Alice Walker

De Amerikaanse Alice Walker (1944) is niet weg te denken uit de literatuurgeschiedenis. Dankzij haar veelbesproken roman The Color Purple wordt ze de eerste Afro-Amerikaanse vrouw om de prestigieuze Pulitzer Prijs voor fictie in de wacht te slepen. Daarnaast is Walker een gedegen activist en de geestesmoeder van womanism, een stroming binnen het zwarte feminisme.

Levensloop

Alice Malsenior Tallulah-Kate Walker groeit op in een landbouwersgezin, in de voormalige slavenstaat Georgia, als jongste van acht kinderen. Op achtjarige leeftijd raakt haar rechteroog verblind tijdens het spelen met twee van haar broers. Een doorsnee kindertijd was voor haar niet meer weggelegd. Een geluk bij een ongeluk, want na het incident vindt ze troost in het schrijven. Met het landbouwersloon waarmee het grote gezin moest rondkomen, vielen de toekomstplannen van Alice niet te betalen. Haar moeder werkte tot in de late uurtjes als naaister om haar dochter een betere toekomst te kunnen bieden. Alice is een excellente student en krijgt een studiebeurs na haar middelbare schoolcarrière. Met die toelage trekt ze naar het Spelman College in Atlanta en het Sarah Lawrence Collage in Westchester New York, waar ze afstudeert in 1965.

Bron foto: Virginia DeBolt / CC BY-SA

Activisme

Na haar studies keert Walker terug naar haar thuisstaat, Georgia. Als fervent activist pleit ze voor kiezersregistratie en zet ze zich in voor de Civil Rights Movement, een cruciaal engagement in haar ontwikkeling als auteur. Ook geeft ze les in het volwassenenonderwijs over de Afro-Amerikaans geschiedenis voor het Student Non-violent Co-ordinating Committee (SNCC). Het lesgeven beschouwt ze als een vorm van activisme.

In tussentijd trouwt ze met de Joodse advocaat Mel Leventhal. Zij worden het eerste officiële echtpaar met een verschillende etniciteit in Mississippi. In 1968 brengt Walker haar eerste poëziebundel uit: Once wordt gepubliceerd net voor de geboorte van hun dochter Rebecca Leventhal Walker, die later in moeders voetsporen zal treden. Twee jaar later brengt de dan 26-jarige dichter en auteur haar eerste roman uit, The third life of Grange Copeland, waarin ze de racistische klassenmaatschappij aanklaagt.  

Zeven jaar lang plooit het echtpaar zich terug op activisme tegen rassensegregatie op scholen. Maar wanneer Martin Luther King in 1968 vermoord wordt, krijgt The Civil Rights Movement zware klappen in het zuiden van de Verenigde Staten. Niet veel later besluit Walker les te geven in het rijke noorden, waardoor haar activistische strijd op een lager vuurtje komt te staan.

In 1977, één jaar na de scheiding van haar man, verhuizen Alice en Rebecca naar Californië. Daar zal ze zich toeleggen op het schrijven van The Color Purple, ongetwijfeld haar bekendste werk.  

The Color Purple

Walker's meest bekende boek The Color Purple (1982) wordt vertaald in 25 talen. Maar liefst vijf miljoen exemplaren gaan wereldwijd over de toonbank. De roman speelt zich af in Georgia en brengt het verhaal van de veertienjarige Celie, die seksueel wordt misbruikt door haar vader. Dat Georgia zowel het thuisfront van Walker is als dat van haar protagonist, is geen toeval. De auteur staat bekend om haar autobiografische invalshoek. Haar verhalen spelen zich dan ook vaak af in haar thuisstaat, waar de personages in de velden werken. Ook thema’s als huiselijk geweld en genitale mutilatie komen aan bod in Walkers boeken. Ze wijdt twee boeken aan het gevoelige onderwerp, Possessing the Secret of Joy en Warrior Marks. 

The Color Purple schudt de Afro-Amerikaanse literatuurwereld flink door elkaar, geeft een stem aan de jonge zwarte vrouw en houdt de samenleving een spiegel voor. De onderdrukking van de zwarte vrouw wordt een gespreksonderwerp. De brieven die het hoofdpersonage naar God schrijft, leggen de schrijnende situaties bloot van zwarte vrouwen in de jaren dertig in het zuiden van de Verenigde Staten. Walkers verhalen zijn pijnlijk herkenbaar voor veel Afro-Amerikaanse vrouwen.

Prijzen en erkenning

In 1983 mag Alice Walker als eerste Afro-Amerikaanse vrouw de prestigieuze Pulitzer Prijs ontvangen voor The Color Purple. Daarnaast krijgt ze National Book Award toegekend. De bekroonde auteur wordt overspoeld met lof voor haar baanbrekende roman. Onder meer Steven Spielberg behoort tot haar fans. In 195 brengt hij The Color Purple tot leven in zijn gelijknamige film met Whoopi Goldberg in de hoofdrol. De film krijgt elf Oscarnominaties. Daarnaast wordt Celie’s vertaald in de vorm van een musical op Broadway.

Moeizame moeder-dochterrelatie

De grote doorbraak van Alice Walker met haar bestseller The Color Purple staat in schril contract met de moeizame moeder-dochterrelatie tussen Alice en haar dochter Rebecca. Ook Rebecca groeide op tot auteur en feminist, en stichtte zelfs een feministische jongerenorganisatie, die strijdt voor sociale gelijkheid op vlak van gender, ras en klasse. In de media laat de jongste Walker zich regelmatig kritisch uit ten opzichte van haar moeder, wie ze verwijt een koude, egoïstische en kind-hatende feminist te zijn. De wrok jegens haar moeder culmineert in het boek Baby Love, waarin Rebecca Alice om verontschuldigen vraagt. 

Alice en Rebecca zijn bovendien van twee verschillende generaties feminisme. Zo uit Rebecca Walker publiekelijk felle kritiek op de tweede feministische golf, die mede verantwoordelijk zou zijn voor negatieve connotaties van de moederrol in het leven van een vrouw. 

Womanism

Activisme en controverse terzijde, staat Alice Walker bekend als de geestesmoeder van womanism, een eerder spirituele variant van het zwarte feminisme. Ze introduceert term voor het eerst in haar essaybundel Search of Our Mothers’ Gardens: Womanist Prose en plaatst daarmee de ervaringen en de noden van zwarte vrouwen in de VS in de jaren zeventig op de voorgrond. Een eenduidige definitie van womanism is moeilijk af te bakenen, maar Walker zelf definieert womanist als volgt:

“A woman who loves other women, sexually and/or non-sexually. Appreciates and prefers women’s culture, women’s emotional flexibility… and women’s strength. Sometimes loves individual men, sexually and/ or non-sexually. Committed to survival and wholeness of entire people, male and female. Not a separatist, except periodically, for health. Traditionally universalist and capable.”

In haar beschrijving haalt Walker duidelijk het verband tussen vrouwelijkheid en cultuur aan. Ze stelt dat ze door haar huidskleur haar vrouwelijkheid beter begrijpt, maar benadrukt dat haar huidskleur haar vrouwelijkheid niet bepaalt. Womanism heeft naast gendergelijkheid ook oog voor rassen- en klassenongelijkheid. Een wereld waar mannen en vrouwen vreedzaam samenleven is dan ook een droom voor elke womanist, aldus Alice Walker.

Meer lezen?

• How Alice Walker created womanism - the movement that meets black women where feminism misses the mark (Blavity News, 04/02/2020)
• Womanism: Alice Walker's term for black feminism (Thought, 16/07/2019)
• "At home in this universe" Alice Walker in her own words (Alice Walker's official website, 08/2012)

Aangeraden literatuur uit de RoSa-bibliotheek:

• African women and feminism: reflecting on the politics of sisterhood / Oyèronké Oyewùmi, 2003 - RoSa ex.nr.: FII g/719
• Alice Walker / Maria Lauret, 2000 - RoSa ex.nr.: GIV2/ a295
• Alice Walker: critical perspectives past and present / Henry Louis Gates, 1993 - RoSa ex.nr.: GIV2/ a564
• The color purple / Alice Walker, 1985 - RoSa ex.nr.: RI/347