Professioneel surfer die lak heeft aan vooroordelen en stigma
Bethany Hamilton is een professioneel surfer uit Hawaii. Op jonge leeftijd verliest ze haar linkerarm na een surfaanvaring met een haai. Toch staat ze nog geen maand later terug op haar board. Ze bouwt een succesvolle carrière uit als topsporter en groeit uit tot een naam om rekening mee te houden voor de winst. Ook het moederschap (van drie kinderen) toomt haar professionele ambities niet in. Het stigma dat beide aspecten (een ledemaat minder of moederschap) in de weg zouden staan van professionele ambities, wil ze waar en wanneer ze kan dan ook graag openlijk doorbreken.
Bethany Meilana Hamilton (1990-) wordt geboren in Hawaii, Verenigde Staten. Al op achtjarige leeftijd staat ze op een surfbord. Hamilton is overtuigd christen en beschouwt haar talent en passie voor het surfen als een geschenk van God.
Hamilton is getrouwd met Adam Dirks met wie ze drie zonen heeft: Tobias, Wesley en Micah. Het koppel combineert hun beide carrières (hij is predikant voor jongeren) met het thuisonderwijs van hun kinderen, iets waar ook Hamilton heeft gehad vanaf 11-jarige leeftijd. Als ze niet aan het surfen is, is Bethany Hamilton bij haar gezin, maar liefst van al neemt ze haar zonen gewoon ook mee het surfboard op.
Bron foto: Nathan Rupert
Op 31 oktober 2003 duikt de dan dertienjarige Hamilton het water in nabij Kaua’i, een eiland van Hawai’i, voor een surfsessie met haar beste vriendin Alana Blanchard (die later eveneens professioneel surfer wordt). Wat die bewuste dag gebeurt zal haar leven voorgoed veranderen: een aanvaring met een tijgerhaai zorgt ervoor dat ze haar linkerarm verliest tot vlak onder de schouder.
Wat voor velen een eindmeet zou betekenen voor hun (top)sportdromen, lijkt voor Hamilton eerder een hindernis dat ze dient te overkomen. Een maand nadat ze haar arm verliest, staat ze alweer op haar surfboard. Ze put tijdens het hele gebeuren inspiratie en kracht uit haar geloof en omschrijft haar ervaring op een bepaald moment in een interview als volgt: “God gave me this passion to surf and it wasn’t like that passion had been taken too”. Twee maanden na de feiten staat ze aan de start van haar eerste post-accident competitie.
Iedereen die wel eens gesurft heeft of een surfer aan de slag heeft gezien weet: armkracht is cruciaal. Om te peddelen, om recht te gaan staan, om je evenwicht te bewaren of om terug boven water te komen. Of lijkt dat alleen maar zo? Als je het verhaal van Bethany Hamilton hoort, zou je dat wel gaan denken. Voor Hamilton is het gewoon een kwestie van aanpassen. Net zoals ze zich in het dagelijkse leven moest zien aan te passen aan haar nieuwe realiteit of liever, dat haar omgeving afgestemd moest worden op haar nieuwe noden, doet ze een gelijkaardige denkoefening bij het surfen. Steeds met de volgende vraag in het achterhoofd: welke bijsturingen zijn nodig zodat surfen weer mogelijk wordt?
Al snel volgen adaptaties aan de surfplank. Denk aan een board dat langer en dikker is, en bovendien voorzien van een grijparm voor haar rechterhand. Die laatste moet het peddelen met één arm vergemakkelijken. Daarnaast is het ook een kwestie van haar surftechniek bij te stellen. Harder trappen met de benen om het verlies van één arm te compenseren bijvoorbeeld, of later dan de meeste andere surfers in de golf duiken.
Creativiteit, levensvreugd en doorzettingsvermogen typeren Hamilton ontegenzeggelijk.
Na een initiële aanpassingsperiode leert Hamilton zichzelf uiteindelijk opnieuw surfen met standaardsurfplanken. Maar met ‘gewoon’ opnieuw kunnen surfen neemt Hamilton geen genoegen. Haar droom was altijd om dit professioneel te gaan doen, die droom is niet zomaar weggegaan bij het ingrijpende ongeluk dat haar overkwam als dertienjarige. Het duurt niet lang voor ze terug helemaal bovenaan de top staat. In het jaar na het accident wint ze de NSSA National Competition, de hoogst aangeschreven surfcompetitie voor amateurs. Het levert haar evenzeer de ESPY Award for Best Comeback Athlete op in 2004. De ESPY Awards zijn een belangrijke Amerikaanse prijs voor sportprestaties en –persoonlijkheden.
Sinds 2004 behaalt Bethany Hamilton jaarlijks top-10 plaatsen in belangrijke surfwedstrijden en mag ze zich op tijd en stond ook winnaar van een aantal gerenommeerde competities noemen. Hamiltons specialisatie – als je haar statistieken bekijkt – centreert zich voornamelijk op het zogenaamde tuberiding of pipeline surfen.
In 2012 krijgt ze een wildcard om als eerste vrouwelijke surfer deel te nemen aan de Rip Curl Cup, een gerenommeerde surfwedstrijd die focust op het pipeline surfen en naar eigen zeggen “de grenzen van het competitieve surfen wil aftasten en verleggen”. Zowel in aparte vrouwencompetities, gemengde competities als teamwedstrijden weet Bethany Hamilton zich van de rest te onderscheiden en behaalt ze overwinningen. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat ze in 2017 wordt opgenomen in de Surfer’s Hall of Fame.
Hamilton zelf vindt het frappant dat mensen ook vandaag nog vooral focussen op haar ongeluk. Haar immense waslijst aan professionele en andere verwezenlijkingen lijken dat aspect uit haar leven maar niet te kunnen overschaduwen. In een interview met Hawai’i Magazine in 2020 zegt ze daarover het volgende:
In 2016 vraagt Hamilton aan de organisatoren van de ESPY Awards om haar naam terug te trekken uit de poule met kandidaat-winnaars voor de prijs Best Female Athlete with a Disability. Hoewel ze één arm heeft, zijn de wedstrijden waaraan Hamilton deelneemt de reguliere wedstrijden. Daarin neemt ze het op tegen atleten zonder beperking. Waarom is ze dan niet gewoon genomineerd in de categorie Best Female Athlet?
Hamilton vervolgt haar betoog nog als volgt: “I don’t look at it like, ‘Wow, I did a really good job with one arm.’ It’s just, ‘Wow, I did a good job on that wave.’”.
Bethany Hamilton is alleen goed in haar sport in een specifieke categorie, namelijk voor mensen met een handicap; ze is tout court één van de beste professionele surfers ter wereld. Bovendien vindt Hamilton de term “beperkt/gehandicapt” problematisch want zo voelt ze zich absoluut niet. Haar suggestie naar de organisatie toe luidt dan ook als volgt: pas de naam van de prijscategorie aan naar Best Adaptive Athlete, en dan wil ze er nog eens over nadenken.
Bethany Hamiltons verhaal blijft niet lang onopgemerkt, zowel voor Amerikaanse als internationale media. Haar relaas leest dan ook als een filmscript. Everybody loves a comeback story, toch?
Slechts een jaar na het accident komt Hamiltons autobiografie al op de markt: Soul Surfer: A True Story of Faith, Family, and Fighting to Get Back on the Board (2004). Het boek wordt in 2011 verfilmd met AnnaSophia Robb in de rol van Hamilton. In tussentijd volgt ook de korte documentaire Heart of a Soul Surfer.
Door de jaren heen pent Bethany Hamilton verschillende boeken neer waarin ze stilstaat bij onderwerpen als geloof, motivering en doorzetting, evenals gezond omgaan met, en zorgen voor je lichaam. In 2018 volgt het boek Be Unstoppable: The Art of Never Giving Up. Rode draad van die laatste worp: waag wat gewaagd moet worden. De release van het boek gaat gepaard met een eerste kinderboek, Unstoppable Me (2018), los gebaseerd op Hamilton’s eigen verhaal.
In 2021 verschijnt de documentaire Bethany Hamilton: Unstoppable, waarin aandacht wordt besteed aan haar ongeval en de manier waarop ze daarmee om is gegaan omdat dat nu eenmaal een deel is van haar verhaal. Er wordt echter veel meer gefocust op andere aspecten die haar klim naar de top omkaderen: de wijze waarop ze een uniek pad voor zichzelf weet uit te stippelen ondanks verschillende obstakels, haar doorbraak en verdere carrière als professioneel surfer, haar trainingsregimes. Tot slot toont de documentaire de manier waarop ze een topsportcarrière combineert met het moederschap en de zorg voor haar twee oudste kinderen. Op het moment van de opnames is ze zwanger van nummer drie, Micah, die in geboren wordt in het voorjaar van 2021.
De combinatie moederschap-topsportcarrière blijkt geen evidente, zeker niet in een door mannen gedomineerde sport. Hamilton merkt op dat, hoewel ze steeds meer vrouwelijke professionele surfers ziet,de ze maar heel zelden actief blijven op het hoogste niveau wanneer er kinderen bijkomen.
Die mannelijke overhand in de surfwereld en de noodzaak om als vrouw je plek op te eisen is, in Hamiltons ervaring, niet enkel op te merken in de figuurlijke zin (denk aan de omkadering of in professionele wedstrijden), maar ook zeer letterlijk: volgens Hamilton is er nog net iets teveel testosteron aanwezig in het water. Denk aan de manier waarop surfers hun beurt afwachten om een golf te pakken, andere surfers niet hinderen, et cetera. Als zelfs ervaren, bekende, professionele surfers als Hamilton zulke ervaringen hebben, hoe moet het dan niet zijn voor beginnende, jongere, vrouwelijke surfers?
Tegenwoordig is Bethany Hamilton een veel gevraagd motiverend spreker. Verder zet ze zich in voor diverse goede doelen, waaronder haar eigen stichting Beautifully Flawed Foundation (vroeger Friends of Bethany Hamilton Foundation). Deze stichting doet aan outreach naar mensen die een amputatie meemaakten alsook naar jongeren in het algemeen via een christelijk geïnspireerde aanpak.
Zowel in haar motiverend spreken als bij haar inzet voor goede doelen focust Hamilton zich voornamelijk op jongere vrouwen (of professionals die met hen werken). Eén van de programma’s die de Beautifully Flawed Foundation aanbiedt, focust zich bijvoorbeeld specifiek op jonge vrouwen tussen 14 en 25 jaar die een traumatisch verlies van één of meerdere ledematen hebben meegemaakt. Het aanbod reikt erg breed: van gezondheidsadvies en inspirerende gastsprekers tot psychologische begeleiding en uiteraard sport en beweging als helende en verbindende factor.