Zuid-Afrikaans epidemioloog met een belangrijke bijdrage in het onderzoek naar HIV en AIDS, vooral bij jonge vrouwen
Quarraisha Abdool Karim (1960-) is een Zuid-Afrikaanse epidemioloog, bekend om haar vitale bijdragen aan het onderzoek naar de ziekte AIDS. Abdool Karim is onder meer wetenschappelijk medewerker aan het gerenommeerde Centre for the AIDS Programme of Research in South Africa (CAPRISA), hoogleraar klinische epidemiologie aan de Amerikaanse Columbia University en ereprofessor in Public Health aan de universiteit van KwaZulu-Natal in haar geboorteland. Karim fungeert momenteel ook als vice-president van de African Academy of Sciences (AAS) en als UNAIDS Special Ambassador for Adolescents and HIV. Voor haar baanbrekende werk in het onderzoek naar de HIV-epidemie werd ze al meerdere malen gelauwerd, zowel in binnen- als buitenland.
Quarraisha Abdool Karim zag het levenslicht op 28 maart 1960 in Tongaat, Zuid-Afrika. Ze is getrouwd met een andere Zuid-Afrikaanse epidemioloog, Salim Abdool Karim. Het koppel heeft samen drie kinderen. Mevrouw en meneer Abdool Karim werkten in het verleden ook op wetenschappelijk vlak al samen.
Quarraisha Abdool Karim verdeelt momenteel haar tijd tussen thuisland Zuid-Afrika en de VS waar ze ereprofessor is aan Columbia University in New York.
In 1981 behaalt Abdool Karim een wetenschappelijke bachelor aan de Zuid-Afrikaanse University of Durban-Westville. Ze vervolgt haar opleiding aan de Universiteit van Witwatersrand in Johannesburg, waar ze een bachelor in Biochemie behaalt. Voor haar masteropleiding verhuist Quarraisha Abdool Karim naar de Verenigde Staten. Meer bepaald naar New York, waar ze in 1998 haar masterdiploma behaalt in de Parasitologie aan Columbia University. Ze keert daarop terug naar haar geboorteland. In 2000 voltooit Abdool Karim haar doctoraat in de Geneeskunde aan de Universiteit van Natal (nu de University of KwaZulu-Natal).
In 1990 leidt Abdool Karim Zuid-Afrika's eerste gemeenschapsonderzoek naar HIV-infectie in de provincie KwaZulu-Natal. Ze ontdekt tijdens het onderzoek dat de HIV-besmettingscijfers snel oplopen bij meisjes tussen 15 en 19 jaar, terwijl de prevalentie onder jongens pas aan het eind van hun twintig jaar begint te stijgen. Deze vaststelling is één van de eerste beschrijvingen van wat bekend zal worden als het opmerkelijke 'geslacht-leeftijd-verschil' bij het oplopen van HIV in Sub-Sahara Afrika. Andere studies bevestigen later dit symptoom, namelijk dat oudere mannen die met tienermeisjes slapen de belangrijkste oorzaak zijn van de hiv-epidemie in Afrika. Een probleem dat tot op vandaag moeilijk blijft om op te lossen.
Quarraisha Abdool Karim is voornamelijk bekend binnen wetenschappelijke kringen. Haar grootste verwezenlijking tot nu toe bedraagt haar deelname aan de zogenaamde CAPRISA 004-studie. In 2007 start het Zuid-Afrikaanse onderzoekscentrum CAPRISA een klinische proef met als codenaam CAPRISA 004. Quarraisha Abdool Karim wordt aangesteld als hoofdonderzoeker. Doel van de studie is om te onderzoeken welke effecten de zogenaamde Tenefovir gel heeft op het reduceren van HIV-besmetting. Abdool Karim komt tot het idee van een dergelijke gel in de hoop de besmettingskans voor jonge vrouwen in Afrika te reduceren, nadat blijkt dat hen waarschuwen voor de risico's niet voldoende is om hen enerzijds bewust te maken van de kans op besmetting en anderzijds te wapenen tegen het machteloze gevoel dat veel jonge Zuid-Afrikaans vrouwen ervaren omdat 'mannen het nu eenmaal voor het zeggen hebben'. Wachten tot mannen voorzorgen nemen lijkt niet te lukken. Dan maar zelf maatregelen nemen: een gel op je eigen lichaam aanbrengen.
Uiteindelijk zal uit de studie blijken dat er door gebruik van de gel 39% minder besmettingen optreden, wat een schitterend resultaat is. Bij jonge vrouwen die de gel herhaaldelijk aanbrengen stijgt dat percentage zelfs tot 54%. De resultaten van het onderzoek worden zo goed onthaalt dat de groep wetenschappers actief binnen het project een staande ovatie in ontvangst mag nemen op een internationale AIDS-conferentie in Wenen, Oostenrijk in 2010. Het onderzoek, dat 's werelds eerste HIV-beveiligingstechnologie voor vrouwen produceert, wordt door het prestigieuze tijdschrift Science in 2010 als één van de tien belangrijkste wetenschappelijke doorbraken van het jaar aangeduid.
Abdool Karim heeft haar carrière verder gewijd aan het ontwikkelen van andere hulpmiddelen die Afrikaanse vrouwen kunnen gebruiken om zichzelf tegen HIV te beschermen. Ze is momenteel betrokken bij de ontwikkeling van een waaier aan nieuwe methoden, waaronder anti-HIV-gels en injecteerbare middelen voor de lange termijn (zoals bijvoorbeeld een ring die rond de cervix wordt aangebracht en een krachtig anti-retroviraal middel bevat dat Dapivirine wordt genoemd).
Abdool Karim bekijkt HIV/AIDS niet enkel door een wetenschappelijke, medische bril, ook het sociale aspect (zoals het zoeken naar sociale oplossingen en preventie) staat centraal in haar onderzoek. Denk maar aan de eerder vermelde gel die vrouwen zelf kunnen aanbrengen op hun lichaam: daarbij werd heel duidelijk nagedacht over de sociale verhoudingen m/v in de Zuid-Afrikaanse samenleving. De gel zorgde voor meer zelfbeschikkingsrecht voor vrouwen zonder daarbij te moeten wachten tot mannen 'mee op de kar zouden springen'.
Voor haar bijdragen aan het onderzoek naar de ziekte AIDS mocht Abdool Karim al meerdere prijzen in ontvangst nemen. Vooral voor haar inzet in het bestrijden van HIV en het verbeteren van de levensstandaard van Afrikaanse vrouwen krijgt Karim veel lof.
Een aantal van haar meest opmerkelijke bekroningen: de prestigieuze N’Galy-Mann Award (2012), de hoog aangeschreven TWAS-Lenovo Science Prize (2014), waarvan ze de eerste vrouwelijke ontvanger is, de SAMRC Scientific Merit Award in de gouden klasse (2014), de ASSAF Science-for-Society Award (2014) en de prestigieuze L'Oréal-UNESCO for Women in Science Awards (2016).
Abdool Karim nadat ze de TWAS-Lenovo Scienze Prize in ontvangst neemt in 2014:
“By preventing HIV infection in women, we have the potential of altering the epidemic in many settings and saving many millions of lives.”
In 2014 krijgt Quarraisha Abdool Karim de eer om toe te treden tot de Order of Mapungubwe, de hoogste eer die je in Zuid-Afrika kan ontvangen. Abdool Karim krijgt er de bronzen klasse toegekend. Deze staat voor 'outstanding achievements'. De orde is vernoemd naar de oude Afrikaanse natie Mapungubwe die duizend jaar geleden bestond in wat nu het noordelijke deel van de Zuid-Afrikaanse provincie Limpopo is. Leuk weetje ook nog: de eerste persoon die erkenning kreeg in de orde (in de klasse Platinum) was voormalige Zuid-Afrikaans president en mensenrechtenactivist Nelson Mandela (2002).
Quarraisha Abdool Karim wordt in 2017 tijdens de lancering van een nieuw rapport van UNAIDS, Right to Health aangeduid als de nieuwe UNAIDS Special Ambassador for Adolescents and HIV. Ze heeft deze eer vooral te danken aan haar pionierswerk rond HIV-besmetting bij jongeren, vooral jonge vrouwen én haar tomeloze inzet voor de rechten van mensen die leven met HIV of AIDS. Het is ook op die doelgroepen 'jonge mensen' dat haar focus zal liggen. Uit het persbericht rond haar aanstelling van UNAIDS:
"In her new role as a UNAIDS Special Ambassador, she will focus on adolescents and HIV, while also championing the involvement of young women in science."
Abdool Karim is naast haar rol als 'speciaal ambassadeur' ook betrokken bij UNAIDS als lid van het UNAIDS Scientific Expert Panel en als rechtstreeks wetenschappelijk adviseur aan de uitvoerend directeur van UNAIDS. In tegenstelling tot vele vrouwelijke STEM-rolmodellen uit het verleden, wordt de expertise van Quarraisha Abdool Karim enorm naar waarde geschat door haar peers.