Gelijkekansenbeleid in België

Historiek

In België is de overheid vrij laat begonnen met het organiseren van een Gelijkekansenbeleid en met het omzetten ervan in staatsstructuren. Tot aan de opkomst van de tweede feministische golf is er in politieke kringen trouwens weinig interesse voor vrouwenkwesties. In de prille jaren zeventig van de vorige eeuw zien we de spontane opkomst van onafhankelijke vrouwengroepen: de Pluralistische Actie Groepen (PAG), Dolle Mina, Vrouwen Overleg Komittee (VOK).

Die vanuit de basis opgerichte vrouwengroepen trekken de tweede feministische golf op gang. Ze zullen de politiek en de hele samenleving wakker schudden. In het begin zijn die groeperingen op zichzelf staande verenigingen, maar hun aanvankelijke autonomie zal algauw worden opgegeven. We zien dat de vrouwenbeweging zich vrij snel gaat integreren in politieke partijen en vakbonden.

Zo zal de CVP tegen eind 1973 een vrouwenafdeling oprichten: Vrouw en Maatschappij. In 1974 ontstaat binnen de Volksunie het Forum van Vlaamse Vrouwen. De P.V.V. vrouwen organiseren zich in 1978. Ook in 1978 wordt een stuurgroep van B.S.P.-vrouwen opgericht. Vanaf 1980 zal de socialistische politieke vrouwengroep verder gaan onder de naam ‘Socialistische Vrouwen’. De Communistische Partij heeft al sinds 1921 een vrouwencommissie.

Het effect van die integratie van vrouwenactivisme in de politiek vertaalt zich geleidelijk aan in politieke structuren.

Federaal

• In 1974 worden de eisen van de vrouwenbeweging voor het eerst formeel politiek erkend met de oprichting van de Commissie Vrouwenarbeid, net vóór het Internationale Jaar van de Vrouw in 1975.
• In 1985 is de aanstelling van een staatssecretaris voor Maatschappelijke Emancipatie een volgende mijlpaal, alweer naar aanleiding van een internationale impuls, de VN-vrouwenconferentie in Nairobi.
• 'Gelijke kansen' krijgt voor het eerst een volwaardige minister in 1991. Deze beleidsmaterie wordt een bevoegdheid van de minister voor Tewerkstelling en Arbeid.
  
• Na de federale verkiezingen van 18 mei 2002 gaat de bevoegdheid naar de FOD Ambtenarenzaken, Maatschappelijke Integratie en Grootstedenbeleid.
• Vanaf oktober 2014, bij de start van de nieuwe federale regering Michel I, is gelijke kansen op federaal niveau opnieuw in handen van een staatssecretaris.

Vlaams

• Vlak voor de Vrouwenconferentie in Peking in 1995 wordt voor het eerst een Vlaamse minister voor Gelijke Kansen aangesteld : Anne Van Asbroeck (1995-1997). Na haar kwamen Brigitte Grouwels (1997-1999), Mieke Vogels (1999-2003), Adelheid Byttebier (2003-2004), Kathleen Van Brempt (2004-2009) en Pascal Smet (2009-2014). Hij werd opgevolgd door Liesbeth Homans (2014- ), viceminister-president van de Vlaamse regering en Vlaams minister van binnenlands bestuur, inburgering, wonen, gelijke kansen en armoedebestrijding.
• De Dienst Emancipatiezaken, die toeziet op de gelijke kansen voor vrouwen en mannen onder de Vlaamse ambtenaren, bestaat al sinds 1990.

Vandaag is gelijke kansen in ons land een bevoegdheid die op elk beleidsniveau aan de orde is: federaal, regionaal, provinciaal, steden en gemeenten.

Meer informatie

• Geschiedenis van het Gelijkekansenbeleid (GKV)
• Verdwijntrucs in taal en beleid: concepten zijn geen speelgoed - pdf / Magda Michielsens, 2006 - online beschikbaar
• Op de RoSa-website: de tweede golf van feminisme in Vlaanderen
• Zie ook leessuggesties uit de RoSa-bibliotheek onderaan deze pagina

Beleidsniveaus

De structuur van het Gelijkekansenbeleid op federaal en regionaal niveau situeert zich op volgende verschillende niveau's: federaal, Vlaams, Brussels hoofdstedelijk gewest, stad Brussel, Waals Gewest & de Franstalige gemeenschap. De Duitstalige gemeenschap heeft geen Gelijkekansenstructuur.

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek

• The policy on gender equality in Belgium. Update 2015. In-depth analysis / Erika Schulze, 2015 - RoSa ex.nr.: dd/777
• Miet Smet: drie decennia gelijkekansenbeleid / Romy Cockx, 2009 - RoSa ex.nr.: T/1132
• Diverse inspirerende vrouwen van een andere afkomst (DIVA's): een toekomstvisie voor het gelijkekansenbeleid in Vlaanderen / Shaireen Aftab (e.a.), 2009 - RoSa ex.nr.: FII b/1150
• Groot Gelijk: gelijke kansen als mainstreaming in het lokale beleid / Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding & Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, 2008 - RoSa ex.nr.: FII b/1125
• De macht van het geslacht. Gender, politiek en beleid in België / Karen Celis & Petra Meier, 2006 - RoSa ex.nr.: FIIb/994
• Evaluatie van het lokale gelijkekansenbeleid van de Federale Regering van België, 22 februari 2006 / K. De Boodt (e.a.), 2006 - RoSa ex.nr.: FII b/1066
  
  
• 175 Jaar vrouwen: gelijkheid en ongelijkheid in België 1830-2005 / Magda Michielsens, 2005 - RoSa ex.nr.: FII m/544
• Gelijkekansenbeleid onderweg: een internationaal vergelijkend onderzoek / Pedro Facon (e.a.), 2004 - RoSa ex.nr.: FII b/142
• Gelijke kansenindicatoren in Vlaanderen: statistieken en indicatoren voor een gelijke kansenbeleid voor mannen en vrouwen / Nico Steegmans (e.a.), 2002 - RoSa ex.nr.: FII b/873
• Gelijke kansen, als discours en als concept. Een analyse van beleidsverklaringen van federale en Vlaamse ministers belast met het gelijke kansenbeleid sinds 1995/ Hildegard Van Hove, 2004 - RoSa ex.nr.: FIIp/360