Constance Gore-Booth
Eerste vrouw in het Britse Lagerhuis
Op 20 februari 1922 wordt in het Britse parlement geschiedenis geschreven. De eerste vrouw die voor het Britse Lagerhuis is verkozen doet er plechtig haar intrede. Niet om haar zetel te bezetten, maar om het enige tastbare bewijs van haar nieuwe status te aanschouwen: een kapstok in de vestiaire met haar naam erop.
Enige dramatiek is de vrouw in kwestie niet vreemd. Het gaat Constance Gore-Booth (1868-1927), de Ierse rebel with a cause, namelijk veel meer om het principe. Als lid van het Ierse Sinn Fein, strijdend voor Ierlands onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk, is ze namelijk niet geïnteresseerd om te zetelen in de institutie die ze zo veracht.
Het leven van Constance Gore-Booth kan op zijn minst ongewoon genoemd worden. Ze groeit op in een gezin met een groot sociaal besef. Haar ouders, grootgrondbezitters, zorgen er tijdens de Ierse voedselcrisissen steeds voor dat de mensen in hun dienst te eten hebben. Die opvoeding weerspiegelt zich in Constance's latere engagement.
Gravin Markievicz
In eerste instantie is Constance Gore-Booth van plan om kunstenares te worden. Ze trekt eerst naar Londen en daarna naar Parijs om een artistieke opleiding te volgen. In de lichtstad ontmoet ze haar echtgenoot, de Pools-Oekraïense graaf en kunstenaar Casimir Markievicz. Het excentrieke koppel trouwt in 1901 en Constance Gore-Booth wordt daarop officieel gravin Markievicz. Twee jaar later neemt Constance Gore-Booth haar man mee naar haar thuisland.
In 1908 krijgt Constance Gore-Booth per toeval een aantal revolutionaire publicaties onder ogen die pleitten voor Ierse onafhankelijkheid. Geïnspireerd, wordt ze een actief lid van de radicale Ierse partij Sinn Fein en medeoprichter van het tijdschrift “Bean na h-Eireann” (Vrouwen van Ierland) dat ijvert voor vrouwenstemrecht vanuit een Iers nationalistische invalshoek. Ook sticht ze een paramilitaire jeugdbeweging waar Ierse kinderen met vuurwapens leren omgaan. Een demonstratie tegen een bezoek van Koning George V aan Dublin levert haar een eerste verblijf in de gevangenis op.
bron afbeelding: South Dublin County Libraries
Vrouw in de vuurlijn
Ondertussen laaien in Europa de emoties op. De Eerste Wereldoorlog breekt uit. De oorlog heeft ook gevolgen voor de Ierse kwestie: de Engelse belofte van zelfbestuur voor de Ieren komt op de helling. Duizenden Ieren sneuvelen aan het front in dienst van het Britse leger. Er circuleren geruchten dat de Britten de militaire dienstplicht voor Ierse mannen zal instellen. Op 24 april 1916 ontploft de situatie. De zesdaagse Paasopstand breekt uit. Terwijl de meeste vrouwen zich geroepen voelen de rol van verpleging op zich te nemen, staat Constance Gore-Booth in de vuurlijn als luitenant in het Irish Citizen Army. Ze wordt gearresteerd en ter dood veroordeeld. Omdat ze een vrouw is, wordt haar straf omgezet in levenslang. In 1917 volgt, gelukkig voor Gore-Booth, een algemene amnestie voor al wie aan de opstand deelnam.
Eerste vrouwelijke verkozene Groot-Brittannië
In 1918 belandt gravin Markievicz opnieuw in de gevangenis. Daardoor kan ze geen campagne voeren voor de verkiezingen van later datzelfde jaar (december 1918). Toch raakt ze zonder probleem verkozen. Door haar grote inzet in de achterbuurten van Dublin kennen bijna alle stemgerechtigden in haar district haar persoonlijk. Zo wordt Constance Gore-Booth de eerste vrouwelijke verkozene in Groot-Brittannië.
Deze prestatie zal een bittere pil blijken voor Christabel Pankhurst, dochter van suffragette Emmeline Pankhurst, die voor zichzelf die eer weggelegd zag.
Eerste vrouwelijke minister in Europa
Sinn Fein behaalt bij de verkiezingen bijna alle Ierse stemmen. Aangezien de Ierse republikeinen weigeren de eed van trouw aan de Britse kroon te zweren, kunnen ze echter niet zetelen in het parlement van het Verenigd Koninkrijk. Daarom stellen ze de “Dail Eireann” in, het eerste Ierse parlement, en vormen ze zo de eerste Ierse regering. Constance Gore-Booth wordt naar voor geschoven als hun minister van arbeid. Die titel maakt van haar de eerste vrouwelijke minister in Europa.
In 1922 verlaat Gore-Booth de Ierse regering uit protest tegen het Anglo-Ierse verdrag, dat voor haar niet ver genoeg gaat. In de verkiezingen van zowel 1923 als 1927 wordt Gore-Booth opnieuw verkozen. Als republikein weigert ze in 1923 haar zetel op te nemen. Vijf weken na de verkiezingen van 1927 overlijdt de gravin onverwacht op 59-jarige leeftijd. Naar schatting 250000 mensen wonen haar begrafenisplechtigheid in Dublin bij.
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek
- Irish women and nationalism: soldiers, new women and wicked hags / Louise Ryan & Margaret Ward, 2004 - RoSa-ex.nr.: FII g/110
- Freedom's cause: lives of the suffragettes / Fran Abrams, 2003 - RoSa-ex.nr.: T/750