Male bias, ofwel de - vaak onbewuste - bevooroordeling van mannen als standaard of norm, komt voort uit diepgewortelde vooroordelen inzake gender en historisch gegroeide genderongelijkheid. Omgekeerd kan het ook genderongelijkheden creëren, in stand houden of zelfs vergroten. Hoe ontstaat male bias en wat zijn de gevolgen voor de samenleving?
Male bias is een vorm van gender bias. Voor deze termen bestaat tot op heden nog geen courante Nederlandse vertaling, maar het gaat over het systematisch bevooroordelen van een specifieke groep, in de praktijk vaak mannen, op basis van gender. Het gaat hierbij voornamelijk over onbewuste, impliciete processen. Bias betekent zoveel als een vooringenomenheid, een vertekening van de realiteit, een systematische denkfout die de ene groep bevoordeelt en de andere mogelijk schaadt. Male bias verwijst dus naar het - vaak onbewust en onbedoeld - bevoordelen van mannen door ze als norm of standaard te beschouwen. Hierdoor worden de perspectieven, ervaringen en behoeften van vrouwen, non-binaire, trans of genderdiverse personen (impliciet) als afwijkend of uitzonderlijk beschouwd. Het gebrek aan aandacht voor hun ervaringen, perspectieven en behoeften leidt tot een leemte in onze kennis over genderverschillen. Dit noemen we de genderdatakloof.
Male bias houdt een dubbele standaard in: het beïnvloedt hoe we informatie presenteren en percipiëren, welke ervaringen als we waardevol (en representatief) beschouwen.
Male bias komt voort uit diepgewortelde vooroordelen en historisch gegroeide genderongelijkheden, maar omgekeerd leidt de aanhoudende perceptie van mannen en mannelijkheid als norm of standaard op zijn beurt ook tot het creëren, bestendigen of zelfs vergroten van genderongelijkheden. Er is dus sprake van een wisselwerking, een vicieuze cirkel die de mannelijke ervaring als universele norm in stand houdt. Dat heeft invloed op beleid en de manier waarop we onze samenleving vormgeven.
De genderdatakloof is zowel oorzaak als gevolg van male bias en houdt zo dus een wereld in stand, gemaakt door en voor mannen. Enerzijds is de genderdatakloof een oorzaak van male bias in de samenleving omdat het vooroordelen in onderzoek reproduceert en zo bestaande ongelijkheden versterkt in beleid. Omdat onderzoek en data voornamelijk vertrekken vanuit mannelijke perspectieven, ervaringen en behoeften, leidt dit een gebrek aan inzicht en kennis over gegenderde verschillen of genderongelijkheden die vrouwen mogelijks ervaren. Zelfs als vrouwen wel deel uitmaken van onderzoek, worden data vaak niet gedifferentieerd op basis van gender. Onderzoekers zullen gegenderde verschillen dan ook niet kunnen identificeren, maar ook bedrijven, organisaties, beleidsmakers en politici die zich op deze biased informatie baseren, zullen bijgevolg beleid, diensten en producten ontwikkelen die geen rekening houden met genderverschillen.
Door vrouwen buiten te sluiten van onderzoek of hun ervaringen onvoldoende in beeld te brengen, wordt de wereld gemaakt op maat van de mannelijke norm. Die norm leidt omgekeerd weer tot nog meer onderzoek louter gebaseerd op de ervaringen, perspectieven en noden van mannen.
Anderzijds is de genderdatakloof ook het gevolg van deze male bias, van de veronderstelling dat mannen de volledige bevolking (kunnen) vertegenwoordigen. Hierdoor wordt het verzamelen van data over genderverschillen als overbodig beschouwd. Kortom, precies omdat men er vaak van uitgaat dat de ervaringen van mannen of de mannelijke anatomie de standaard zijn en omgekeerd de ervaringen van vrouwen of de vrouwelijke biologie als secundair of afwijkend worden beschouwd, ontstaat de genderdatakloof.
Niet alleen draagt male bias dus bij aan de genderdatakloof, omgekeerd herbevestigt de genderdatakloof mannen ook als standaard. Het gaat met andere woorden om een vicieuze cirkel die leidt tot systematische discriminatie van al wie niet man is, met verregaande gevolgen op de levens van vrouwen, non-binaire, trans en genderdiverse personen.