Testosteron Rex - Cordelia Fine

Cordelia Fine

Testosteron Rex: Het einde van de gendermythe
Tielt, Lannoo, 2017. 256 p.

gender / sekse / hormonen / natuur cultuur debat / neurologie / theorieën / man-vrouwverschillen

RoSa-ex.nr.: FII e/168

Testosteron Rex - Het einde van een gendermythe 

Terwijl de Tyrannosaurus Rex miljoenen jaren geleden is uitgestorven door een meteorietinslag op de aardbol, is zijn broertje en nakomer de Testosteron Rex niet hetzelfde lot bezegeld. Integendeel, hij lijkt nog steeds goed te aarden op onze planeet. Te goed volgens auteur en psycholoog Cordelia Fine:

“Wordt het niet hoog tijd om de laatst levende dinosaurus eindelijk te begraven?”

Volgens het Testosteron-perspectief bepaalt sekse (nature) het gedrag, de persoonlijkheid en daden van mannen en vrouwen. Opvoeding en cultuur (nurture) zouden een ondergeschikte rol spelen in het ontwikkelingsverhaal. Maar de waarheid blijkt veel minder zwart-wit. In Testosteron Rex haalt Fine de vele mythes rond sekse en gender onderuit die onze maatschappij in hun greep houden. Nee, vrouwen zouden niet noodzakelijk minder promiscue zijn dan mannen. Nee, mannen zouden niet van nature minder zorgzaam zijn. Nee, door de aderen van een meisjesfoetus zou er geen roos bloed stromen. Nee, jongens zouden niet van nature stoerder zijn dan meisjes. De auteur staaft haar onderzoek met voorbeelden uit het dagelijkse leven, wat haar betoog geloofwaardig en herkenbaar maakt. Ook de dierenwereld betrekt ze in het verhaal, want maar al te vaak wordt (kort door de bocht) beargumenteerd dat mensen even genderstereotiep zijn als dieren.

Verleden: Van fruitvliegjes tot een nieuwe kijk op seks

In het eerste gedeelte ‘Verleden’ rekent Fine af met de mythe dat seksuele selectie heeft geleid tot de evolutie van 'het' vrouwelijke en 'het' mannelijke. Wanneer we met de kennis en onderzoeksvereisten van vandaag terugblikken op het baanbrekende onderzoek van Bateman over fruitvliegjes eind jaren 1940 blijkt dit toch niet zo baanbrekend te zijn. Dat onderzoek ligt namelijk aan de basis van heel wat genderstereotiepe overtuigingen over mannelijke en vrouwelijke seksualiteit. Bateman ten spijt is begin deze eeuw aan het licht gekomen dat promiscuïteit vrouwelijke fruitvliegjes evenveel voortplantingsvoordeel oplevert als bij mannelijke fruitvliegjes. Vrouwtjesdieren blijken ook net zo competitief en kieskeurig te zijn als mannetjes. Kijken we naar de mens, dan merkt Fine op dat de seksuele voorkeuren en gedragingen van mannen en vrouwen elkaar deels overlappen. Net zoals een vrouw last kan hebben van een ‘volgend ochtend’-gevoel, kan ook de morning after een grote anticlimax zijn voor een man. Puur fysieke seks komt trouwens even vaak voor bij vrouwen als bij mannen.

Heden: Van stereotypen naar diversiteit

Fine ontkent niet dat er biologische verschillen zijn tussen vrouwen en mannen: vrouwen kunnen baren, mannen niet. Mannen zijn over het algemeen sterker dan vrouwen en dat heeft te maken met hogere niveaus testosteron, maar over het algemeen zijn er vooral overeenkomsten en dat lijken we weleens te vergeten. Waarom focussen we ons vooral op verschillen tussen de geslachten? Dat is niet zo vreemd volgens de auteur, want onderzoekers zijn er tientallen jaren van uitgegaan dat een zeer mannelijke persoon per definitie niet vrouwelijk kan zijn, en andersom. Pas in de jaren 1970 maakte deze veronderstelling plaats voor het idee dat persoonlijkheden bestaan uit typisch ‘mannelijke’ en ‘vrouwelijke’ eigenschappen. Vandaag zegt men veeleer dat elke persoonlijkheid uniek is met een mozaiek van persoonlijkheidskenmerken, attitudes, interesses en gedragingen dat het man/vrouw debat overstijgt.

Door vast te houden aan de mythische Testosteron Rex blijft het idee ook bestaan dat ‘mannen competitiever zijn’ en vrouwen impliciet zelf verantwoordelijk zijn voor hun lagere salaris en status. Flauwekul zegt Fine, uit psychologiestudies is gebleken dat vrouwen en mannen evenveel en even sterk concurreren. Dat deze twee seksen ‘van nature’ in verschillende beroepen en functies belanden omdat ze een verschillende natuur of omdat de ene sekse bij een specifieke taak gemiddeld genomen een licht voordeel zou hebben boven de andere sekse is dan ook merkwaardig. Diversiteit is nodig in gesegregeerde sectoren waar mannen of vrouwen disproportioneel vaak tewerkgesteld zijn. Genderstereotypen kunnen hierbij zelfs helpen, volgens Fine. “Het gevolg zou waarschijnlijk zijn dat bepaalde eigenschappen en gedragingen die als typisch vrouwelijk worden gezien (zoals zorgzaamheid) in de hele Wall Street branche zou aangemoedigd worden, en dat men zou neerkijken op ongepaste mannelijke kleerkamerpraat en cowboyachtig gedrag. Zo’n ontwikkeling zou deze branche en de samenleving ten goede komen.”

Toekomst: Van woorden naar daden

Cordelia Fine eindigt haar betoog met de vraag “Wat willen we nu?” Sommigen willen dat moeders en vaders een even groot aandeel in de zorg voor hun kinderen opnemen. Anderen willen dat vrouwen en mannen evenveel verdienen.

“En sommige mensen vinden seksegelijkheid in principe een prachtig idee, maar denken dat Testosteron Rex het pad naar deze wereld radicaal blokkeert. Omdat mannen van Mars komen en vrouwen van Venus, kan een vrouw niet als een man zijn en jongens jongens blijven.”

Meer weten?

• RoSa thema: Gender
• RoSa thema: Terminologie
• RoSa thema: Gender en socialisatie

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• Testosteron Rex: Het einde van de gendermythe / Cordelia Fine, 2017 - RoSa-ex.nr.: FII e/168