Zwangerschapsdiscriminatie
Zwangerschap en ouderschap zijn kwetsbare momenten in de arbeidsloopbaan van vrouwen. Ondanks de uitgebreide beschermende wetgeving blijken er nog veel praktische problemen te bestaan. Daarnaast is het vooral een problematische mentaliteit die vrouwen thuis houdt zodra er kinderen in het spel zijn.
Bijna vier op de tien meldingen die het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen jaarlijks over werkgerelateerde discriminatie krijgt, gaan over zwangerschap: ontslagen en niet verlengde contracten, de sollicitatieprocedure, verzuurde werkrelaties, verslechterde arbeidsomstandigheden, het niet krijgen van beloofde promoties…. Het aantal klachten stijgt bovendien jaarlijks.[1]
Bescherming
Zwangere of pas bevallen vrouwen zijn in België wettelijk beschermd. Elke ongunstige behandeling van een vrouw op basis van zwangerschap, bevalling of moederschap is verboden en sinds een wetswijziging in 2014 zelfs expliciet strafbaar.
Bovendien bestaan er bijzondere beschermingsmaatregelen voor werknemers die zwanger worden, die pas bevallen zijn of die borstvoeding geven. Een van deze maatregelen is ontslagbescherming. Daarnaast gelden ook beperkingen op het vlak van overwerk, nachtwerk en het werk met risicovolle producten en in risicovolle situaties. Die risico’s moeten vastgesteld worden door een arbeidsgeneesheer. Zwangere vrouwen die op hun werk in contact komen met ziektekiemen of chemische producten of die zware fysieke inspanningen moeten leveren in hun functie, krijgen vaak een tijdelijke aanpassing in hun werk. Ze nemen bijvoorbeeld tijdelijk een administratie taak op binnen de organisatie. In andere gevallen is het aangewezen dat een vrouw tijdelijk niet werkt.
Onvoldoende
Toch krijgen heel wat vrouwen nog te maken met discriminatie. Ze worden na hun bevallingsverlof ontslagen of tot ontslag nemen aangezet. Ze krijgen een minder interessante positie of moeilijke uren die ze niet kunnen combineren met hun gezinsleven.
[1] IGVM, Zwanger aan het werk. De ervaringen van sollicitanten, werkneemsters en zelfstandige onderneemsters in België, IGVM, Brussel, 2017.
In kleinere ondernemingen zijn vaak meer problemen dan in grote, net als in bedrijven waar er geen vakbondsafgevaardigde aanwezig is.
In een onderzoek uit 2016[1] geeft de helft van de bevraagde werkneemsters aan dergelijke problemen ondervonden te hebben. In verschillende beroepsgroepen en sectoren blijken er andere pijnpunten. In het onderwijs wordt de moederschapsrust vaak niet gerespecteerd. In de gezondheids- en welzijnssector worden de arbeidsomstandigheden onvoldoende aangepast en leidt zwangerschap vaak tot spanningen met collega’s. In kleinere ondernemingen zijn vaak meer problemen dan in grote, net als in bedrijven waar er geen vakbondsafgevaardigde aanwezig is. Dat komt bijvoorbeeld omdat er minder collega’s zijn om het bijkomende werk op te vangen. Vaak resulteert dit in spanningen. Vrouwen in leidinggevende posities lopen promoties mis of werkgevers verwachten dat ze beschikbaar blijven. Arbeidsters en deeltijds werkende vrouwen lopen bovendien een grote kans op ontslag. Maar liefst één op vier van de bevraagde arbeidsters krijgt hiermee te maken.
De onderzoeksresultaten bij vrouwelijke zelfstandigen zijn evenmin rooskleurig. Een op drie geeft aan dat hun zwangerschap een ongunstig effect had op hun bedrijf. Groot pijnpunt bij zelfstandigen is het ontbreken van adequate verlofmogelijkheden. In 2017 wordt het zwangerschapsverlof voor zelfstandigen uitgebreid, al blijft het nog steeds beperkter dan voor werkneemsters.
Lees meer over moederschapsbescherming en over moederschapsverlof en borstvoedingspauzes vind je hier. Vergeet niet dat de regeling voor zelfstandigen anders is.
[1] IGVM, Zwanger aan het werk. De ervaringen van sollicitanten, werkneemsters en zelfstandige onderneemsters in België, IGVM, Brussel, 2017
Meer lezen?
- Gender in de Pers 28/02/2018: Zwangerschap en werk
- RoSa thema: Zwangerschap
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
- Babygate: how to survive pregnancy and parenting in the workplace / Dina Bakst, Phoebe Taubman & Elizabeth Gedmark, 2014 – RoSa-ex.nr.: EII g/437
- Heading home: motherhood, work and the failed promise of equality / Shani Orgad, 2019 – RoSa-ex.nr.: EII a/781
- Zwangerschap, moederschapsrust, geboorteverlof / ACV, 2014 – RoSa-ex.nr.: EII f/194
- Pregnancy discrimination at work: survey of employers / Viv Young & Judy Morrell, 2005 – RoSa-ex.nr.: EII a/563
- Arbeid en zwangerschap: editie 2006 / ACV, 2006 – RoSa-ex.nr.: EII a/672
- Zwanger op het werk: de ervaringen van werkneemsters in België: kwantitatieve en kwalitatieve studie / Lieve Lembrechts & Elke Valgaeren, 2010 – RoSa-ex.nr.: EII c/104