Boekentips dekoloniaal feminisme
Nahla Abdo
Captive Revolution: Palestinian Women's Anti-Colonial Struggle within the Israeli Prison System
Londen: Pluto Press, 2014. 250 p.
RoSa-ex.nr.: FII g/986
In Captive Revolution belicht Nahla Abdo, een Palestijns-Canedese wetenschapper die ooit zelf als politiek gevangene in een Israeli gevangenis verzeilde, de ervaringen van Palestijnse vrouwen die betrokken zijn bij de Palestijnse vrijheidsstrijd en als gevolg hiervan gevangen genomen werden door de Israëlische bezetter. Enerzijds breekt Abdo een taboe door de rol van gender, misogynie en seksueel geweld te onderzoeken in de behandeling, ondervraging en vaak zelfs marteling die de vrouwen tijdens hun gevangenschap meemaakten. Anderzijds brengt Abdo ook nieuwe inzichten over de cruciale rol die vrouwelijke vrijheidsstrijders in gevangenschap blijven spelen in het bredere Palestijnse verzet tegen kolonialisme, imperialisme, etnische zuivering en andere vormen van onderdrukking waarmee zij dagelijks te maken krijgen.
Fatma Kassem
Palestinian Women: Narrative Histories and Gendered Memory
Londen: Zed Books, 2011. 264 p.
RoSa-ex.nr.: FII m/675
Dit uitzonderlijke boek documenteert en onderzoekt de persoonlijke ervaringen, reflecties en historische narratieven van Palestijnse vrouwen die getuige waren van de gebeurtenissen die in 1948 het begin inluidden van een decennialange bezetting van Palestijns grondgebied.Daarbij werden zij onvrijwillig burgers van de nieuwe staat van Israël. In het Palestijnse discours staat dit bekend als de ‘Nakba’, oftewel de ‘catastrofe’: deze gebeurtenissen zijn 75 jaar later nog steeds cruciaal om de huidige oorlog te begrijpen. Aan de hand van deze persoonlijke verhalen duidt auteur Fatma Kassem de intersecties van gender, nationalisme, kolonialisme en burgerschap in een situatie van aanhoudend en geëscaleerd politiek geweld. In haar slotsom betoogt Kassem dat het een daad van herdenking en verzet is om je te herinneren wat er zich heeft afgespeeld.
Gloria Wekker
Witte onschuld: Paradoxen van kolonialisme en ras
Amsterdam: AUP, 2018. 343 p.
RoSa-ex.nr.: FI d/65
In Witte onschuld gaat antropoloog Gloria Wekker in op de verschillende paradoxen van kolonialisme en ras/etniciteit. Centraal staat de vaststelling dat thema’s rond ras/etniciteit in Nederland nog steeds hevige reacties opwekken, terwijl tegelijkertijd ontkend wordt dat racisme (nog) bestaat in het land. Wekker stelt dat het koloniale verleden van Nederland het racisme van vandaag in stand houdt. Dat komt door het cultureel archief, een concept dat benoemd werd door de Palestijns-Amerikaanse auteur Edward Said. Het cultureel archief is een verzameling van historisch bepaalde ideeën, houdingen, en gevoelens die tot op vandaag een sterke invloed hebben op hoe er met bepaalde zaken en gebeurtenissen wordt omgegaan. Welke plaats kunnen witte Nederlanders dat cultureel archief vandaag geven? Wekker gaat op onderzoek.
Nadia Nsayi
Dochter van de dekolonisatie
Berchem: EPO, 2020. 220 p.
RoSa-ex.nr.: FI m/289
Deze Nederlandstalige titel uit de RoSa-bibliotheek brengt een aangrijpend verhaal waarin de Belgisch-Congolose politicoloog Nadia Nsayi haar eigen familiegeschiedenis moeiteloos verweeft met een historische analyse van honderd jaar kolonisatie en de gestage dekolonisatie. Wie meer te weten wil komen over ons koloniaal verleden - en heden - vindt in dit boek een toegankelijke inleiding. Nadia Nsayi vertelt niet alleen over de geopolitieke machtsstructuren die haar familie tekenden, maar reflecteert vanuit haar expertise als politicoloog op de hedendaagse erfenis van de Belgische kolonisatie en het belang van Belgische excuses als startschot voor een oprecht dekolonisatieproces.
Françoise Vergès
A Decolonial Feminism
Londen: Pluto Press, 2021. 110 p.
RoSa-ex.nr.: FII a/1310
Un féminisme décolonial
Paris: La Fabrique Editions, 2019. 142 p.
RoSa-ex.nr.: C m/92
Een al wat meer ervaren lezer vindt vermoedelijk niet alleen uitdaging, maar ook gading in dit kleine boekje van Françoise Vergès, dat in de RoSa-bibliotheek beschikbaar is zowel in het Frans (origineel) als in het Engels (vertaling). In haar vurig betoog toont Vergès aan hoe kolonialisme, imperialisme en kapitalisme feminisme niet alleen doorheen de jaren gecoöpteerd hebben, maar in oorsprong mee vorm gegeven hebben, althans in het Westen. Ze werpt een kritische blik op de invloed van eurocentrisme, witheid en macht in mainstream feministische kaders en debatten, en roept feministen op om zich te verzetten tegen de onderdrukkende systemen die kolonisatie in stand houden, bazen bestaansrecht geven, gevangenissen bouwen en vrouwenlichamen toeëigenen.
Chandra Talpade Mohanty
Feminism Without Borders: Decolonizing Theory, Practice Solidarity
Durham: Duke University Press, 2003. 300 p.
RoSa-ex.nr.: FII p/314
Feminism Without Borders verzamelt klassieke en, ten tijde van de publicatie nieuwe essays van de vooraanstaande dekoloniale denker Chandra Talpade Mohanty over de complexe dynamieken tussen macht, gender en cultuur. Een must read voor wie zich wil verdiepen in dekoloniale theorie vanuit een genderperspectief. Het boek bestrijkt een breed scala aan onderwerpen: van de impact van globalisering op vrouwen uit verschillende delen van de wereld over de illusie van universeel zusterschap, tot de noodzaak aan een inclusieve, intersectionele en mondiale feministische beweging. Mohanty nodigt niet alleen uit tot kritische reflectie, maar zet lezers aan tot actie door praktijken uit het dagelijkse leven te verbinden met collectieve actie. Theorie verwordt tot pedagogie. Aanrader!
Cherrie Moraga & Gloria Anzaldua [Eds.]
This Bridge Called My Back: Writings by Radical Women of Color
Massachusetts: Persephone Press, 1981. 261 p.
RoSa-ex.nr.: FIII g/5
Deze absolute klassieker in dekoloniale feministische literatuur, voor het eerst gepubliceerd in 1981, heeft anno 2023 nog niets ingeboet op het vlak van radicaliteit en relevantie. Onder de deskundige redactie van Cherrie Moraga en Gloria Anzaldua reflecteren diverse auteurs en kunstenaars - allen vrouwen van kleur, waarvan vele Chicana - vanuit hun eigen ervaringen op de complexiteit van meerlagige identiteiten. Het resultaat is een eclectische verzameling van persoonlijke essays, scherpzinnige kritieken, openhartige interviews en getuigenissen, en inspirerende gedichten en beeldende kunst. In het indrukwekkende This Bridge Called My Back weerklinkt een radicale, compromisloze definitie van feminisme, een feminisme dat zich verzet tegen iedere vorm van onderdrukking.
Shinsuke Eguchi, Bernadette Marie Calafell & Shadee Abdi [Eds.]
De-Whitening Intersectionality: Race, Intercultural Communication, and Politics
Lanham: Lexington Books, 2020. 293 p.
RoSa-ex.nr.: FII a/1367
In dit boek herevalueren de auteurs hoe de logica van ‘kleurenblindheid als witheid’ een rol speelt in de huidige reikwijdte van intersectioneel onderzoek naar ras/etniciteit, interculturele communicatie en politiek. De auteurs nemen huidige intersectionaliteitsconcepten onder de loep. Er is een verschil tussen intersectionaliteit die inclusief lijkt en intersectionaliteit die inclusie daadwerkelijk bewerkstelligt. Hoe kunnen we, vragen de auteurs zich af, intersectionaliteit hervormen en herdefiniëren op een manier die (terug) meer ruimte laat voor kennisnuances van vrouwen van kleur, queer/trans personen van kleur en niet-westerse personen van kleur? Zelfs als het over intersectionaliteit gaat worden zij als ‘de ander’ beschouwd, omschreven en benaderd. Hoe kunnen we overstappen van een inclusieve blik op ‘wij en de ander’ naar een ‘inclusief verhaal van ons allen’? Intersectionaliteit is door de stijgende populariteit van het begrip steeds verder weggedreven van de essentie, ontnomen van de feministen van kleur die het begrip hebben gemunt en vorm gegeven. Hun pogingen om macht aan te kaarten en te bekritiseren worden steeds vaker ondermijnd doordat de term is gereduceerd tot een checklist van identiteitsmarkeringen. De auteurs willen het begrip terug opeisen en terugbrengen naar zijn oorspronkelijke intenties. Ze roepen daarom op tot een meer genuanceerd begrip en een betere kennis én gebruik van de term.
Jennifer Browy
Women Writing Resistance: Essays on Latin America and the Caribbean
Boston: Beacon Press, 2017. 220 p.
RoSa-ex.nr.: M/515
Deze bundel brengt de visionaire poëzie en essays samen van maar liefst zestien invloedrijke dekoloniale stemmen. Onder anderen grondlegger van Chicana queer theory Gloria Anzaldua schrijft mee, net als Nobelprijswinnaar Rigoberta Menchu en de scherpzinnige en gelauwerde auteurs Michelle Cliff en Julia Alvarez. Hun woorden spreken evenveel tot de verbeelding als de prachtige cover, en doen dromen van een wereld waarin vrouwen wereldwijd samenwerken om klassistische, racistische en seksistische systemen zoals de natiestaat, het neoliberalisme, het patriarchaat en wit feminisme te ontmantelen.
Mishuana Goeman
Mark my Words: Native Women Mapping Our Nations
Minneapolis: University of Minneapolis Press, 2013. 245 p.
RoSa-ex.nr.: FII g/984
Onze geschiedenisboeken (en -lessen) doen in regel uitschijnen dat kolonialisme tot een vorig tijdperk behoort. Met dit boek wil Mishuana Goeman het tegendeel bewijzen. Via een heldere en precieze analyse van literaire teksten van diverse indigenous vrouwelijke auteurs toont ze aan dat kolonialisme stand houdt als gegenderd ruimtelijk geweld. Daarmee verwijst ze naar de krampachtige pogingen van de Amerikaanse en Canadese natiestaat om de mobiliteit en autonomie van de oorspronkelijke bevolkingen aan banden te leggen in een context van neoliberale globalisering. Goeman legt het radicale en dekoloniale potentieel van de twintigste-eeuwse poëzie en proza bloot, en belicht hoe ze kunnen dienen als leidraad voor alternatieve modellen van grondgebied, wetgeving en ras.
Gayatri Chakravorty Spivak
Nationalism and the Imagination
London: Seagull Books, 2010. 86 p.
RoSa-ex.nr.: FI b/38
Wie dekoloniaal feminisme zegt, zegt Gayatri Chakravorty Spivak. De Indische academica, verbonden aan het prestigieuze Columbia University, wordt wereldwijd als een van de meest toonaangevende postkoloniale denkers beschouwd. Vooral bekend dankzij haar essay ‘Can the subaltern speak?’ focust Spivaks werk vaak op gemarginaliseerde vrouwen en de rol van essentialisme in feministische theoretische pogingen om vrouwen van diverse culturele achtergronden te verenigen. In Nationalism and the Imagination wendt Spivak haar eigen herinneringen en ervaringen aan over het ontstaan van de Indische, autonome natiestaat in 1947 en analyseert ze de verwevenheid van Indisch nationalisme met klasse en religie.
Margaret A. McLaren [Ed.]
Decolonizing Feminism: Transnational Feminism and Globalization
London: Rowman & Littlefield, 2017. 303 p.
RoSa-ex.nr.: FII a/1181
Vanuit een internationale en interdisciplinaire lens duikt dit boek in de belangrijkste kwesties en grootste uitdagingen voor transnationaal feminisme in de huidige context van snelle en digitale globalisering. Als een transnationale feministische beweging intersectioneel wil zijn en meerdere, met elkaar verweven machtsstructuren wil analyseren en ontmantelen, moet feministische theorie ruimte maken voor de historische erfenis van kolonialisme en imperialisme, voor de impact van postkolonialisme en meer recent, dekolonisatie. Deze bundel wil daartoe een steentje bijdragen: het boek is georganiseerd rond een aantal onderzoeksvragen over hoe feministische methodologie, politiek, theorie, praktijken en solidariteit hiermee aan de slag kunnen gaan.
Chandra Talpade Mohanty & Linda E. Carty [Eds.]
Feminist Freedom Warriors
Chicago: Haymarket Books, 2018. 192 p.
RoSa-ex.nr.: FII a/1271
Wat begon als een digitaal archief, groeide uit tot een opmerkelijke verzameling van verhalen van vrouwen van kleur uit het Globale Zuiden. Feminist Freedom Warriors brengt uit eerste hand cross-generationele geschiedenissen van feministisch activisme in een brede waaier aan landen, waaronder de Verenigde Staten, India, Mexico, Palestina, Nigeria en Zuid-Afrika. In het boek lees je interviews en reflecties van feministische activisten, actief in de loop van de laatste zeven decennia, over hun levenslange strijd om systemen van onderdrukking te ontmantelen, feminisme te dekoloniseren en solidariteit te vormen over landsgrenzen en identiteitsverschillen heen.
Sylvia Tamale
Decolonization and Afro-Feminism
Ottowa: Daraja Press, 2020. 411 p.
RoSa-ex.nr.: FII a/558
Zes decennia na de massale, formele dekolonisatiegolf in Afrikaanse landen, gaat het continent nog steeds gebukt onder de blijvende erfenis van kolonialisme en imperialisme, neokoloniale machtsstructuren, het patriarchaat en westerse gendernormen. Een gemeenschappelijk doel van het hedendaagse dekolonialisme en Afro-feminisme bestaat dan ook uit het ontmantelen en het collectief ‘afleren’ van imperialistische machtsstructuren, waaronder de rol en autoriteit van wetgeving, mensenrechten, onderwijs, religie, familie, seksualiteit en gendergelijkheid in de samenleving. Dit boek brengt inzichten en perspectieven van beide theoretische stromingen samen en herevalueert een aantal fundamentele voorwaarden voor radicale transformatie en daadwerkelijke Afrikaanse bevrijding. Sylvia Tamale keert zich tot Ubuntu filosofie om sociale rechtvaardigheid grondig te herdenken en schuift finaal Pan-Afrikanisme naar voren als een meer inclusieve dekoloniserende/dekoloniale beweging voor een vernieuwde Afro-feministische politiek.
Elisabeth B. Armstrong
Bury The Corpse of Colonialism: The Revolutionary Feminist Conference of 1949
Berkeley, California: University of California Press, 2023. 196 p.
RoSa-ex.nr.: FII m/866
In 1949 organiseren revolutionaire feministen uit Azië de Asian Women’s Conference in Beijing waar gelijkgestemden uit heel de wereld samenkomen. Er wordt een nieuwe politieke strategie ontwikkeld die zich verzet tegen genderongelijkheid en die het patriarchaat verbindt met verzet tegen imperialisme en kolonialisme. Bury The Corps of Colonialism van Elisabeth B. Armstrong traceert de boeiende geschiedenis van deze historische conferentie, de diverse bewegingen waaruit ze voortvloeide en haar invloed op een anti-imperialistisch feministisch internationalisme.
Meer weten?
- RoSa rolmodel: Gloria Wekker
- RoSa rolmodel: Huda Sha’arawi
- RoSa rolmodel: Angela Davis
- RoSa leest: Borderlands/La Frontera: The New Mestiza - Gloria Anzaldúa
- RoSa leest: Our Women On The Ground - Zahra Hankir (Ed.)
- RoSa leest: Against White Feminism - Rafia Zakaria
- RoSa leest: Being (Imposed Upon) - Joëlle Sambi Nzeba e.a.
- Uitgelezen Lente/Zomer 2022: Wit feminisme
- Uitgelezen Herfst 2022: Feminisme in de MENA-regio
- Pers:pectief 25/06/2020: Feminisme en kolonialisme
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
- A Decolonial Feminism / Françoise Vergès, 2021 – RoSa-ex.nr.: FII a/1310
- Decolonization and Afro-Feminism / Sylvia Tamale, 2020 - RoSa-ex.nr.: FII a/558
- De-Whitening Intersectionality: Race, Intercultural Communication, and Politics / Shinsuke Eguchi, Bernadette Marie Calafell & Shadee Abdi [Eds.], 2020 - RoSa-ex.nr.: FII a/1367
- Feminist Freedom Warriors / Mohanty, Chandra Talpade & Carty, Linda E. [Eds.], 2018 - RoSa-ex.nr.: FII a/1271
- Captive Revolution: Palestinian Women's Anti-Colonial Struggle within the Israeli Prison System / Nahla Abdo, 2014 - RoSa-ex.nr.: FII g/986
- Feminism Without Borders: Decolonising Theory, Practice Solidarity / Chandra Talpade Mohanty, 2003 – RoSa-ex.nr.: FII p/314