hier komen promoties & acties

Jordan Marie Daniel

Atleet, mensenrechtenactivist en filmmaker die zich inzet voor de rechten van native Americans en meer specifiek als pleitbezorger van vermiste en vermoorde native American vrouwen, meisjes en twee-spirit-mensen

“Being a survivor of violence and having literally no woman in my life that hasn’t experienced violence, it’s been very central to me in speaking out against it.” Jordan Marie Daniel in een interview met Bandit Running (18/10/2022)

Jordan Marie Daniels (1988-) volledige naam luidt Jordan Marie Brings Three White Horses Daniel. De Amerikaanse atleet, activist en filmmaker is Lakota (geboren en getogen in het Kul Wicasa Oyate/Lower Brule Sioux Reservaat in South Dakota) en Diné (meestal als ‘Navajo’ vermeld) en verkiest de genderneutrale voornaamwoorden die/hen/hun. 

Daniel wordt in de meer recentere artikelen ook wel als Jordan Marie Whetstone vermeld. Whetstone is de achternaam van hun partner, cameraman en fotograaf Devin Whetstone, met wie die ook al jaren samenwerkt. Aangezien de eigen website en sociale media (X (vroeger Twitter) en Instagram) van Daniel zelf nog steeds spreken over Jordan Marie Daniel, houden wij hun eigen naam aan.

Daniel is vooral bekend als een gepassioneerde voorvechter van de rechten van native Americans en als langeafstandsloper. In een combinatie van die twee rollen introduceert Jordan Marie Daniel in 2019 de rode handafdruk over de mond in combinatie met de letters MMIW (de afkorting van Missing and Murdered Indigenous Women) als teken van solidariteit met native American vrouwen, meisjes en twee-spirit-mensen die door geweld en mishandeling de mond worden gesnoerd.

“We need to be seen, heard and acknowledged. It’s not happening as much as it needs to be.” How Runner Jordan Daniel Is Standing Up for Indigenous Women Who Are Missing or Have Been Murdered (Footwear News, 18/06/2019)

Hoe het begon: atletiek als platform voor zichzelf én anderen 

Jordan Marie Daniel leert het hardlopen van hun grootvader. Het belang en de kracht van hardlopen is een belangrijk aspect dat in hun gemeenschap wordt overgedragen naar volgende generaties, omdat hardlopen voor de Lakota genezend is, boodschappen met zich meebrengt, een vorm van gebed is en een traditie waar je veel levenslessen uit leert. 

Op de leeftijd van negen jaar verhuist Daniel van het vertrouwde Kul Wicasa Oyate naar de Noordoostelijke Amerikaanse staat Maine. Daar groeit Jordan Marie Daniel, die plots echt een minderheid is in hun buurt, op met de constante aanwezigheid van racisme, haatmisdrijven en micro agressies, en ziet die hoe ongelijk native mensen in de Verenigde Staten worden behandeld zodra ze de ‘veiligheid’ van hun reservaten verlaten. Al op jonge leeftijd weet Jordan Marie Daniel: hier wil en ga ik later iets aan doen.

Zodra die de overstap naar de middelbare school maakt, geeft Daniel luidop aan later een rol te willen spelen in het doorvoeren van systematische veranderingen die respect tonen en een stem geven aan native gemeenschappen en andere gemarginaliseerde groepen. 

Door de jaren heen groeit het besef dat vooral native vrouwen, meisjes en twee-spirit-mensen aan het kortste eind trekken (ook binnen hun eigen gemeenschappen). Seksueel geweld, psychisch geweld, mensenhandel, maar ook dagdagelijkse vormen van seksisme, discriminatie en het gebrek aan structurele, politionele of andere initiatieven die daar iets aan lijken te willen doen creeëren een klimaat die het onveiligheidsgevoel bij native vrouwen, meisjes en twee-spirit-mensen steeds groter doet worden. Niet enkel rondom zich heen ziet Daniel dit, maar die ervaart het ook zelf.

“In high school, these [racist, sexist and sexual] comments turned into actual threats of physical harm and violence, not just for being a woman but for being a woman of color.” How Being Stalked Changed My Perspective on Running Safety (Jordan Marie Daniel in RunnersWorld, 19/02/2021)

In hun jaren als collegestudent krijgt Daniel te maken met een stalker die hen overal volgt, van lessen, over huis en tot bij atletiekmeetings. Het heeft een grote impact op hun doen en laten, maar waar angst en onveiligheid Daniel eerst terug in hun schulp doen kruipen, besluit die tot slot het aan te kaarten via hun platform in de hoop een verhoogd bewustzijn rond stalking (en breder grensoverschrijdend gedrag en onveiligheidsgevoel) mee te helpen creëren. 

“Rather than be frozen, rather than be silenced or still, I’m using my running platform to raise awareness through prayer and information sharing.” How Being Stalked Changed My Perspective on Running Safety (Jordan Marie Daniel in RunnersWorld, 19/02/2021)
“...raising awareness through running, that gives me new purpose, determination and joy.” An Interview with Jordan Marie Daniel, fourth-generation indigenous runner (Two Row Times, 09/06/2021)

2013: de eerste echte stappen naar activisme en politieke betrokkenheid

In 2013 verhuist Jordan Marie Daniel naar Washington DC en gaat er aan de slag bij een op native gezondheids(zorg) gerichte non-profit, terwijl die stage loopt als assistent van een Democratische Congres Vertegenwoordiger. Anderhalf jaar houdt Jordan Marie Daniel het vol vooraleer die ontmoedigd hun ontslag indient. Het gebrek aan representatie van native Amerikanen in het Congres, in alle echelons, alsook het niet erkennen van privileges door de mensen die er wel zijn, blijken doorslaggevende factoren om het over een andere boeg te gooien. De vooruitgang die er wel is, gebeurt gewoon veel te traag naar aanvoelen van Jordan Marie Daniel en native mensen krijgen amper een stem in de discussies over het al dan niet veranderen - en hoe - van wetgeving die een impact op hen heeft. Daniel beseft: dit is niet de plek waar ik échte verandering zal verwezenlijken.

Na hun ontslag gaat Jordan Marie Daniel aan de slag bij de Administration for Native Americans in the Department of Health and Human Services (ook in Washington DC), dat de zelfvoorziening en het cultureel behoud van native gemeenschappen wil bevorderen door sociale en economische ontwikkelingsmogelijkheden te bieden via financiële hulp, training en technische bijstand. Van daaruit kan Jordan Marie Daniel veel meer met hun mensen werken in plaats van voor hun mensen lobbyen. Het is een eye-opener voor hen. Waar die altijd gedroomd had van een politieke representatie en beleidsverandering beseft die nu: mijn plaats is bij grassroots activisme, geleid door de gemeenschap.

2016: eerste deelname Boston Marathon & Dakota Access Pipeline Protest

In 2016 ontvangt Daniel een zogenaamde charity bib om aan de prestigieuze marathon van Boston deel te nemen. Dergelijke tickets bieden gesubsidieerde toegang tot evenementen aan leden van een gemarginaliseerde groep in de hoop zo historische ongelijkheden mee te helpen doorbreken. Daniel’s bib komt er via de organisatie Running Strong for Indian Youth, een organisatie van Billy Mills, een voormalig Olympisch medaillewinnaar op de 10,000 meter en zelf ook native American, namelijk Oglala Lakota. 

Toevallig valt Jordan Marie Daniels deelname aan de Boston Marathon (waar die deelneemt aan de halve marathon) samen met het door native Amerikanen geleide protest tegen de Dakota Access Pipeline (#NoDAPL) in Standing Rock, North Dakota, waar Daniel ook aan meedoet/zich achter schaart. 

Met de bouw van de pijpleiding wil de Amerikaanse overheid dagelijks 570,000 ton olie van de staat North Dakota naar Illinois (via Daniels thuisstaat South Dakota en Iowa) voeren, via een traject van 1,886 kilometer onder de Missouri rivier. De Standing Rock Sioux nemen het voortouw in de protesten omdat de rivier, hun belangrijkste drinkwaterbron is en hun woongebied er pal naast ligt, in het centrale deel van North en South Dakota. 

Het risico op het lekken van de pijpleiding en het achterblijven van giftige chemicaliën tijdens het ontginningsproces vormen te grote risico’s voor mens en milieu, zo argumenteren native Americans die het protest leiden. De Standing Rock Sioux beargumenteren ook dat de pijpleiding een voor hen heilige begraafplaats doorkruist en dat ze als bewoners uit de directe omgeving van de pijpleiding niet adequaat betrokken zijn bij het toekkeningsproces.

In het kader van het protest organiseert Jordan Marie Daniel hun eerst 'run for water'-bijeenkomst, waarop die de Standing Rock-jongeren, die meer dan 3,000 kilometer naar Washington DC lopen als protest tegen de Dakota Access Pipeline, verwelkomt wanneer die in Piscataway-landen (Washington DC) arriveren. Het evenement wordt ook wel bekend als Run, Walk, Prayer for the Standing Rock Youth.

Rising Hearts

De organisatie van het evenement bevestigt de voldoening die Jordan Marie Daniel voelt bij het organiseren van met en voor de gemeenschap georganiseerde evenementen. Het is daar dat de figuurlijke zaadjes worden gepland voor wat later hun non-profit zal worden.

Sinds Daniels eerste deelname aan de Boston Marathon in 2016 zamelde die al meer dan 330,000 dollar in voor diverse initiatieven die zich inzetten voor (de rechten van) native Americans. Die acties bundelt Daniel uiteindelijk onder de non-profit, Rising Hearts.

Deze organisatie, door en voor native Americans, zet zich specifiek in voor het verheffen van de stem van native Amerikaanse mensen en gemeenschappen in de strijd voor raciale, sociale en economische gelijk(waardig)heid. Om meer zeggenschap te krijgen voor vermiste en vermoorde native vrouwen, meisjes en twee-spirit-mensen wordt er op tijd en stond samengewerkt met organisaties zoals het National Indigenous Women’s Resource Center. 

Jordan Marie Daniel spreekt in hun activisme altijd bewust van ‘heart work’ (hart werk) in plaats van ‘hard work' (hard werk), omdat die gelooft dat hard werken voor iets waar je hart in ligt altijd (meer) oplevert.

“Rising Hearts is an indigenous led grassroots organization committed to the heart work in elevating indigenous voices, promoting and supporting intersectional collaborative efforts across all forms of movements in cultivating community with the goals of racial, social, climate en economic justice.” uit de Missie van Rising Hearts

2019: de rode handafdruk in solidariteit met vermiste en vermoorde native American vrouwen, meisjes en twee-spirit-mensen

Bij hun eerste deelname aan de volledige marathon van Boston in 2019 brengt Jordan Marie Daniel activisme en atletiek opnieuw samen. Daniel wil hun ongenoegen visueler zichtbaar maken dan de jaren ervoor. Sinds 2016 had die steeds aandacht gevraagd voor vermiste en vermoorde native Amerikaanse vrouwen, meisjes en twee-spirit-mensen via het deelnamenummer dat je als loper draagt. Daar kwam wel reactie op, maar erg weinig. Het bleek niet visueel genoeg. Omdat die beseft hoe groot het bereik van een sportwedstrijd zoals de Boston Marathon is, kiest die bij hun eerste deelname aan de volledige marathon voor een duidelijker visueel statement. Het uiteindelijke resultaat blijkt eerder intuitief ingegeven dan tot in de details uitgedacht. 

“I had no idea what I was doing, but I took the paint and let everything happen naturally. I started writing the letters “MMIW” on my legs and on my arms, and then painted the one symbol that I think of when I think of murdered and missing Indigenous women and girls, Two-Spirits, and relatives – the red handprint.” Jordan Marie Daniel in een interview met het International Center for Research on Women (ICRW) (Uplift: A Conversation with Jordan Marie Daniel, 17/02/2021)

Daniel is de eerste die het symbool van de rode handafdruk over de mond gebruikt. De rode handafdruk symboliseert voor Jordan Marie Daniel enerzijds het gebrek aan belangstelling voor (het risico op) geweld tegen native Amerikaanse vrouwen, meisjes en twee-spirit-mensen van wie velen uiteindelijk vermist of vermoord worden en anderzijds het stilzwijgen van deze groep. Jordan Marie Daniel biedt hen een platform en spreekt dus ook voor zij die dat niet (meer) voor zichzelf kunnen doen. 

De actie stopt echter niet bij de zichtbare rode verf op hun gezicht en lichaam. Daniel draagt hun run in 2019 op aan 26 vermiste of vermoorde inheemse vrouwen, meisjes en twee-spirit-mensen. Elke mile (een marathon is 42 km ofwel 26 mile) doet ze een gebed voor één van die 26 mensen. Daniel verklaart daarbij hun platform te willen gebruiken om deze slachtoffers niet vergeten te laten worden, ervoor te zorgen dat ze gezien, gehoord en herinnerd worden.

“My most fulfilling experience, honestly, was finding my purpose with running by helping to raise awareness about the epidemic of missing and murdered Indigenous women, girls, Two spirits and relatives, and other social issues impacting those continuously oppressed.” An Interview with Jordan Marie Daniel, fourth-generation indigenous runner (Two Row Times, 09/06/2021)

Ondertussen groeit de rode handafdruk, meestal op de mond geschilderd, uit tot een symbool dat door steeds meer mensen (voornamelijk in Noord-Amerika) wordt gebruikt om solidariteit met vermiste en vermoorde native vrouwen, meisjes en twee-spirit mensen aan te geven, als erkenning voor bijvoorbeeld het feit dat native Amerikaanse vrouwen een tien keer grotere kans hebben om vermoord te worden of seksueel misbruikt.

Naast Jordan Marie Daniel is Rosalie Fish wellicht de bekendste activist-atleet die gevolg geeft aan de actie en mee voor bredere bekendheid en gebruik ervan zorgt. Ook buiten de sportwereld beginnen steeds meer mensen het gebaar toe te passen. 

Voorvechter van een intersectioneel activisme

Als mensenrechtenactivist probeert Jordan Marie Daniel steeds bruggen te bouwen. Die strijdt in naam van native Americans, maar evenzeer voor andere mensen van kleur en andere gemarginaliseerde groepen. Die vecht in naam van vrouwen, meisjes én twee-spirit-mensen. Die pleit voor het doorbreken van stilte inzake geweld tegen en het ontkennen van de rechten van diverse doelgroepen. “Mitakuye Oyasin”, we zijn allemaal verbonden, vormt voor Jordan Marie Daniel een belangrijke drijfveer. 

In al hun activisme heeft Jordan Marie aandacht voor het feit dat een bepaalde groep niet alleen staat in hun strijd (dat bijvoorbeeld niet enkel native Amerikaanse vrouwen slachtoffer zijn van geweld of stilzwijgen), maar anderzijds ook bij de impact die meervoudige gemarginaliseerde identiteitsassen teweegbrengen (zoals hoe de impact van én native én non-binair zijn tot specifieke manifestaties van discriminatie kan leiden).

“My main goal is to increase our visibility and create platforms to have indigenous voices to be centered and uplifted on the issues.” How Runner Jordan Daniel Is Standing Up for Indigenous Women Who Are Missing or Have Been Murdered (Footwear News, 18/06/2019)

Jordan Marie Daniel beschouwt het als hun plicht om zij die enerzijds onwetend zijn over specifieke risico’s inzake discriminaties en ongelijkheid, geweld en haatmisdrijven en anderzijds zich niet bewust zijn van hun eigen privileges en de voordelen die dit met zich meebrengt, mee te nemen in die kennis. Want, alleen als je weet dat er iets scheelt en hoe zich dat voor anderen dan jezelf kan manifesteren, kan je de stap zetten om er mee iets aan te doen, aldus Daniel. 

En, zo redeneert Daniel, via sport bereik je gewoon zoveel verschillende mensen dat het een no brainer is om hun sportieve platform in te zetten voor de goede zaak. Tot op de dag van vandaag gaan activisme en sportieve verwezenlijkingen bij Jordan Marie Daniel hand in hand.

“Running the 2019 Boston Marathon and dedicating 26 miles to 26 missing and murdered Indigenous women and girls gave me new purpose in how I can be using my running platform to influence social change, informing those who may be unaware of these issues and how to support.” An Interview with Jordan Marie Daniel, fourth-generation indigenous runner (Two Row Times, 09/06/2021)

Filmmaker

Jordan Marie Daniel zet zich tot slot als filmmaker in voor het diversifiëren van de filmindustrie. Die zet hierbij de stem en verhalen van native mensen centraal en laat ze vooral ook in alle mogelijke posities aan het roer staan van hoe dat verhaal verteld wordt en hoe hun stem vorm krijgt. En ook hier weer neemt de emancipatorische rol van sport een centrale plek in. Daniel is onder meer co-director en producer van de kortfilm Run to be Visible (Patagonia Films, 2021) en Know to Run: Yatika (2023).



In de pers: 

Meer over het onderwerp: 

Meer weten? 

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

Deze website maakt gebruik van cookies om uw gebruikservaring te optimaliseren. Door op ‘Ik ga akkoord’ te klikken of door gebruik te blijven maken van deze website, gaat u akkoord met het plaatsen van deze cookies. Wil u meer weten over cookies? Meer info

Ik ga akkoord