hier komen promoties & acties

Huda Sha’arawi

Boegbeeld van de Egyptische vrouwenbeweging, nationale onafhankelijkheidsstrijder en enige moslima in transnationale vrouwennetwerken tijdens de eerste feministische golf

Huda Sha’arawi wordt geboren op 23 juni 1879 in een welstellend gezin in Minya, Egypte en groeit uit tot het boegbeeld van de Egyptische vrouwenbeweging. Haar leven staat in het licht van de strijd voor onafhankelijkheid, zowel voor vrouwen als voor haar vaderland zelf, dat ten tijde van de eeuwwisseling nog deel uitmaakt van het Britse rijk. Sha’arawi is niet alleen een belangrijk leider van de Egyptische vrouwenbeweging en de enige islamitische vertegenwoordiger in transnationale vrouwennetwerken, maar evenzeer geëngageerd in de onafhankelijkheidsstrijd van Egypte.

Huda Shaarawi Creative Commongs2

Bron foto: WikiCommons

Levensloop

Huda Sha’arawi wordt geboren in de bekende Egyptische El-Shaarwi familie. Haar vader, Muhammad Sultan Pasha, een gerespecteerde grootgrondbezitter en politicus, sterft  wanneer Sha’arawi nog maar vier jaar is. Als jong meisje in een aristocratische familie wordt haar een gesloten haremleven opgelegd tot ze op dertienjarige leeftijd trouwt – een teken van status, rijkdom, eer en respect. Ze huwt haar oudere neef, Ali Pasha Sha’arawi, een weduwnaar en vader van drie kinderen, maar Sha’arawi vlucht na vijftien maanden huwelijk terug naar haar ouderlijk huis in Caïro. Onder het wakende toezicht van haar moeder geniet ze tweetalig privéonderwijs en groeit ze op tot een zelfstandige, kritische vrouw. In de jaren die volgen wordt ze zich steeds bewuster van de restricties die Egyptische vrouwen beperken in hun wezenlijke en intellectuele vrijheid, en groeit haar drang om daaraan iets te doen. 

Politiek activisme en liefdadigheid

In het begin van de twintigste eeuw is Egypte nog op zoek naar haar nationale stem. Via de Europese reizigers die in de loop van de negentiende eeuw toestromen in Egypte worden westerse ideeën van moderniteit en vooruitgang verspreid. Ook Egypte ondergaat een radicaal modernisatieproject, waarbij de positie van de vrouw cruciaal blijkt in het onderhandelen van nationale emancipatie en culturele authenticiteit. Het is tegen deze achtergrond dat Huda Sha’arawi’s jongere broer Umar haar helpt om voor het eerst een vrouwenvergadering bij te wonen aan de Nijl.

Na zeven jaar, en op aansporen van haar familie, keert Huda Sha’arawi – nu eenentwintig jaar – terug naar haar echtgenoot met wie ze twee kinderen krijgt in 1903 en 105: eerst een dochter, Bathna, en later nog een zoon, Muhammad. Toch ruilt ze al gauw de huiselijke sfeer weer in voor politiek engagement: als pionier organiseert ze lezingen over thema’s die Egyptische vrouwen nauw aan het hart liggen, zodat veel vrouwen zich schoorvoetend voor het eerst in het publieke leven wagen. Gesteund door de koninklijke familie, sticht ze een academische meisjesschool en een liefdadigheidsorganisatie. Het is een belangrijk keerpunt voor Egyptische aristocratische vrouwen: door zich te engageren om hun minderbedeelde zusters te helpen, legitimeren deze dames hun positie in de politieke orde en schudden ze het gedwongen leven in afzondering af. Die dynamiek kenmerkt ook de emancipatie van middenklasse vrouwen in westerse landen zoals België tijdens de eerste feministische golf.

Huda Shaarawi Creative Commons1

Feministisch engagement en de internationale vrouwenbeweging

Huda Sha’arawi doorbreekt sociale conventies en wordt het gezicht van de vroegfeministische beweging in Egypte die sociaaleconomische en religieuze breuklijnen overstijgt. Na de Eerste Wereldoorlog bereikt het ontluikende nationalistische sentiment een hoogtepunt. Zowel mannen als vrouwen verheffen hun stem tegen het Britse koloniale bewind. Wanneer Egypte de onafhankelijkheid wordt geweigerd in 1918, wordt de nationalistische partij Wafd opgericht, waarin Ali Pasha Sha’arawi een centrale rol speelt. Huda Sha’arawi maakt handig gebruik van haar echtgenoots functie en wordt voorzitter van het nieuwe Wafdist Women’s Central Committee.

Bron foto: WikiCommons

Het is een tijd van nauwe samenwerking tussen Egyptische mannen en vrouwen. De tijden van segregatie zijn stilaan voorbij: de harems blijven leeg en de ongeziene feministische acties van vrouwen worden gekaderd en gegrond in de strijd voor nationale bevrijding.

In diezelfde periode beleeft de internationale vrouwenbeweging haar hoogdagen. Als enige moslima in de International Alliance of Women behartigt ze de belangen van vrouwen in het Midden-Oosten, maar haar interventies worden niet altijd gehoord omdat ze “nationalistisch” zouden zijn. De Egyptische roep om onafhankelijkheid gaat dan ook in tegen de belangen van Britse middenklasse vrouwen die hun emancipatie opeisen door zich in te zetten in het koloniale systeem. Het levert heel wat spanningen op binnen de transnationale netwerken, waar Sha'arawi onvermoeibaar de belangen van Egyptische vrouwen blijft verdedigen en pleit voor dekolonisatie.

Na de dood van haar echtgenoot in 1922 blijft Huda Sha’arawi alleen achter, vrij van mannelijke controle. Doorheen de jaren heeft ze haar praktische organisatievaardigheden en ideologisch inzicht gesterkt, wat haar respect en nationale erkenning heeft opgeleverd.

Egyptische Feministische Unie

In maart 1923 sticht Sha’arawi de Egyptische Feministische Unie, waarvan ze voorzitter blijft tot haar dood in 1947. In mei 1923 leidt Sha’arawi een delegatie van drie naar een internationaal vrouwencongres van de International Alliance of Women in Rome. Bij hun terugkeer in Caïro ontdoen Huda Sha’arawi en Saiza Nabarawi zich ostentatief van hun hoofddoek en worden ze op luid applaus onthaald door een massa vrouwen.

De Egyptische Feministische Unie boekt op korte termijn enorm succes: basisonderwijs wordt verplicht voor zowel jongens als meisjes in 1925 en enkele jaren later worden vrouwen voor het eerst toegelaten tot de nationale universiteiten.

Huda Sha’arawi blijft zich onvermoeibaar inzetten voor de emancipatie van de vrouw en weigert haar feministisch engagement opzij te zetten voor de politieke doeleinden van de mannelijke leiders van Wafd. Ook speelt ze een cruciale rol in de afschaffing van de harems. Haar generatie zal de laatste zijn die harems gekend heeft. In haar laatste levensjaren verhaalt ze over haar tijd in de harem in mémoires getiteld Harem Years: the memoirs of an Egyptian feminist (1879 – 1924).

Symbolische erfenis

Huda Sharawi’s feministisch pionierswerk kan niet worden losgekoppeld van (Brits) kolonialisme in het Midden-Oosten en het nationalistische hervormingsproject van het Egypte in die tijd. Haar levensparcours getuigt van een tweestrijd tussen de door mannen gedomineerde nationalistische onafhankelijkheidsbeweging en de eurocentrische, witte transnationale vrouwenbeweging die koloniale belangen boven de vrijheid van hun Egyptische zusters plaatst.

Huda Sha’arawi wordt herinnerd als een vurige persoonlijkheid en leider in de nationalistische beweging en vrouwenbeweging in Egypte, gekenmerkt door een unieke vermenging van een seculier moslimfeminisme en Egyptische culturele authenticiteit.


Meer lezen?

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek: