21.05 | Verkiezingen - Deel I: Politieke participatie en representatie

Volgens het Instituut voor de Gelijkheid van vrouwen en mannen is België dankzij de doeltreffendheid van quota een van de landen met de grootste vrouwelijke vertegenwoordiging in de politiek. De kans bestaat echter dat de huidige maatregelen hun grens bereikt hebben nu het quotum van 40% vrouwelijke aanwezigheid in de parlementen bereikt is. We vroegen de partijen of ze plannen hebben die verder reiken dan het opvolgen van de quota en zo ja, wat die plannen zijn.

“De mate van deelname aan de politiek blijft bij vrouwen minder dan bij mannen. Heeft uw partij plannen (die verder reiken dan quota) om politieke participatie bij vrouwen te verhogen? Indien ja, kunt u een beschrijving van deze plannen geven? Indien uw partij hierover geen plannen heeft kunt u aangeven waarom niet?”

• CD&V
  Niet beantwoord
• Groen
  “Groen vindt het belangrijk alle burgers te betrekken in de democratie. Dit geeft de overheid kansen: beleid krijgt meer draagvlak en wordt vooral beter omdat je nieuwe en soms onverwachte inzichten binnenbrengt. Omdat democratie van iedereen is, zetten we actief in op de versterking van politieke participatie. We zetten daarom in op maatregelen die voor een evenwichtige gendervertegenwoordiging in parlementen, raden, colleges en regeringen zorgen.
  
  De overheid moet volgens Groen een inspirerende voorbeeldfunctie op zich nemen om die evenredige machtsdeelname te promoten. De machtsongelijkheid tussen vrouwen en mannen is nog lang niet uitgeroeid. Justitie en politie treden meer doortastend op tegen gendergerelateerd geweld. Daarom leggen we bij wet vast dat regering en kernkabinet een evenwichtige vertegenwoordiging kennen van mannen en vrouwen.
  
  Daarnaast nemen we maatregelen om de onevenredige zorglast voor vrouwen te verminderen. Want we streven naar loopbanen op ieders tempo. Dit veronderstelt een evenwichtig combinatiemodel waarbij mannen meer zorgtaken opnemen. Dat doen we onder meer door het geboorteverlof voor werknemers uit te breiden van tien naar vijftien verplicht op te nemen dagen.
  
  Ten derde wil Groen meer transparantie. Zo zijn enerzijds afspraken en transparantie over de individuele loononderhandelingen noodzakelijk. Anderzijds streven we naar meer transparante en gendergevoelige selectiecriteria. Op plaatsen waar vrouwen reeds toegang hebben tot hogere functies kiezen we voor zelfregulering. We vragen aan organisaties om concrete doelstellingen te formuleren voor een betere genderbalans en aan te geven hoe ze het naleven daarvan zullen opvolgen. Een aantal good practices in ‘masculiene sectoren’ bewijzen dat gerichte, positieve acties het verschil maken. Bovendien moet een geïntegreerd genderbeleid via gendermainstreaming de genderdimensie in élk aspect van elk beleidsdomein belichten.
  
  Vervolgens zet Groen, zoals hierboven omschreven, in op roldoorbrekende beeldvorming via reclame en campagnes zodat vrouwen sneller doorstromen naar topfuncties.”
• Open Vld:
  “Vanuit Open Vld hebben we de genderdiversiteit zeer actief gepromoot. Dit werd onder meer concreet vormgegeven in het boek ‘De eeuw van de vrouw’ van onze liberale vice-premier. Die nam het initiatief én het voortouw voor de internationale campagne 'She Decides' als Europees antwoord op de onbegrijpelijke beslissing van de Amerikaanse president Trump die uit conservatieve reflex besliste om de kredieten rond anticonceptie en gezinsplanning in ontwikkelingslanden af te schaffen. Voor Open Vld moeten vrouwen zelf kunnen beslissen wanneer, hoe vaak en met wie ze kinderen krijgen. Dit impliceert een ruime toegang tot betaalbare (en voor sommige groepen gratis) anticonceptie. Want in een ideale wereld is elk kind een gewenst kind en verdient elk kind een gelukkige en geëmancipeerde moeder.
  
  We hebben daarnaast bewust gekozen voor een gevoelige verhoging van vrouwelijke lijsttrekkers, en we hebben actief gezocht naar sterke vrouwelijke kandidaten.”
• N-VA
  “Voor ons geldt: de juiste persoon op de juiste plaats. De N-VA is wel degelijk voorstander van de vervrouwelijking van de politiek. Vrouwen worden nu nog te veel tegengehouden in een politiek engagement omwille van allerlei aspecten zoals de zorg voor kinderen en het gezin. We moeten vrouwen warm maken voor de politiek want politiek is er voor iedereen. De N-VA organiseert zelf op regelmatige basis evenementen specifiek gericht naar vrouwen zodat ze sneller geneigd zijn om de stap te zetten.”
• PVDA
  “Voor de samenstelling van de kieslijsten is de pariteit tussen mannen en vrouwen nu overal verplicht. Maar het ritsen (d.w.z. het alterneren van mannelijke en vrouwelijke kandidaten op de lijst) is nu enkel verplicht voor het Waals parlement. Wij willen dit veralgemenen voor alle parlementen, en we passen dit zoveel mogelijk ook al zelf toe voor de samenstelling van al onze lijsten.”
• SP.A
  “sp.a-programma: sp.a streeft naar een 50/50 genderverdeling in alle uitvoerende besturen zoals regeringen, deputaties en schepencolleges, met een minimum verplichting van 40% bestuurders van hetzelfde geslacht. (sp.a heeft hiertoe ook reeds een wetsvoorstel ingediend om de grondwet ter zake te wijzigen. Dit werd door het huidige parlement goedgekeurd en wordt voorgelegd in de volgende legislatuur).”
• Vlaams Belang
  “Neen, geen quota.”

In België blijft de politieke cultuur sterk patriarchaal. Volgens het Instituut voor de Gelijkheid van vrouwen en mannen hebben politieke partijen vooral een seksedimensie geïntegreerd in hun interne werking en niet zozeer een genderdimensie. De focus ligt dus vooral op het verhogen van het aantal vrouwen in de partij. Een genderdimensie houdt echter in dat een partij ook de normatieve elementen die ertoe leiden dat mannen hoger gewaardeerd worden dan vrouwen in vraag stelt. RoSa vroeg de partijen naar de maatregelen die ze zouden nemen op deze patriarchale cultuur af te bouwen.

“Zal uw partij maatregelen nemen om deze patriarchale politieke cultuur af te bouwen? Indien ja, kunt u een beschrijving van deze plannen geven? Indien uw partij hierover geen plannen heeft kunt u aangeven waarom niet?”

• CD&V
  Niet beantwoord
• Groen
  “De ongelijkheid tussen mannen en vrouwen mag op juridisch vlak bijna onbestaande zijn, in de feiten is die nog springlevend. Felle discussies over quota in raden van bestuur, de soms onmogelijke combinatie arbeid-gezin, seksueel geweld en de aanpak ervan, intimidatie op het werk of op straat, bewijzen dat een actieve genderpolitiek broodnodig is. Groen wil een voortrekker blijven om een mentaliteitswijziging te realiseren en om genderpolitieke dossiers hoger op de politieke agenda te plaatsen.
  
  We streven naar een geïntegreerd genderbeleid via gendermainstreaming. Zo wordt het genderaspect geïntegreerd in élk aspect van élk beleidsdomein. Echter werd de afgelopen jaren net gekozen voor een afgeslankte vorm waarbij elk departement twee beleidsaspecten mocht kiezen die het voorwerp zouden uitmaken van een integratie van de genderdimensie. Groen pleit daarom voor een verhoogde inspanning om de genderdimensie in alle beleidsdomeinen te integreren.
  
  Bovendien beschikt volgens Groen iedereen zelf over zijn genderidentiteit. Geslacht verdwijnt uit de burgerlijke stand. Geslacht en gender worden niet langer vermeld op de identiteitskaart en op alle andere persoonlijke documenten die verstrekt worden door de overheid. Ook het rijksregisternummer wordt genderneutraal gemaakt.
  
  Vervolgens hanteert Groen het kruispuntdenken. Gender, etniciteit, seksuele geaardheid, leeftijd, herkomst, levensbeschouwing, handicap, sociale klasse en zoveel andere zaken bepalen onze meervoudige identiteit. Op school, op de werkvloer, in de zorg en in de publieke ruimte is diversiteit al lang de nieuwe norm. Toch merken we dat het beleid te weinig mee evolueert. Een overheid die de verscheidenheid beter valoriseert, geeft vorm aan een samenleving waar iedereen zichzelf kan zijn.
  
  De strijd tegen discriminatie, homofobie, seksisme en racisme plaatsen we dus bovenaan de agenda. We bundelen de krachten met iedereen die werkt aan minder uitsluiting en meer gelijkheid. Samen bepalen we wat de belangrijkste ambities zijn, over de domeinen heen. Door de hokjes te verlaten hebben we oog voor meervoudige discriminatie. Kruispuntpolitiek staat niet in de weg dat elke vorm van uitsluiting ook specifiek is. Het beleid houdt daar rekening mee.
  
  Samengevat kan gesteld worden dat na decennia van vrouwenstrijd en -emancipatie, is het meestal nog altijd de vrouw die in het gezin de meeste zorgtaken op zich neemt. Een samenspel van traditie, opvoeding, vooroordelen en machtsverhoudingen, maakt dat het nog altijd niet vanzelfsprekend is dat de man instaat voor gezin en opvoeding. Groen zal ijveren voor sensibilisering en voor bijkomende wettelijke maatregelen om de financiële zelfstandigheid van vrouwen te verbeteren, om genderstereotypering tegen te gaan en om een evenwichtig combinatiemodel voor vrouwen en mannen te realiseren. Zo doorbreken we patriarchale structuren.”
• Open Vld
  “Feitelijk: Er zijn nog steeds minder vrouwelijke politici/parlementsleden. 39% voor Kamer, 44% voor Vlaams parlement. Ook bij Open Vld fracties is dat ca. 42%: 6/14 in Kamer, 8/19 Vlaams parlement. Diezelfde trend zie je op lokaal niveau: 36% vrouwelijke gemeenteraadsleden, 33% schepenen, en 12% burgemeesters. Kortom, het aantal vrouwelijke politici is nog steeds kleiner.
  
  Cultureel: in debat zoek je als politicus de polarisering en de profilering bewust op. Vrouwen zijn doorgaans meer gericht op consensus, dialoog, oplossingen, resultaten, etc. Denk aan beroemde quote van Margaret Thatcher: ‘If you want something said, ask a man. If you want something done, ask a woman.’ Het format van debat spreekt misschien meer mannen aan, terwijl vrouwen hun tijd en energie liever steken in iets zinvoller/constructiever. Bovendien speelt ook tijdsfactor een rol: debatten vinden vaak ’s avonds plaats, wat kan conflicteren met de combinatie werk/gezin? Jammer, maar helaas is dat anno 2019 nog steeds een issue.
  
  Het is uiteraard van belang dat vrouwen (gelijk) worden vertegenwoordigd in panels (bv. voor debatten of praatprogramma's). Geografie en expertise zijn doorslaggevend(er) bij deelname aan debatten. Naar tv-studio’s wordt toch de logica van ervaring/expertise gevolgd – wie volgt welke thema’s op? Naar studenten debatten speelt vaak de provinciale logica – wie is het kopstuk of lijsttrekker in die regio? We hanteren echter geen strikte richtlijnen voor afvaardiging naar debatten & co. Professionele kwaliteiten primeren steeds. Echter, wanneer we merken dat het onevenwicht te groot is, zullen we niet nalaten om dit op te merken, en proberen recht te trekken in de mate van het mogelijke.
  
  Vergeet ook niet dat de selectie in twee richtingen gebeurd: organisatoren vragen vaak specifieke politici naar hun keuze. Er is dus ook een zekere mate van bewustzijn hierover nodig bij de media.
  
  Politiek personeel moet de samenstelling van de bevolking weerspiegelen, zeker op fundamentele dimensie als geslacht/gender, zoals de tekst van ons vrijheidscongres uit 2017 stipuleert: “We stimuleren actief vernieuwing en diversiteit bij mandatarissen in onze liberale beweging, zodat zij een representatief staal van de samenleving vormen.
  
  Het belang van rolmodellen: De benoeming Annemie Turtelboom bij de Europese Rekenkamer en Fientje Moerman bij het Grondwettelijk Hof. Beide uitermate geschikte kandidaten met zeer indrukwekkend CV’s. En bovendien zijn het vrouwen. Het is belangrijk om die opportuniteit te grijpen, en dus dat signaal te geven. Deze benoemingen dragen tevens hun steentje bij aan het doorbreken van het glazen plafond.
  
  Kortom, we hebben nood aan een brede en algemene evolutie naar meer vrouwen in de politiek. Hoe meer vrouwen in belangrijke politieke functies, hoe meer evenwichtig de panels in de toekomst samengesteld zullen zijn.”
• N-VA
  “De N-VA zal zich intern nog meer richten op de participatie van vrouwen in de politiek. We hebben zeer sterke vrouwen aan boord en hopen dat zij een nog belangrijkere rol kunnen spelen in de politiek in de nabije toekomst.”
• PVDA
  “Wij staan positief tegenover dit idee, maar we hebben dit nog niet concreet uitgewerkt. Wij staan open voor alle voorstellen.”
• SP.A
  “Sp.a streeft naar een 50/50 genderverdeling in alle uitvoerende besturen zoals regeringen, deputaties en schepencolleges, met een verplicht minimum van 40% bestuurders van hetzelfde geslacht.”
• Vlaams Belang
  “Neen, we zijn het om te beginnen al niet eens met het uitgangspunt dat partijen intern een seksedimensie hebben geïntegreerd. Voor wat het Vlaams Belang betreft gaat dat alvast niet op.”

• “In hoeverre heeft CD&V haar doelstelling om gelijke participatie voor vrouwen en mannen in besluitvorming te bevorderen gerealiseerd?”

“De voltallige Senaat, op Vlaams Belang en N-VA na, keurde een CD&V-resolutie goed die alle overheden in dit land oproept werk te maken van een meer evenredige arbeidsparticipatie van mensen met een handicap.

• “In welke mate is N-VA haar doelstelling nagekomen om de overheid als voorbeeldfunctie te laten gelden bij werkgevers met als stelregel "de beste vrouw/man op de beste plaats"?”

“Wanneer bij sollicitaties twee kandidaten gelijk gerangschikt zijn, wordt de kandidaat geselecteerd die tot een ondervertegenwoordigde groep behoort. Ook voor de sollicitant is dit systeem met streefcijfers aangenamer, want hij of zij wordt ook niet achtervolgd met het quotastigma. Het blijft voor ons dus belangrijk om de juiste talenten op de juiste plaats in te zetten en zich niet te laten binden door quota die dit kunnen tegenhouden. Selectie moet blijven gebeuren op basis van objectieve criteria. Vandaar dat N-VA ook tegen quota is”

• “In hoeverre is N-VA haar doelstelling nagekomen om de afstemming tussen het horizontaal gelijkekansenbeleid, het interne diversiteitsbeleid en het integratiebeleid van de overheid te verbeteren?”

“Door het feit dat minister Homans voor deze drie zaken bevoegd is, kon een maximale afstemming gerealiseerd worden. Daarbij is ook een sterke verwevenheid tussen deze drie thema’s binnen de administraties. Zo is de Diversiteitsambtenaar ook voorzitter van de commissie horizontaal integratiebeleid en zetelen vaak dezelfde personen in de commissie integratiebeleid en gelijke kansenbeleid.”

• “In hoeverre heeft N-VA haar doelstelling om een minister en een diversiteitsambtenaar voor het realiseren van een horizontaal gelijkekansenbeleid bewerkstelligd?”

“Tijdens de voorbije legislatuur waren N-VA-ministers en staatssecretarissen bevoegd voor het beleid op vlak van gelijke kansen (Liesbeth Homans, Elke Sleurs en Zuhal Demir). In september 2017 werd Michel Trippas aangesteld als Vlaamse diversiteitsambtenaar.”

Geen antwoorden.