Anarchistisch feminisme
Aangezien het anarchisme strijdt tegen eender welke vorm van autoritaire macht of onderdrukking, vormt het feminisme voor veel anarchisten een logisch verlengde van hun ideologie. Anarchistische feministen beschouwen het patriarchaat en traditionele genderrollen immers als manifestaties van opgelegde hiërarchie. Dit willen ze vervangen door een gedecentraliseerd samenlevingsmodel zonder overheid, klasse, hiërarchie of eigendom. Antimilitarisme is ook een centraal thema. Daarnaast is het traditionele huwelijk volgens anarchistische feministen een repressieve institutie die zowel de individualiteit als de mogelijkheden van een vrouw inperkt. Veel anarchistische feministen verdedigen bijgevolg vrije liefde als alternatief. Op die manier zou een relatie gebaseerd zijn op liefde in plaats van op economische afhankelijkheid.
Het anarchistisch feminisme ontstond halverwege de negentiende eeuw uit het anarchistische milieu. Anarcha-feministen van die tijd concentreren zich voornamelijk op de mannelijke dominantie in de publieke sfeer en de ongelijke machtsrelaties die vrouwen achterstellen en zelfs afhankelijk maken. Een vervrouwelijking van de samenleving wordt dan ook gezien als de beoogde breuk met autoritair machtsmisbruik. Hiermee zetten ze vooral in op horizontale organisatievormen, geweldloos verzet en wederzijdse samenwerking om relatieve autonomie van de staat te garanderen. Doorheen de geschiedenis experimenteren anarcha-feministen bovendien met collectivisering van zorgtaken aangezien dit essentialistische, traditionele genderrollen tegengaat. Daarnaast was de strijd voor het criminaliseren van verkrachting binnen het huwelijk een belangrijk strijdpunt van het anarcha-feminisme. Maritale verkrachting wordt gezien als de ultieme toe-eigening van een vrouwelijk lichaam als bezit van de man, terwijl een vrouw volgens anarchistische principes volledig vrij hoort te zijn. Vrije liefde, maar ook seksuele diversiteit wordt over het algemeen omarmd in de meeste anarchistische kringen als alternatief voor het dwingende, (hetero)normatieve huwelijk.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld het marxistisch feminisme, beogen anarcha-feministen geen revolutie. Ze focussen daarentegen op het ondernemen van directe actie in het dagelijkse leven. Hierdoor stellen critici dat het gebrek aan structurele analyse of theorie anarcha-feministen begrenst tot de micropolitieke werkelijkheid. Bovendien betwijfelen critici de effectiviteit van anarcha-feministische organisatie aangezien die gekenmerkt wordt door de totale afwezigheid van machtsverhoudingen of leiderschap. Andere, voornamelijk liberale en religieuze, feministen verwerpen dan weer de anarchistische weerstand tegenover respectievelijk de staat en religie. Anarcha-feministen zien beide immers als machtige, normatieve instituties die gendergelijkheid beletten.
Belangrijke namen: Emma Goldman ∙ Voltairine de Cleyre ∙ Louise Michel ∙ L. Susan Brown ∙ Lucía Sánchez Saornil ∙ Maria Roda ∙ Ernestina Cravello ∙ Ninfa Baronio ∙ Maria Barbieri ∙ Virginia Bolten ∙ Lucy Parsons ∙ Carmen Lareva ∙ Itō Noe ∙ Takamure Itsue ∙ He Zhen
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
- Feminism as anarchism / Lynne Farrow, 1974 – RoSa-ex.nr.: FIII b/13
- Anarchism: the feminist connection / Peggy Kornegger, 1977 – RoSa-ex.nr.: FII b/97
- De nieuwe vrouw / Emma Goldman, 1978 – RoSa-ex.nr.: FII b/21-2
- Socialism, anarchism and feminism / Carol Ehrlich, 1978 – RoSa-ex.nr.: FII b/153
- Exquisite rebel: the essays of Voltairine de Cleyre – feminist, anarchist, genius / Voltairine de Cleyre, Sharon Presley & Crispin Sartwell, 2005 – RoSa-ex.nr.: M/281
- Emma Goldman: revolution as a way of life / Vivian Gornick, 2011 – RoSa-ex.nr.: T/1192