hier komen promoties & acties

17.10 | Armoede in België

RoSa vzw scant dagelijks het Belgische en internationale nieuws op relevante berichtgeving rond gender en feminisme. In onze nieuwsbrief gaan we dieper in op één veelbesproken thema uit de actualiteit. Donderdag 17 oktober is het opnieuw internationale dag voor de uitroeiing van armoede. Deze nieuwsbrief focust daarom op armoede en gender in België.

Gepubliceerd op 17/10/2019

Jaarlijks vindt op 17 oktober de internationale dag voor de uitroeiing van armoede plaats. De VN vragen met deze dag internationale aandacht voor de mensenrechten en waardigheid van mensen in armoede. Naast een monetaire, economische impact heeft armoede ook invloed op sociale en politieke mobiliteit binnen een samenleving. Sinds de conferentie van de Verenigde Naties (VN) over vrouwen in 1995 in Beijing is er wereldwijd meer aandacht voor de genderdimensie van armoede. Vrouwen worden namelijk meer benadeeld door structurele ongelijkheden en culturele normen.

Statbel, het Belgische statistiekbureau publiceert jaarlijks naar aanleiding van de internationale dag voor de uitroeiing van armoede hun nieuwste cijfers over armoede en welzijn in België.  Deze statistieken zijn steeds opgedeeld per geslacht, leeftijd en samenlevingsvorm. In deze Gender in de Pers bekijken we armoede en de armoedecijfers vanuit een genderperspectief want het is duidelijk dat er ook in België opvallende genderverschillen in zijn.

Armoedecijfers 2018 België

In 2018 loopt volgens Statbel 16,4% van de Belgische bevolking risico op monetaire armoede. Bij uitbreiding loopt 19,8% van de Belgische bevolking risico op armoede en sociale uitsluiting. Maar eens je deze cijfers opsplitst volgens verschillende karakteristieken zoals bijvoorbeeld geslacht, leeftijd, opleidingsniveau of woonsituatie wordt het snel duidelijk dat er tussen allerlei groepen onderling in onze samenleving verschillen bestaan op vlak van armoede. Bovendien is het risico op armoede de voorbije tien jaar bij zowat alle groepen toegenomen behalve bij vijfenzestigplussers.

Het armoederisico bij mannen in 2018 is 15,6 %. Bij vrouwen is dat 17,2 %. Uit de cijfers van Statbel komt naar voren dat het risico op armoede bij alleenstaande ouders op maar liefst 41,3 % ligt. Dat is vier keer hoger dan bij gezinnen met twee ouders. In België zijn 8 op 10 alleenstaande ouders vrouwen. Het probleem van armoede bij gezinnen met een alleenstaande ouder is dus opvallend vaak een vrouwenzaak.

Oorzaken

De oorzaken voor het verschil in risico op armoede bij mannen en vrouwen zijn divers: van de loonkloof, over ongelijke arbeidsverdeling tot verschillen in gezinssituatie. Opmerkelijk is dat de woonplaats eveneens een invloed heeft op het armoederisico: in kleinere gemeenten zijn er relatief meer vrouwen die afhankelijk zijn van een leefloon dan in de grote steden, zo blijkt uit analyse van de POD Maatschappelijke Integratie.

“De verschillen in de man-vrouw verdeling die we aantreffen tussen de kleinere gemeenten en de grotere steden kunnen we voornamelijk linken aan de grotere aanwezigheid van voorzieningen in de grote steden zoals een uitgebreid openbaar vervoer, crèches, alsook een groter aantal werkmogelijkheden voor zowel mannen als vrouwen. Mensen in armoede zijn vaker aangewezen op het openbaar vervoer voor opleiding, werk en de organisatie van hun gezinsleven.” Julie Van Geertsom, POD MI

Vrouwen staan veel vaker dan mannen in hun eentje in voor de zorg van een gezin. Bovenstaande cijfers tonen aan dat door gebrekkige toegang tot (sociale) voorzieningen zoals bijvoorbeeld (betaalbare) kinderopvang deze vrouwen en hun kinderen sneller in armoede terecht komen. Dit alles hangt ook nog eens samen met de traditionele en stereotiepe rolverdeling tussen vrouwen en mannen. Zo zijn de lagere pensioenen voor vrouwen mee een gevolg van een onderwaardering van de zorgarbeid die door vrouwen verricht is maar die financieel niet gecompenseerd wordt. Wanneer je naar de levenscyclus van vrouwen kijk, merk je dat vrouwen vatbaarder zijn voor armoede.

Intersectioneel

Naast geslacht en gezinssituatie zijn er nog andere factoren die invloed lijken te hebben op armoede. Zo ligt het armoedecijfer bij mensen met een migratieachtergrond tot vijf maal hoger dan het Belgische gemiddelde. In 2016 stelde het Minderhedenforum nog een studie voor die specifiek ging over armoede bij vrouwen met een migratieachtergrond. In ‘Give Her A Break!’ Over armoede bij vrouwen met een migratieachtergrond’ werden drie dimensies (armoede, gender en migratie) samengebracht tot een intersectioneel perspectief. In het dagelijkse beleid worden deze meestal apart behandeld. Factoren als een gebrekkige taalkennis, racisme of de nood aan een verblijfsvergunning kunnen de situatie van deze vrouwen stukken precairder maken dan voor de gemiddelde Belgische vrouw. Nergens anders in de EU is de armoedegraad bij mensen met een migratieachtergrond zo hoog als in België, zo staat in de Standaard te lezen.

Uit cijfers van EIGE (het Europees instituut voor gendergelijkheid, 2016) blijkt dat mensen met een beperking in Europa gemiddeld vijftien procent meer risico lopen op armoede en sociale uitsluiting dan mensen zonder een beperking. Maar in de meeste landen liepen vrouwen met een beperking nog meer risico dan mannen met een beperking.

Kinderen en jongeren

Dit jaar is het de dertigste verjaardag van het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind.  Het verdrag erkent de nood van een levensstandaard voor kinderen die onder meer een goede fysieke, mentale en sociale ontwikkeling van een kind waarborgt. Armoede raakt volgens de VN aan de mensenrechten van kinderen en heeft blijvende negatieve gevolgen wanneer een kind opgroeit.  De internationale dag voor de uitroeiing van armoede focust dit jaar daarom dan ook specifiek op kinderarmoede. Maar hoe zit het ondertussen met armoede bij kinderen en jongeren in België? Traditioneel lag de armoede in België het hoogst bij gepensioneerden. De voorbije jaren is het tij echter gekeerd en neemt de armoede bij deze groep langzaam af. Bij jongeren onder 18 jaar in Vlaanderen merken we net het omgekeerde. Daar is sinds 2015 sprake van een forse groei in de armoedecijfers. De kinderarmoede groeit vooral bij laaggeschoolde gezinnen, gezinnen zonder werk of gezinnen die een woning huren. Maatregelen zoals het optrekken van de tarieven voor kinderopvang voor de laagste inkomens of de hervorming van de kinderbijslag hebben bijgedragen aan deze negatieve resultaten.

Globaal gezien is het armoederisico in België en dan vooral Vlaanderen niet slecht in vergelijking met andere landen en zijn de cijfers relatief stabiel. Maar wanneer je dichter naar de cijfers kijkt merk je dat niet iedere groep in België evenveel kansen heeft. Er zijn genderverschillen in armoede maar ook factoren als leeftijd, afkomst of opleidingsgraad hebben een duidelijk effect.

Bron illustratie: The Pencils of Eline

Op de hoogte blijven van RoSa thema's en actua?

Ontvang onze tweewekelijkse Pers:pectief waarin we een actueel of onderbelicht thema bespreken vanuit een genderperspectief, of kies voor onze driemaandelijkse Uitgelezen met tal van boekrecensies, interviews, de nieuwste aanwinsten in onze almaar groeiende collectie en nog veel meer, telkens rond één specifiek thema.

Schrijf je in