Podcast Geen kleine man over gender in de geneeskunde
70 tot 90 procent van de patiënten met onverklaarde klachten zijn vrouwen. Waarom krijgen vrouwelijke patiënten minder vaak een (juiste) diagnose? Wat is de impact hiervan op hun leven? Hoe kan dit in de toekomst anders en beter? Deze Vlaams-Nederlandse podcast over gendersensitieve geneeskunde onderzoekt deze vragen en zoveel meer. Geen kleine man bestaat uit een verhalende audiodocumentaire over de zoektocht van verschillende vrouwen naar de juiste diagnose en vijf bonusafleveringen waarin telkens dieper wordt ingaan op één specifiek thema dat in de documentaire aan bod kwam, zoals endometriose en racisme in de zorg. Documentairemaker en journalist Sofie Peeters en Mirke Kist, Siona Houthuys en Nele Eeckhout van AudioCollectief SCHIK gaan in gesprek met experts en ervaringsdeskundigen, en houden het midden tussen een onderzoeksdocumentaire en menselijke, meeslepende verhalen.
“Vrouwen zijn toch… geen kleine mannen?”
De titel Geen kleine man verwijst naar de gebrekkige en vaak genderblinde blik van de medische wereld op vrouwenlichamen. Onderzoekers, artsen en specialisten bekeken vrouwen lange tijd (en in zekere mate nog steeds, zoals de documentaire zal aantonen) als ‘klein mannen’, waardoor symptomen en ziektebeelden specifiek gelinkt aan het vrouwelijke lichaam onder de radar blijven. Hoewel dit idee van een ‘kleine man’ stilaan ontkracht lijkt, blijven veel patiënten met lichamen die verschillen van de mannelijke norm kampen met onverklaarbare klachten, onjuiste diagnoses en onaangepaste medische hulp. De podcast brengt deze genderongelijkheid op vlak van gezondheidszorg aan het licht.
Gendersensitieve geneeskunde is gezondheidszorg die rekening houdt gender- en sekseverschillen. Het gaat dus om zorg die aandacht heeft voor biologische sekseverschillen, maar ook voor maatschappelijke verwachtingen rond mannelijkheid en vrouwelijkheid die beïnvloeden hoe mensen – ook professionele zorgverleners en artsen - naar een patiënt kijken en anders behandelen op basis van deze (vaak onbewuste) gendernormen.
Het persoonlijke is politiek
Het vertrekpunt voor de audiodocumentaire is het persoonlijke verhaal van presentator Sofie Peeters over haar zoektocht naar verklaringen voor aanslepende klachten. Na heel wat gesprekken met medische professionals, blijken deze specifiek gelinkt aan het vrouwenlichaam en het gebrek aan aandacht voor gender in de medische wereld. Sofie’s verhaal is geen uitzondering: na een oproep van de podcastmakers stromen gelijkaardige getuigenissen binnen van vrouwelijke patiënten.
Een van de sterktes van de podcast is dat vanuit het persoonlijke verhaal van Sofie Peeters het politieke, namelijk de systemische genderongelijkheid in de geneeskunde, wordt blootgelegd.
Tal van andere vrouwen doen evenzeer hun verhaal over hun medisch parcours, maar deze getuigenissen worden bij wijze van anekdote aan elkaar gemonteerd en krijgen niet echt een eigen plek in de podcast. Het lijkt een gemiste kans dat de overige stemmen die aan bod komen nogal fragmentarisch verwerkt zijn, hoewel deze net meer diepgang zouden brengen doordat ze de diversiteit in ervaringen en de meerlagigheid van deze thematiek illustreren. Desalniettemin slaagt de audiodocumentaire erin om vanuit deze persoonlijke verhalen een systemisch probleem aan te kaarten en het thema gendersensitieve geneeskunde op een laagdrempelige manier te introduceren bij een breed publiek.
Dieper graven: experten aan het woord
De audiodocumentaire kaart verschillende thema’s aan rond gendersensitieve geneeskunde. In de bonusafleveringen verdiepen de podcastmakers telkens een bepaald onderwerp door middel van dialoog met experten. De eerste drie bonusafleveringen zoomen elk in op seksespecifieke symptomen of ziektebeelden gerelateerd aan vrouwenlichamen: endometriose, hart- en vaatziekten, en Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) en Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Bonusaflevering vier onderzoekt racisme en discriminatie in de zorg, en brengt hierbij de intersectionele discriminatie tegenover vrouwen van kleur in beeld. De laatste aflevering zoomt in op seksespecifieke symptomen en ziektebeelden gerelateerd aan mannenlichamen en lichamen die niet binnen de binaire man-vrouw opdeling vallen, met aandacht voor transgender en non-binaire personen, maar niet voor intersekse personen.
Meer weten?
- RoSa thema: Gezondheid
- RoSa thema: Gender- en sekseverschillen in lichamelijke gezondheid
- Pers:pectief 17/10/2021: Endometriose en de gender pain gap
- RoSa kijkt: Shannon Cohn - "The Most Common Disease You’ve Never Heard Of"
In de pers:
- Nederlandse wetenschappers nemen de man nog steeds als norm, en dat is achterhaald (Trouw, 20/01/2022)
- Meer aandacht nodig voor geslacht en gender in de gezondheidszorg (NZG, 06/03/2020)