zijn; of een homo-vader kan het via draagmoederschap geboren kind niet meteen "adopteren".

Vaderlief

Zodra er kinderen geboren worden in een heterogezin, gaan mannen gemiddeld meer betaald werken en nemen vrouwen gemiddeld meer huishoudelijke en zorgende taken op zich. Zo groeit de genderkloof in heteroseksuele gezinnen na de komst van de eerste spruit. 

Dit betekent echter niet dat iedere man gelukkig is met het genderstereotiepe keurslijf van de kostwinner. Veel vaders willen een grotere rol spelen in de opvoeding van hun kind(eren), maar komen daar vaak niet aan toe. Dat komt deels door het beeld dat de maatschappij vaak heeft van vaders die meer tijd willen doorbrengen met hun kinderen, deeltijds werkende vaders en huisvaders. Attitudes vertellen echter niet het volledige verhaal. Ook een verouderd beleid speelt een belangrijke rol.

Omdat mannen steeds meer betrokken zijn bij de opvoeding, wordt van hen verwacht dat ze naast de perfecte werknemer en de perfecte partner ook de perfecte vader zijn. En dat kan zijn tol eisen. Verschillende studies wijzen uit dat het percentage mannen dat kampt met depressieve gevoelens vlak na de geboorte van een kind varieert van 5 tot 10%. Ter vergelijking: bij vrouwen is dit 7 tot 20%. Maar doordat onderzoek naar postnatale depressies bij mannen nog in de kinderschoenen staat, is het aannemelijk dat de echte percentages hoger liggen. Volgens onderzoekers aan de KU Leuven en UGent worden ook vaders gediscrimineerd bij sollicitaties. Mannelijke sollicitanten die aangeven één of twee kinderen te hebben krijgen 18% minder uitnodigingen voor een sollicitatiegesprek dan mannen zonder kinderen. Mannen met kinderen worden vooral als minder assertief, competitief, zelfstandig en dominant gezien. Eigenschappen die als typisch mannelijk worden beschouwd en belangrijk worden geacht om hogerop te geraken. Opvallend is ook dat vaderschap vooral afgestraft wordt in de private sector. In de publieke of de non-profitsector wordt geen ongelijke behandeling ondervonden.

Momenteel wordt er gediscussieerd over de uitbreiding van de wet op gendergelijkheid met het vaderschap. Een vrouw die op het werk nadeel ondervindt omdat ze met geboorte- of ouderschapsverlof gaat, kan een beroep doen op de wet over genderdiscriminatie om dat aan te klagen. Maar die wet voorziet niet in hetzelfde recht voor mannen.

Genderrollen & ouderschap

Van zodra een kind als 'jongen' of 'meisje' benoemd wordt, opent zich een heel verwachtingspatroon waar het zich naar zal gaan gedragen. Gegenderd ouderschap verwijst naar ouderlijke boodschappen en gedragingen die informatie overbrengen over hoe meisjes en jongens zich zouden moeten gedragen. Hoe meer genderstereotiep ingesteld de ouders zijn, hoe meer ze hun kinderen op een gegenderde manier grootbrengen, wijst onderzoek uit. Dat kan direct, door bepaalde verwachtingen uit te spreken, of indirect, door hoe huishoudelijke taken thuis verdeeld worden. Onderzoek toont ook aan dat moeders sterkere indirecte genderstereotypen hebben (bijvoorbeeld meer zorgtaken in het huishouden opnemen) dan vaders, terwijl vaders sterkere directe of expliciete stereotypen (bijvoorbeeld bij het kiezen van boeken of films voor hun kinderen) vertonen dan moeders. Peuters identificeren zich in het algemeen meer met de ouder van hetzelfde gender en gaan diens gedrag dan ook kopiëren. Het gedrag van ouders heeft meer impact op de genderrol attitudes van kinderen, dan de genderideologie van de ouders. 

Hoewel seksegebonden opvoeding kinderen iets kan leren over de realiteit van rolpatronen op het vlak van gender in onze samenleving, en hen zo kan voorbereiden op het volwassen leven, kan het anderzijds ook talent verspillen en kinderen in de richting duwen van levensstijlen en carrières die hun persoonlijke identiteit negeren, wat ook van invloed is op hun welzijn. 

Vormen van ouderschap

In september 2021 stuurde Wouter Beke, de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding, een persbericht uit onder de titel Vlaanderen zet ambitieuze hervorming van adoptiewetgeving in de steigers. De Vlaamse adoptiewetgeving is immers aan hervorming toe. Daarbij beoogt de regering ook de verbinding van pleegzorg en adoptie, en introduceert men het concept van ‘meerouderschap’ in wetteksten. Naast het klassieke biologische ouderschap zijn er dus velerlei varianten, zoals stiefouderschap, co-ouderschap, afstandsouderschap, pleegouderschap, enzovoort. Partnerschap en ouderschap zijn niet eenduidig meer met elkaar verbonden.

Parallel ouderschap 
Wanneer ouders niet met elkaar overweg kunnen maar nog wel samen de ouders van hun kind blijven, spreekt men van parallel ouderschap. Beide huishoudens bestaan los van elkaar, met een minimum aan communicatie en weinig tot geen emotionele betrokkenheid tussen de ouders. Je bent zelfstandig ouder voor het kind.

Coöperatief ouderschap of co-ouderschap
In veel gevallen is een echtscheiding de oorzaak van co-ouderschap. Een koppel heeft samen een of meerdere kinderen, gaat uit elkaar en besluit om de opvoeding van het kind of de kinderen gezamenlijk op te nemen. Het is niet hetzelfde als bewust co-ouderschap, waarbij mensen die niet per se een romantische relatie hebben vooraf afspreken om samen een kind op te voeden. Bij co-ouderschap is er een basis nodig van wederzijds respect. De ouders moeten samenwerken, communiceren direct met elkaar en zijn flexibel over afspraken rondom het contact met de kinderen.

Adoptie
Adoptie is letterlijk het aannemen van een kind. Een belangrijk kenmerk van ('volle') adoptie is dat de familieband met de geboorteouders verbroken wordt. Er ontstaat een nieuwe, wettelijke familieband, met alle rechten en plichten die daarbij horen. Bij binnenlandse adoptie kan je een ongekend kind adopteren, of je kan een gekend kind adopteren. Bij een gekend kind gaat het dan bijvoorbeeld om de adoptie van de kinderen van je partner, van je kleinkind of een ander familielid.

Meerouderschap
Meerouderschap betekent dat meer dan één of twee ouders of opvoedende figuren in het leven van de kinderen en jongeren belangrijk zijn, en houdt in dat een kind meerdere wettelijke ouders kan hebben. De beperking van maximaal twee juridische ouders valt weg.

Pleegouderschap
Pleegouderschap is het verzorgen en opvoeden van andermans kind. Het gebeurt meestal tijdelijk of voor een beperkte periode, wanneer de biologische ouders niet in staat zijn het kind zelf groot te brengen, door bijvoorbeeld ziekte of mentale moeilijkheden. 

Alleenstaande ouders
De alleenstaande ouder is een ouder die alleen voor de kinderen zorgt. Het is in feite een term uit de sociale zekerheid, om aan te tonen dat de ongehuwde ouder de kinderen alleen ten laste heeft.

Stiefouderschap / plusouderschap 
"Stief" betekent oorspronkelijk 'beroofd van de bloedband', 'iets missend'. Een plusouder of stiefouder is de nieuwe partner van iemands ouders op grond van een later huwelijk of partnerschap van die ouder.

In deze Uitgelezen

Het mag duidelijk zijn dat dit onderwerp uitnodigt tot een brede waaier aan gespreksthema's. In deze Uitgelezen nemen we daarom een twintigtal korte boekentips op, verwijzen we naar recente persartikels en de verschillende verwante thema's op onze website. 

Verder kan je je verwachten aan een interview met geschiedkundige, illustrator en blogger Noëmi Willemen, die onder de naam @lecoeuramareebasse schrijft en tekent over moederen en feminisme! We bespreken uitgebreid twee recente boeken, namelijk The Natural Mother of the Child : A Memoir of Non-binary Parenthood (2021) van Krys Malcolm Belc en (M)Otherhood: On the Choices of Being A Woman (2021) van Pragya Agarwal. Onze bezoeker in de kijker is Friedel Ovaere, die meteen van de gelegenheid gebruik maakt om een oproep naar onze lezers te doen. Voor de RetroRosa, of onze terugblik in het verleden, diepen we Het gezin in Vlaanderen op, eens een vooruitstrevend boek uit de jaren zeventig, dat mooi aantoont hoe ons beeld van het gezin op veertig jaar behoorlijk is veranderd. Als toemaatje wijzen we je nog de weg naar een RoSa luistert over vrouwelijke componisten (The Dream Pod) en naar een RoSa kijkt over kinder- en jeugdpsychiater Binu Singh. Onderaan de nieuwsbrief vind je zoals gewoonlijk een aanwinstenlijst, met al onze nieuwste boeken en digitale documenten.  

Het plan is - als Covid-19 niet nog meer roet in het eten strooit - dat ons team in 2022 terug en events gaat organiseren en daarbij staan er twee erg boeiende vormingen in de steigers: genderbewust opvoeden en gender in het onderwijs. Schrijf je zeker in op onze nieuwsbrief "Educatieve tools en events", via deze link, om op de hoogte te blijven van deze vormingen!

Last but not least: heuglijk nieuws! In december begonnen wij in de bib aan de voorbereiding van een mini-kinderhoek en bestelden we alvast wat genderbewuste en inclusieve jeugdliteratuur. Vanaf volgend jaar kunnen kinderen tekenen of onze gendersensitieve afbeeldingen inkleuren, en verschillende kinderboeken lezen. We houden de kinderboekencollectie bewust klein, maar zo zijn ook de allerkleinsten welkom bij ons. In de toiletten is er nu ook een luiertafel, zodat onze bezoekers hun dreumes van verse pamper kunnen voorzien.

Interview

Ditmaal interviewt Uitgelezen Noëmie Willemen! Willemen is geschiedkundige en doet onderzoek naar de historiek van moederen in de twintigste eeuw. Ze is assistant aan de Ecole de Sexologie et Sciences de la Famille (UCLouvain). We vroegen haar hoe er vanuit de overheid naar het gezin wordt gekeken en welke invloed dit heeft op ouderschap.

RoSa leest

Een groot deel van de kennis bij RoSa is opgebouwd op basis van de zorgvuldig gecreëerde bibcollectie. Daar horen vanzelfsprekend boekbesprekingen bij. Naast een twintigtal korte besprekingen (onderaan de nieuwsbrief) vind je ook links naar twee lange besprekingen van boeken over ouderschap. Deze keer bespreken we The Natural Mother of the Child. A Memoir of Nonbinary Parenthood (2021), waar we niet onverdeeld fan van waren en (M)Otherhood: On the Choices of Being A Woman (2021). 

The Natural Mother of the Child (2021) is opgesteld vanuit een gebrek aan verhalen zoals die van de auteur. Krys Malcolm Belc (hij/hem/zijn) identificeert zich als een non-binair trans masculiene persoon en ouder. Het boek vormt een erg persoonlijk relaas waarbij Belc geen taboes uit de weg gaat en bestaande uitdagingen voor queer ouders op een integere manier weet bloot te leggen.

Vandaag hebben vrouwen meer keuze en meer vrijheid dan ooit, zo denken we vaak. Maar bestaat er wel zoiets als individuele vrije keuze op vlak van reproductie in een neoliberale wereld geobsedeerd door vrouwenlichamen en vruchtbaarheid, waarin vrouwen nog steeds moeten opboksen tegen rigide gendernormen en stereotiepe rolverwachtingen? In (M)Otherhood: On the Choices of Being A Woman (2021) neemt Pragya Agarwal je mee op haar, soms moeizame, moederschapsparcours aan de hand van persoonlijke verhalen, wetenschappelijke inzichten, poëziefragmenten en kritische analyses.

Korte besprekingen

Elke editie van Uitgelezen focust op boeken omtrent een bepaald thema. Hieronder vind je een aantal korte besprekingen die bij het onderwerp van ouderschap aansluiten!

Aanwinstenlijst

De aanwinstenlijst is een up-to-date overzicht van nieuwe literatuur (boeken en digitale documenten) in de RoSa-bibliotheek. Je bent meer dan welkom om deze aanwinsten in onze bibliotheek te raadplegen en uit te lenen. Digitale documenten kunnen naargelang de auteursrechten online en/of ter plaatse in de bibliotheek geconsulteerd worden.

Samenstelling: Anne April

In de pers:

• Gezinsbeleid in Vlaanderen (Kenniscentrum Gezinswetenschappen, 2021)
• Vaders ‘babysitten’ niet op hun eigen kind (Genderklik, 2021)
• Ouders met burn-out: ‘Ik ben verliefd op dat baasje, maar als ik had geweten wat ik nu weet, dan was hij er nooit geweest’ (De Morgen, 16/11/2021) 
• Hoe ver reikt het verweven van pleegzorg en adoptie en de 'introductie' van meerouderschap? (Agora, 08/11/2021)
• ‘Ik zie mijn dochters supergraag, maar ze waren er beter niet geweest’ (Humo, 08/11/2021)
• ‘Moet ik alles waar ik van hou op het spel zetten voor iets waar ik misschien meer van ga houden?’ (De Morgen, 30/10/2021)
• Podcast: Ex-partners Karen en Floris, en kinderen, over 9 jaar birdnesting (De Standaard, 20/10/2021)
• 7 boeken over een kinderwens (De Standaard+, 16/10/2021)
• Genoeg hebben van je kinderen: het hoort niet, maar gebeurt wel (De Standaard+, 12/10/2021)
• Opinie: Co-ouderschap is niet hetzelfde als samen een grasmaaier kopen. (De Standaard+, 11/10/2021)
• Experte uit VTM-programma "Ik wil een kind" spreekt na heisa: "Er bestaat niet zoiets als het recht op een kind" (VRT, 07/10/2021)
• Eerste baby geboren via draagmoeder met eiceldonatie voor homostel in Nederland (RTL, 06/08/2021)
• Covid lockdown school closures ‘hit mothers’ mental health but left fathers unaffected’ (The Guardian, 31/05/2021)
• Veel Belgen zijn uitgeput door ouderschap: ‘Die mensen zijn helemaal op’ (De Morgen+, 18/03/2021)
• Motherhood: A Manifesto; (M)otherhood; The Motherhood Complex review – calling time on the cult of the perfect parent (The Guardian, 31/05/2021)
• Co-ouderschap in coronatijden: 'Voor één keer een voordeel voor kinderen om twee huizen te hebben' (Knack+, 31/03/2020)
• Verblijfsco-ouderschap: 'Een kind is geen ''goed'' dat je moet verdelen' (Knack, 11/03/2020)
• Nina Mouton over mild ouderschap: "Vergeet straffen en belonen. Kinderen hebben een innerlijk kompas" (Minime, 03/05/2020)
• Motherhood Is a Political Category (Human Parts) (Medium, 10/05/2019)
• Parentale burn-out, een nieuw fenomeen dat vooral moeders velt (VRT, 18/11/2016)

Meer lezen?

• RoSa thema: Kinderwens
• RoSa thema: Zwangerschap
• RoSa thema: Moederschap
• RoSa thema: Vaderschap
• RoSa schrijft: interview Noëmie Willemen
• RoSa leest: (M)Otherhood: On the Choices of Being A Woman - Pragya Agarwal
• RoSa leest: The Natural Mother of the Child - Krys Malcolm Belc
• RoSa kijkt: Alleen Elvis blijft bestaan met Binu Singh
• Rosa luistert: The Dream Feed: Musicians on Motherhood

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• Uit vrouwen geboren: moederschap als ervaring en instituut / Adrienne Rich, 1979 - RoSa-ex.nr.: FII a/96
• Fathering in Cultural Contexts: Developmental and Clinical Issues / Jaipaul L. Roopnarine & Elif Dede Yildirim, 2019 – RoSa-ex.nr.: DIII2 a/151
• Fathers in Work Organisations: Inequalities and Capabilities, Rationalities and Politics / Brigitte Liebig & Mechtild Oechsle (Eds.), 2017 – RoSa-ex.nr.: EII a/774
• Essential Breakthroughs: Conversations About Men, Mothers and Mothering / Fiona Joy Green & Gary Lee Pelletier (Eds.), 2015 – RoSa-ex.nr.: DIII2 a/147
• Spaces and Politics of Motherhood / Kate Boyer, 2018 – RoSa-ex.nr.: DIII2 a/149
• The Good Mother Myth: Redefining Motherhood to Fit Reality / Avital Norman Nathman & Christy Turlington Burns, 2014 – RoSa-ex.nr.: DIII2 a/139
• Motherhood in Patriarchy: Animosity Towards Mothers in Politics and Feminist Theory: Proposals For Change / Mariam Irene Tazi-Preve, 2013 – RoSa-ex.nr.: DIII2 p/2
• Gender and Parenthood: Biological and Social Scientific Perspectives / W. Bradford Wilcox, Kathleen Kovner Kline, 2013 – RoSa-ex.nr.: DIII2 a/137
• Why have children? The ethical debate / Christine Overall, 2012 – RoSa-ex.nr.: FII h/404
• Raising boys without men: how maverick moms are creating the next generation of exceptional men / Peggy Gross Drexler, 2005 – RoSa-ex.nr.: DIII2 f/74   
• Normed children : effects of gender and sex related normativity on childhood and adolescence / Erik Schneider, [edit.], 2018  – RoSa-ex.nr.: DII1 e/23   

#Ouderschap #Kinderen #Moederschap #Vaderschap #Opvoeding #Genderrollen #Uitgelezen #HerfstWinter2021 #RoSaschrijft