hier komen promoties & acties

Lusia Harris

Ware basketbalpionier die als eerste en enige vrouw ooit officieel wordt gedraft voor de NBA

“She was underestimated for being a Black, female athlete, and the talents she gave the world outnumbered the opportunities it gave back. Then, she was torn between a career she loved and the children she hoped to have. Today, half a century later, they are still familiar stories.” Meet Mississippi's Queen of Basketball, Lusia Harris: The Only Woman Drafted by the NBA (Southern Living, 31/01/2023)

Lusia Harris (1955-2022) doorbreekt tijdens haar basketbalcarrière diverse raciale en genderbarrières. ‘De eerste vrouw’ hier, ‘de eerste en enige zwarte vrouw’ daar. Haar traject leest als een opeenstapeling van baanbrekende momenten en het openen van deuren voor de vele (zwarte) vrouwelijke baskettoppers die na haar zouden komen.

“The word “pioneer” is being used to appreciate the athletic accomplishments of Lusia Harris, but that doesn’t capture the full scope of her life and achievements at a time when sports options for women were extremely limited.” Lusia Harris was ‘the GOAT you’ve never heard of’ and so much more (Washington Post, 19/01/2022)

Leven

Lusia Harris wordt als Lusia Mae Harris geboren in Minter City, een gemeentevrij gebied in de Amerikaanse staat Mississippi, vlakbij de stad Greenwood. Het is ook de plek waar ze opgroeit en later zal studeren. Haar beide ouders zijn deelpachters en plukken katoen voor hun inkomen. Het gezin Harris bestaat uit elf kinderen van wie er uiteindelijk acht verknocht raken aan basketbal. Vaker dan niet kijkt het gezin basketwedstrijden in hun vrije tijd. 

Oscar Robertson, voormalig NBA-legende en point guard voor de Cincinnati Royals (vandaag gekend als de Sacramento Kings) en de Milwaukee Bucks, is een van de belangrijkste idolen van Lusia Harris. Hij is een speler op basis van wiens speelstijl ze haar eigen spel zal vormgeven. 

Het basketbaltalent van Lusia Harris komt al bovendrijven in de middelbare school. Ze wordt er drie jaar op rij tot MVP (Most Valuable Player) gekroond, krijgt de rol van aanvoerder van haar team toebedeeld en wordt geselecteerd voor het All-Star team van de staat Mississippi, dat de beste spelers van de staat samenbrengt.

Bron foto: WikiCommons

Potten breken aan de universiteit

In haar overstap naar het hoger onderwijs wordt ze gerekruteerd door de publiek toegankelijke Delta State University in Cleveland, Mississippi, dat voor het eerst in veertig jaar een basketbalploeg voor vrouwen in competitie wil laten gaan. Hoewel de universiteit publiek is, is toelating van zwarte studenten pas mogelijk sinds 1967. Harris is tijdens haar volledige studententijd dan ook het enige zwarte lid van het basketteam.

Haar witte teamgenoten zoeken Harris naast het veld niet vaak op. Dat houdt Harris niet tegen om haar ploeg drie opeenvolgende nationale kampioenschappen te bezorgen (tussen 1975 en 1977). In alle drie de toernooien wordt ze tot MVP gekroond. Enkel in haar eerste jaar bereikt Delta State University het nationale toernooi niet. Daarnaast groeit het vrouwenbasketbalteam uit tot een ware attractie. Iedereen lijkt bij de wedstrijden aanwezig te willen zijn. De matchen van het vrouwenteam lokken zelfs gemiddeld meer bezoekers dan die van het mannenteam, wat wel wat zegt in de context van hogeschoolcompetities in de VS in de jaren 1970. 

Harris schopt het tijdens haar universitaire periode meermaals tot All American, een grote eer in de Verenigde Staten die jaarlijks wordt toegekend aan amateur-atleten die beschouwd worden als de beste in hun sport. Ze sluit haar vierjarige opleiding af als All-Time leader in zowel gescoorde punten als rebounds voor Delta State University: records die tot op de dag van vandaag stand houden. Ook verlaat Lusia Harris de universiteit met een bachelordiploma in gezondheid, lichamelijke opvoeding en vrije tijd. 

In 1977 is Harris de ontvanger van de eerste Honda Sports Award, een prijs die sinds dat jaar uitgereikt wordt aan de beste vrouwelijke atleet in het hoger onderwijs (hogescholen en universiteiten) in de VS in de categorie van twaalf sporten, waaronder basketbal. Hetzelfde jaar ontvangt ze de Broderick Cup (sinds 1987 de Honda-Broderick Cup), een prijs die wordt uitgereikt aan de beste vrouwelijke atleet op hogeschoolniveau.

Van Olympische pionier naar baanbrekende NBA-draft

Haar imponerende spel op de universiteit blijkt nog maar het begin. In 1975 wordt ze geselecteerd voor het Amerikaanse nationale basketbalteam. Ze neemt in die hoedanigheid deel aan het Wereldkampioenschap basketbal alsook de Pan American Games. Op dat laatste toernooi gaat Team USA met een gouden medaille naar huis.

1976 betekent het eerste jaar dat basketbal voor vrouwen op het Olympische zomerprogramma staat (bij de mannen kan dat al sinds 1936). De Spelen vinden dat jaar plaats in het Canadese Montreal. Harris, op dat moment in de vorm van haar leven, maakt deel uit van Team USA en kiest voor het rugnummer 7. 

Ze opent de score van het toernooi, wat van haar de eerste vrouw ooit maakt die punten scoort in het basket op de Olympische spelen. Uiteindelijk leidt ze haar land naar de zilveren medaille (de voormalige Sovjet Unie gaat met de gouden plak aan de haal). 

Het zijn hoogdagen voor Harris. Bij terugkomst van de Spelen wordt ze de eerste en enige vrouw ooit die officieel gedraft wordt voor deelname aan de prestigieuze Amerikaanse (mannen)basketbalcompetitie, de NBA. De New Orleans Jazz (nu de Utah Jazz) selecteren haar in de zevende ronde met de 137ste pick. In de draft van 1969 was er al eens een vrouw geselecteerd (Denise Long door de San Fransisco Warriors, nu Golden State Warriors), maar die selectie wordt door de NBA als ongeldig verklaart. Dit gebeurt niet met de keuze voor Harris, wat van haar de eerste en enige vrouw maakt ooit officieel door een team in de NBA-draft geselecteerd.

Harris legt het aanbod uiteindelijk naast haar neer, maar alleen al de notie dat een team haar uitkiest (publiciteitsstunt of niet) is een mooie erkenning van haar talent. Als puntje bij paaltje komt, wil Harris gewoon tegen vrouwen blijven spelen. Daarnaast is ze zwanger op het moment dat ze gedraft wordt. Ze is klaar om een gezin te stichten en acht de combinatie van gezin en professionele sport onmogelijk. 

Tot slot beschouwt Harris het als een eer om door een competitie van en voor mannen erkend en gewild te worden, maar een nog grotere eer zou zijn dat er meer geïnvesteerd wordt in het faciliteren van de juiste context waarin de vrouwencompetitie zich kan professionaliseren.

“If I was a man, then there would have been options for me to go further and play,” she said with a laugh in the documentary. “I certainly would have had money. I would have been able to do a lot of things I would have wanted to do.” Lusia Harris geciteerd in Washington Post (19/01/2022)

Het zou nog tot 1996 (oprichting) en 1997 (start van de competitie) duren vooraleer dat effectief ook echt een feit zou zijn. Dan ziet de Women's National Basketball Association (WNBA) het daglicht. Zelf zal Harris uitkomen voor de Houston Angels in de Women's Professional Basketball League (WBL) die tussen 1978-1981 een eerste kortdurende poging vormt tot een professioneel circuit voor vrouwen. 

Leerkracht en coach

Na het behalen van haar bachelordiploma aan Delta State University blijft ze betrokken bij de universiteit. Ze treedt onder meer op als raadgever bij aanwerving en rekrutering van nieuwe spelers-studenten alsook als assistent-basketbalcoach. Uiteindelijk gaat ze er opnieuw studeren. Na haar professionele basketbalperiode bij de in 1981 ontmantelde WBL gaat ze voor haar masterdiploma in onderwijs, dat ze in 1984 ook behaalt. 

Nadat haar in 1983 een baan als hoofdcoach aan DSU geweigerd wordt (zie ook onder), gaat Harris aan de slag als hoofdcoach bij de in Houston gevestigde publieke, en historisch zwarte, Texas Southern University. Na twee jaar houdt ze het daar voor bekeken en keert ze terug naar haar bakermat in Mississippi. Harris gaat er aan de slag bij diverse middelbare scholen, waaronder ook die waar ze zelf school liep, als leerkracht en coach.

Daarna begint ze zich wat uit de basketbalwereld los te koppelen en richt ze zich steeds meer op haar gezin en haar vier kinderen. Ze blijft haar hele leven met de overtuiging zitten dat een combinatie gezin-professioneel atleet niet aangemoedigd laat staan mogelijk is voor vrouwelijke atleten.

Op latere leeftijd wordt Harris als bipolair gediagnosticeerd, wat ook nog een impact zou hebben op haar keuze om steeds meer uit het publieke leven te verdwijnen. 

Erkenning

Voor haar bijdragen aan Delta State University wordt Lusia Harris in 1983 opgenomen in Delta State's Hall of Fame. 1992 is het jaar waarop Harris wordt ingewijd in de Naismith Memorial Basketball Hall of Fame, een Amerikaans geschiedenismuseum en Hall of Fame in de stad Springfield in de Amerikaanse staat Massachusetts. Het museum is vernoemd naar de Canadees-Amerikaanse arts en coach, James Naismith, de uitvinder van de sport die Harris zo liefheeft: basketball. Het museum doet dienst als een plek van bewaring, maar zet zich ook in voor de promotie van de sport. Springfield is ook de bakermat waar Naismith tot de sport kwam. 

Met haar inwijding in 1992 wordt Lusia Harris de eerste zwarte vrouw die opgenomen wordt in de Naismith Memorial Basketball Hall of Fame en tegelijk ook een van de eerste twee vrouwelijke spelers (naast de witte Nera White). In 1985 is haar voormalige coach aan Delta State Univetrsity, Margaret Wade, de eerste vrouw die toegelaten wordt, maar in de rol van coach. Ondertussen gaan (slechts) 25 vrouwelijke spelers Harris en Nera White na, onder wie latere pioniers zoals Ann Meyers Drysdale, Cheryl Miller en Sheryl Swoopes. 

In 1999, het inauguratiejaar van de Women’s Basketball Hall of Fame, staat Lusia Harris mee op de lijst van 25 namen die opgenomen worden op basis van hun onvermoeibare bijdragen aan het vrouwenbasketbal. Zes jaar later wordt Lusia Harris opgenomen in de International Women's Sports Hall of Fame, een initiatief van de Women’s Sport Foundation (WSF). 

In 2021 verschijnt de door basketballegenden Shaquille O’Neal en Stephen Curry geproduceerde korte documentaire, The Queen of Basketball (Breakwater Studios) van de hand van regisseur Ben Proudfoot. De documentaire wint in 2022 een Oscar voor beste korte documentaire. Over de (noodzaak aan de) film zegt maker Proudfoot het volgende:

“Her list of accomplishments is pretty amazing so it begs to question, ‘why haven’t we heard this story before?’ Which is the question I have. I don’t have a definitive answer. In large part because she stopped playing but also because she’s an African American woman from the Mississippi Delta. The hope of this film is to help close this gap for Ms. Harris so every American knows her name.” 'The Queen of Basketball:' Why have we never heard of Lusia Harris? (NBA, 28/03/20222)

Zien we ooit Lusia Harris’ naam op een gebouw?

Na haar onverwachte overlijden in 2022 (Harris is dan 66 jaar) wordt de roep steeds luider naar andere vormen van erkenning. Waarom zijn heel wat gebouwen op haar oude universiteit vernoemd naar witte mannen die segregatie in stand hielden, maar is er  nergens een eerbetoon aan Harris zelf die de universiteit verschillende sportieve successen en meer dan ‘wat publiciteit’ opleverde?

“Despite having been one of the last public universities in Mississippi to integrate, Delta State is now among the most diverse universities in the state. And yet only one of Delta State’s more than 60 buildings — the laundry building — is named for an African American person…” Opinion | She Made History as a Black Basketball Star. Why Won’t Her College Name Its Arena for Her? (New York Times, 12/01/2023)

De basketbalarena waarin Lusia Harris de universiteit naar drie nationale kampioenschappen loodst heeft de naam Walter Sillers Coliseum. De arena wordt gebouwd in 1960, zeven jaar voor er een einde komt aan de ‘enkel witte studenten toegelaten'-administratie. Dat het gebouw toen de naam van een witte man kreeg tot daaraantoe. Maar wie momenteel bekend is met de sportieve omgeving van Delta State University weet dat er sindsdien niet veel veranderd is. 

Er is een bronzen standbeeld te vinden van de witte Margaret Wade, de voormalige coach van het vrouwenbasketbalteam waar ook Harris deel van uitmaakt. Het basketball court zelf wordt in 2015 vernoemd naar de witte mannelijke coach Lloyd Clark die in 1983 (ten koste van Harris) wordt aangesteld als de nieuwe hoofdcoach van het vrouwenbasketbalteam. Ook kan je een herdenkingsplaat terugvinden die politicus Walter Sillers eert. Dat de man in kwestie alles in de strijd heeft gegooid om zwarte studenten niet toe te laten aan DSU (en ook bredere integratie van en erkenning voor zwarte personen tegen ging) lijkt niks aan die eervolle vermelding te veranderen. 

Maar van Lusia Harris? Geen enkele vorm van appreciatie of erkenning te vinden. Het enige wat de Delta State University wel heeft gedaan is haar rugnummer 45 ‘op pensioen’ laten gaan. Dit is een vaak voorkomend eerbetoon bij sportploegen en betekent dat niemand anders op de universiteit ooit nog met het nummer van Lusia Harris zal spelen ‘omdat niemand dat zo goed zal kunnen als zij’. Haar oude truitje hangt ook ingelijst aan de muur bij het binnenkomen van de sporthal.

“The political powers in that area, many of whose names are still on buildings on that campus fought tooth and nail to keep the university segregated. That’s why Lusia was the only Black player on the team. At that time it was a slow trickle in African Americans who were enrolling at Delta State. Today it’s the most diverse campus in Mississippi. At present, nothing is named for Lucy on that campus.” 'The Queen of Basketball:' Why have we never heard of Lusia Harris? (NBA, 28/03/20222)


In de pers: 

Meer weten?

Deze website maakt gebruik van cookies om uw gebruikservaring te optimaliseren. Door op ‘Ik ga akkoord’ te klikken of door gebruik te blijven maken van deze website, gaat u akkoord met het plaatsen van deze cookies. Wil u meer weten over cookies? Meer info

Ik ga akkoord