Li Maizi

De Chinese Li Tingting - in de internationale pers vaak Li Maizi genoemd - wordt in 1989 geboren in het dorp Hongtongying in de stadsprovincie Peking. Op jonge leeftijd verliest haar vader zijn job, waarna haar moeder een baan voor zichzelf weet te verzilveren in een fabriek in de meer dan veertig kilometer verderop gelegen hoofdstad Peking. Het gezin leeft daarna lang in een realiteit met een moeder die overdag afwezig is omdat ze het gezin financieel moet zien te onderhouden, maar alsnog ‘s avonds verwacht wordt alle huishoudelijke taken op zich te nemen, en een vader die als een ongewilde werkloze patriarch thuis zijn wil laat gelden. Huiselijk geweld zou hem niet vreemd geweest zijn. Wanneer haar ouders daarna ook nog slecht reageren wanneer ze hen meldt op vrouwen te vallen, is het voor Maizi duidelijk, eenmaal ze meerderjarig is, moeten er dingen veranderen. Voor haar, maar ook voor anderen in een gelijkaardige situatie.

Bron portret: David Revoy in WikiCommons

Later studeert Maizi Openbaar bestuur aan de prestigieuze Chang’an University in de centraal Chinese stad Xi’an. Het is in haar periode als student dat ze steeds meer betrokken raakt als activist. Zo richt Li in haar tweede academiejaar een netwerk rond gendergelijkheid op dat zich voornamelijk richt op het pleiten voor gelijke rechten en meer aandacht vraagt voor aanhoudende genderstereotypen, - normen en -vooroordelen in de hedendaagse Chinese maatschappij. Directe aanleiding voor het opzetten van het netwerk? De dubbele standaard die er leeft op de universiteit wanneer het gaat om seksuele opvoeding. Dan maar zelf het heft in handen nemen. 

Op het hoogtepunt bestaat het netwerk van Maizi uit meer dan tweehonderd vrijwilligers. Om de Chinese weerstand ten aanzien van protest te ontwijken maken de activisten gebruik van performatieve kunst om hun boodschappen over te brengen. Thema’s die het netwerk vaker onder de loep neemt, zijn misogynie, huiselijk geweld, seksueel geweld op het openbaar vervoer en ongelijkheden in de publieke ruimte. In een van hun acties nemen Maizi en andere activisten massaal de metro gekleed in minirokjes, metalen borstbeschermers en plakkaten waarop staat “I can be slutty, but you can’t get dirty”.  Deze actie geldt als directe respons op een campagne van de metrodienst in China’s grootste stad, Shanghai. De autoriteiten wilden met hun campagne de toenemende gevallen van seksuele intimidatie op het openbaar vervoer aankaarten, maar dat ze dit deden met een campagneslogan waarin vrouwen gevraagd werden wat meer zelfrespect te hebben wanneer het gaat om kledingkeuze, kan er bij het netwerk niet in. Niet enkel de schuld, maar ook de verwachting van aanpassing in gedrag wordt opnieuw bij vrouwen geplaatst, niet bij (potentiële) daders. Met hun actie op de metro willen Maizi en haar mede-activisten dan ook dit eeuwig terugkerende relaas omdraaien. Beleid moet zich eindelijk eens gaan richten op (het gedrag van) daders, aldus Maizi. 

Een andere actie wil het gebrek aan sanitaire voorzieningen voor vrouwen in de publieke ruimte aankaarten. De actie heeft als doel de mannentoiletten in zo veel mogelijk publieke sanitaire voorzieningen door vrouwen te laten bezetten, zodat mannen even lang moeten wachten als bij vrouwen vaak het geval is om in de publieke ruimte naar het toilet te gaan. Jarenlang blijft Maizi daarna brieven schrijven over dit onderwerp: naar het congres, het ministerie, iedereen die het wil horen. Zo’n vier jaar later, eind 2016, wordt Maizi uitgenodigd op het Chinese ministerie van Housing and Urban-Rural Development. Het doel om meer openbare toiletten voor vrouwen te realiseren blijkt een realiteit te worden. 

Huiselijk geweld blijft een moeilijk strijdpunt in China. Hoewel het officieel illegaal is, is de wetgeving rond het huwelijk te beperkt uitgewerkt op dit onderwerp. Pas in 2016 (een aantal jaren na de studententijd van Maizi) volgt er in China een wet op huiselijk geweld. Daarnaast blijft alles wat het huwelijk wettelijk vorm geeft, vanuit een mannelijke norm geschreven. De angst voor repercussies bij vrouwen is groot. De kans om je huis of kinderen kwijt te raken is reëel. Een actie waarmee het netwerk deze ongelijke standaard wil aankaarten staat bekend als ‘De bloedbruiden’. Op Valentijnsdag 2012 gaan Maizi en twee andere vrijwilligers gekleed in bebloede bruidsjurken en met make-up aangebracht alsof ze net in elkaar zijn geslagen de straat op. Het zal één van de eerste acties van het netwerk zijn die niet enkel nationale aandacht krijgt, maar ook internationale. Steeds meer leren ook mensen buiten China Maizi en haar activisme kennen. 

Hoe meer internationale aandacht en erkenning, hoe sterker de vraag van autoriteiten binnen China begint te luiden om te stoppen met de acties. Desondanks blijft Maizi performatieve kunstmomenten uitvoeren om ongelijkheden aan te kaarten. Steeds meer beginnen andere jonge Chinese feministen zich door haar geïnspireerd te voelen en volgen haar voorbeeld. 

De weerstand van autoriteiten groeit hierdoor alleen maar. In 2015 worden Maizi en haar kompanen opgepakt nog voor ze aan hun actie voor Internationale Vrouwendag (stickers en flyers uitdelen om aandacht te vragen voor seksueel geweld op het openbaar vervoer) zijn begonnen. Het laat een schokgolf door de Chinese feministische beweging gaan. Tot dan toe lijkt de beweging namelijk vrijwel buiten schot te blijven als het gaat om het inperken van de bewegingsvrijheid van NGO’s. Deze arrestatie voelt aan als een kantelpunt. 

Dat de gevangenhouding van Maizi en de andere activisten samenvalt met het moment waarop dan president van China, Xi Jinping,  een VN top over vrouwenrechten moet co-hosten in New York naar aanleiding van het 20-jarige jubileum van de de Fourth World Conference on Women: Action for Equality, Development and Peace die in 1995 in de Chinese hoofdstad Peking plaatsvond, helpt de Chinese autoriteiten niet wanneer ze proberen te rechtvaardigen dat ze net vijf feministen hebben opgepakt die wat flyers willen uitdelen. 

Al snel volgt dan ook internationale verontwaardiging. Er wordt een oproep op sociale media verspreidt, die wereldwijd gevolgd kent (#FreeTheFive) en de petitie om de vrouwen te bevrijden wordt door meer dan twee miljoen mensen ondertekend. Uiteindelijk worden Maizi en haar mede-activisten, onder die internationale druk, na 37 dagen gevangenschap vrijgelaten, weliswaar voorwaardelijk en nog steeds geregistreerd als ‘verdachte personen’. 

Hoe meer de autoriteiten Li Maizi en haar feministische tijdgenoten tegen proberen houden, hoe meer hun status binnen het feministische veld lijkt te groeien. Zij en de andere vier activisten die opgepakt worden rond Internationale Vrouwendag 2015 krijgen dan ook de bijna mythisch klinkende bijnaam ‘de Feministische Vijf’ (vandaar die hashtag #FreeTheFive). Li en de anderen groeien in een mum van tijd uit tot hét symbool van feministische dissidentie tegen een patriarchale, autoritaire staat, in China, maar ook daarbuiten. Hun langdurige  gevangenhouding voor het willen uitdelen van stickers en flyers zal een enorm aantal jonge vrouwen in China inspireren om eigen netwerken en acties, on- en offline, op te zetten die misogynie en op gender gebaseerd geweld aankaarten, en ook de staat blijft niet langer buiten schot. 

De internationale bekendheid die haar gevangenschap teweegbrengt, biedt Li de kans om haar stempel als activistisch ook op een globaal podium te drukken. Zo spreekt ze na haar vrijlating onder meer in het Verenigd Koninkrijk en in de Verenigde Staten aan universiteiten en woont ze verschillende vrouwen- en gelijke kansen marsen bij. Ze toont zich geregeld solidair met activisten in andere landen, van Taiwan over Ierland tot Polen, of het nu gaat om abortusrechten, gedwongen huwelijken, body image of seksuele intimidatie. Maizi’s invloed op het feminisme in en vanuit China in de eenentwintigste eeuw is niet meer te ontkennen.

Naast haar bijdrage aan het feministisch gedachtegoed en activisme, levert Li Maizi - die zelf getrouwd is met een vrouw - ook haar aandeel voor meer en betere LHBTQ+-rechten in China. Tijdens haar studie organiseert zij bijeenkomsten voor LHBTQ+ studenten en na haar afstuderen aan Chang’an University treedt ze een tijd op als manager van het LHBT-programma van het Beijing Yirenping Center (één van de meest impactvolle grassroots NGO's in de regio). Tot en met vandaag gaan feministisch en queer activisme en protest hand in hand voor Maizi. 

Ondertussen behaalt Li Maizi ook een graduaat aan de Britse Universiteit van Essex. In haar activisme maakt ze gebruik van kunst om haar punt te maken, maar ook in haar kunst komt haar activisme tot uiting. Aquarel schilderijen zijn haar stokpaardjes. 

In de pers:

• 'International Slut' Activist Li Maizi Is One of China's Loudest Feminist Voices (VICE, 21/03/2017)
• I Went to Jail for Handing Out Feminist Stickers in China (The Guardian, 08/03/ 2017)
• China’s Feminist Five (DISSENT Magazine, fall 2016)
• A Cafe Chat With Li Tingting (China Change, 26/07/2016)
• Meet the 5 Women’s Rights Activists China Detained (New York Times, 06/04/2015)
• Five Chinese Feminists Held over International Women's Day Plans(The Guardian, 12/03/2015)
• For Chinese Women, a Basic Need, and Few Places to Attend to It (New York Times, 29/02/2012)

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• Betraying Big Brother: The Feminist Awakening in China / Leta Hong Fincher, 2018 - RoSa ex.nr.: FII g/968
• Chinese feministe loopt voortdurend gevaar / In: DE GROENE AMSTERDAMMER, Vol. 140, 2016, nr. 11, 17 03 (2016)
• Leftover Women: The Resurgence of Gender Inequality in China / Leta Hong Fincher, 2014 - RoSa ex.nr.: FII g/947
• The Birth of Chinese Feminism: Essential Texts in Transnational Theory / Lydia H. Liu (e.a.), 2013 - RoSa ex.nr.: FII g/928
• Gender in Flux: Agency and its Limits in Contemporary China / Harriet Evans & Julia Strauss, 2011 - RoSa ex.nr.: FII g/899