Denise De Weerdt
historica en pionier van genderbewustere geschiedschrijving in België
Denise De Weerdt (1930-2015), auteur van onder meer 'En de vrouwen?: vrouw, vrouwenbeweging en feminisme in België (1830-1960)' (1980) kan een ware pionier van de feministische geschiedschrijving in België genoemd worden. Daarnaast is ze een gerespecteerde en gewaardeerde naam in het bibliotheek- en archiefwezen, in België, maar ook daarbuiten.
Doctor in de geschiedenis
Op 3 mei 1930 ziet Denise De Weerdt het daglicht in Gent, in een socialistisch arbeidersgezin. Ze zal het merendeel van haar jeugd in die stad doorbrengen, met tussenstops in Antwerpen en Brussel. Ze blijft ook trouw aan haar afkomst en sluit zich eerst aan bij de Socialistische Jeugd en vervolgens bij de Socialistische Vlaamse Studentenbeweging.
De Weerdt studeert in 1952 af als licentiaat in de Letteren en Wijsbegeerte, groep Geschiedenis aan de Rijksuniversitieit Gent (RUG - nu UGent). In 1968 behaalt ze haar doctor in de Letteren en Wijsbegeerte, afdeling Geschiedenis (ook RUG).
De Weerdt's proefschrift over het ontstaan van de Belgische Socialistische Partij wordt in 1971 bekroond met de driejaarlijkse sociaal-economische Stichting Camille Huysmans-prijs (voor de periode 1968-1971). Eén jaar later brengt de stichting het proefschrift uit in boekvorm onder de titel 'De Belgische Socialistische Arbeidersbeweging op zoek naar een eigen vorm 1872-1880'.
Initieel gaat De Weerdt als lerares geschiedenis in het algemeen secundair onderwijs aan de slag. Tijdens haar latere loopbaan groeit ze uit tot een actief historica, socialiste en feministe. De Weerdt publiceert tal van studies en artikels over de geschiedenis van de socialistische arbeidersbeweging, de bibliotheekwetenschap en de geschiedenis van de vrouwenbeweging in België.
In zijn publicatie 'Miscellanea: Denise De Weerdt' (1993) omschrijft archivaris en bibliothecaris Willy Vanderpijpen haar als volgt:
Haar publicaties over de geschiedenis van de vrouwenbeweging zijn stuk voor stuk werken die niet genegeerd kunnen worden indien men, ook nu in de 21ste eeuw, onderzoek doet naar het verleden van het feminisme in België. Sommige van haar conclusies klinken - helaas - zelf helemaal zo 'achterhaald' nog niet. Zo besluit ze 'En de vrouwen?: vrouw, vrouwenbeweging en feminisme in België (1830-1960)' (1980) met volgende passage:
"Die vooroordelen hebben ertoe geleid dat, ook als de vrouw werkelijk aktief was of wilde zijn, zij dit was in de domeinen die beschouwd werden als niet strijdig met haar geaardheid en belangstelling : kinderen, ziekenzorg, sociaal werk, ... Die vooroordelen hebben een zeer taai bestaan en zijn een langdurig leven beschoren zowel in progressieve als in reaktionaire middens, zowel bij mannen als bij vrouwen. Wie daaraan twijfelt moet maar in de meest geëvolueerde mannelijke milieus de diskussie over seksisme trachten op gang te brengen." Denise De Weerdt - 'En de vrouwen?: vrouw, vrouwenbeweging en feminisme in België (1830-1960)' (1980), p. 195
Ook als politica is Denise De Weerdt actief. Zo onder meer als socialistisch gemeenteraadslid in Gent van 1989 tot 1994.
Bibliotheken, documentatiecentra en archieven
In 1958 gaat Denise De Weerdt als stagiaire aan de slag bij de Koninklijke Bibliotheek van België (KB). Ze zal er zonder onderbrekingen meer dan dertig jaar blijven, tot aan haar pensioen in 1991. Lang bekleedt ze daar de functie van departementshoofd. Zo wordt ze in 1971 benoemd tot hoofd van de afdeling onderwerpscatalogus. In 1975 volgen de benoemingen tot hoofd van de afdeling Beroepsopleiding en van het departement Nationale Bibliotheek.
Een belangrijke rol speelt De Weerdt daarnaast in de 'vertweetaliging' van de in oorsprong Franstalige Koninklijke Bibliotheek. Op het moment van haar overlijden (2015) is De Weerdt Ere-hoofdconservator van de KB. Ze fungeert tijdens haar periode als gemeenteraadslid ook als lid van de Raad van Bestuur van de Stedelijke Openbare Bibliotheek in Gent.
Tijdens haar loopbaan bij de Koninklijke Bibliotheek geeft ze ook haar onderwijstalenten een plaats. Ze geeft onder meer les aan de bibliotheekscholen van Antwerpen en Brussel en wordt in 1975 benoemd tot hoofd van de afdeling Beroepsopleiding en Methodologie.
Naast haar professionele loopbaan, probeert ze haar interesses en talenten ook ten dienste te stellen van het verenigingsleven, waaronder engagementen bij de Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-, Archief en Documentatiewezen (VVBAD), het Samenwerkingsorgaan Bibliotheek en Documentatie (SABIDO), het Nederlands Bibliografisch centrum, het Vlaams centrum voor de Bibliografie van de Neerlandistiek, en zoveel meer.
Ook internationaal engageert ze zich als bibliothecaris. In 1974 wordt ze lid van een opleidingswerkgroep van de CIDST, het Committee for Information and Documentation on Science and Technology van de toenmalige Europese Gemeenschap.
De Weerdt is mede-oprichter van het homo/lesbisch archief en documentatiecentrum Fonds Suzan Daniel, waar ze tot 2011 medebestuurder is. Daarnaast is ze ook een tijd (2000-2011) als vrijwillige kracht aan de slag bij het Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis. Voor die laatste organisatie fungeert ze ook een tijd als lid van de Raad van Bestuur.
Ze schrijft in 2007 uitgebreid en gedetailleerd over haar jeugdjaren in Gent. Over haar privéleven als volwassene blijft De Weerdt echter langere tijd eerder vaag. Haar (bi)seksualiteit bespreekt ze uiteindelijk pas openlijk in een publicatie van het Fonds Suzan Daniel uit 2009, 'Oud = Out: ervaringen van lesbische en biseksuele vrouwen, geboren voor 1945'.
"Mijn seksuele voorkeuren zijn niet doorslaggevend geweest bij de keuzes die ik in mijn leven heb gemaakt. Ze hebben een rol gespeeld en maken deel uit van mijn identiteit, maar ik twijfel eraan of ik zoiets heb als een 'lesbische' of 'biseksuele' identiteit." (p. 101).
Denise De Weerdt overlijdt op 14 augustus 2015, op 85-jarige leeftijd, in haar geboortestad Gent.
In de RoSa-bibliotheek
De Weerdt pent talrijke publicaties neer over de geschiedenis van de vrouwenbeweging, waarvan de meesten terug te vinden zijn in de RoSa-bibliotheek. De publicaties vormen een uitgebreide lijst. We presenteren hier dan ook slechts een selectie.
Publicaties van de hand van Denise De Weerdt
- Mijn waarheid: herinneringen aan een Gentse jeugd (1930-1958) / 2007 - RoSa-ex.nr.: S/526
- De dochters van Marianne: 75 jaar SVV / 1997 - RoSa-ex.nr.: FII m/332
- De historiografie van feminisme en vrouwenbeweging / (e.a.) / Artikel in BROOD & ROZEN 1996 nr. 03 p. 27-41
- De vrouwen van de Eerste Wereldoorlog / 1993 - RoSa-ex.nr.: FII m/250
- 100 jaar socialistische vrouwenbeweging / met Carla Galle, 1985 - RoSa-ex.nr.: FII m/114
- Vrouwenbeweging en feminisme / (e.a.) / Artikel in MENS & TAAK 1981 jrg. 24 nr. 03 p. 57-88 in de RoSa-bib als bundel te vinden onder het ex.nr.: FII a/207
- En de vrouwen?: vrouw, vrouwenbeweging en feminisme in België (1830-1960) / 1980 - RoSa-ex.nr.: FII m/62
- Vrouwen vertegenwoordigd in het hart van de Socialistische werking / Artikel in SOCIALISTISCHE STANDPUNTEN 1978 jrg. 25 nr. 01
- De commune van Parijs 1871 in boek en beeld / Denise De Weerdt (e.a.), 1971 - RoSa ex.nr.: V4/4
- Vrouwen van de tweede internationale / Denise De Weerdt, (z.d.) - RoSa ex.nr.: T/88
Publicaties over Denise De Weerdt
- Oud = Out: ervaringen van lesbische en biseksuele vrouwen, geboren voor 1945 / Ann David & Mips Meyntjens, 2009 - RoSa ex.nr.: A m/85
- Miscellanea: Denise De Weerdt / Willy Vanderpijpen, 1993 - RoSa ex.nr.: M/39
- Keien in de vijver / Annemie Van Winckel, 1991 - RoSa ex.nr.: T/333