13.02 | Politieke representatie

Gepubliceerd op 13/02/2025

Chercher la femme in federale regering De Wever

De nieuwe Arizona-regering van premier De Wever was nog maar net gevormd, en de kranten stonden al vol met kritiek. Onderwerp van discussie was niet zozeer het federaal regeerakkoord, waar feministische organisaties ook heel wat op aan te merken hebben, maar wel de samenstelling van die federale regering. Met slechts vier vrouwen in een ploeg van vijftien zijn vrouwen ondervertegenwoordigd. Voeg daaraan toe dat er geen enkele persoon van kleur in de federale regering zit en men kan enkel concluderen dat deze regering geen weerspiegeling is van de diversiteit die onze samenleving rijk is. De vraag is dan: is dat een probleem?

Voor federaal minister van Justitie Annelies Verlinden (cd&v) alvast wel. Terwijl premier De Wever het ontbreken van ook maar één vrouw in het kernkabinet “niet elegant” en “jammer toeval” noemt, bemerkt Verlinden: “Dit is niet het beeld van de politiek dat we moeten uitdragen”.

Verlinden uit zich bezorgd over het gebrek aan representatie, rolmodellen waaraan een volgende generatie vrouwen en minderheden met politieke ambities zich kunnen spiegelen. Representatie heeft namelijk een inspirerende en emanciperende functie. Wanneer volksvertegenwoordigers de diversiteit in de samenleving weerspiegelen, stuurt dit het signaal dat iedereen kan doorbreken tot besluitvormende posities in de samenleving. Dit versterkt bovendien het vertrouwen van verschillende bevolkingsgroepen in de politiek en in democratie.

Daarnaast stelt onderzoek dat diversiteit in een groep personen die beslissingen neemt een positief effect hebben op de kwaliteit van de beslissingen. Meer diversiteit in de regering brengt meer verschillende invalshoeken en een grotere gevoeligheid voor de ervaringen, noden en belangen van verschillende bevolkingsgroepen in onze samenleving. De kans is dan groter dat het beleid dat uit politieke besluitvorming voortvloeit inclusief is, gelijke kansen bevordert en niemands belangen over het hoofd ziet. Evenwichtige vertegenwoordiging is dus niet alleen van symbolisch belang, maar heeft effectief een positief effect op beleid. Dat onderschrijft ook Sophie Wilmès (MR), die in 2019 korte tijd diende als de eerste vrouwelijke Belgische premier:

Vanessa Matz (Les Engagés), kersvers federaal minister van Overheids­bedrijven en Administratieve Vereenvoudiging, wijst dan weer op de hypocrisie dat de federale regering quota oplegt aan bedrijven, maar zichzelf geen streefdoelen oplegt om gelijke politieke participatie tussen mannen en vrouwen te bevorderen.

Hoewel er genderquota gelden voor deelstaatregeringen, zijn die weinig ambitieus. Een bijzondere wet uit 2002 bepaalt simpelweg dat deelstaatregeringen “samengesteld moeten zijn uit personen van verschillend geslacht”. In het Waals Parlement en dat van de Franse Gemeenschap zijn nadien nog decreten aangenomen die voor elk geslacht een vertegenwoordiging van minstens een derde opleggen. Voor de federale regering daarentegen ontbreekt het aan eender welk kader om een evenwichtige genderbalans na te streven.

Vanuit de oppositie willen de Franstalige socialisten van PS nu ook op federaal niveau genderquota invoeren om te voorkomen dat volgende regering zo weinig divers is op het vlak van gender. Kamerlid Caroline Désir (PS) dient een voorstel in om de grondwet te herzien, zodat de pariteit binnen de federale regering verzekerd kan worden. Concreet beoogt het wetsvoorstel pariteit te verplichten, zowel onder ministers als onder staatssecretarissen, om te vermijden dat de vrouwelijke regeringsleden enkel de post van staatssecretaris zouden krijgen, zoals nu het geval is in de Brusselse regering van lopende zaken. Ook de groene Kamerfractie heeft een voorstel klaar dat de evenwichtige verdeling tussen mannen en vrouwen in de regering in de Grondwet inschrijft.

Zonder bindende wetgeving wordt niet gezocht naar representatieve vertegenwoordiging, maar naar excuses, zo stelt Christine Lagarde, directeur van het Internationaal Monetair Fonds. Net zoals er taalwetten zijn om te voorzien in een gelijke vertegenwoordiging van de verschillende gemeenschappen, kunnen ambitieuze genderquota een gendergelijke politieke vertegenwoordiging garanderen.

Gender en politieke participatie in België

In het licht van de nieuwe regeringsvorming schreef RoSa een nieuw dossier over gender en politieke participatie in België met actuele cijfers en analyses. We lichten toe waarom een genderblik op politieke participatie en vertegenwoordiging belangrijk is en analyseren in hoeverre een genderbalans bereikt is in de verschillende parlementen en regeringen. Ook werpen we een blik op een aantal beleidsaanbevelingen die representatieve vertegenwoordiging kunnen bevorderen.

In de pers:

• Vrouwen: de dupe van de regering-De Wever (Denktank Minerva, 06/02/2025)
• Hoe vrouwvriendelijk is de regering-De Wever? (De Morgen, 04/02/2025)
• Een gemiste kans: waar is de diversiteit in deze regering? (De Morgen, 04/02/2025)
• Regering gaat straks opnieuw op foto: treden de vrouwelijke ministers straks uit de schaduw van de mannen? (VRT NWS, 04/02/2025)
• Het mannenbastion van regering-De Wever: ‘Vrouwelijke politici stoten nog steeds op een glazen plafond’ (Knack, 04/02/2025) 
• “Vier vrouwelijke ministers op vijftien? Dat is gebuisd” (De Standaard+, 04/02/2025)
• De beste minister voor de regering is niet altijd diegene die op de anderen lijkt (De Standaard+, 04/02/2025)
• 'In de 'supernota' van formateur De Wever betalen vrouwen de rekening' (Knack, 17/01/2025) 

Meer weten?

• RoSa thema: Politieke participatie in België
• RoSa schrijft: Rapport IGVM: Vrouwen in topfuncties
• Pers:pectief 10/10/2024: Vlaams regeerakkoord
• Pers:pectief 30/05/2024: één stem voor gelijke kansen
• Pers:pectief 05/10/2023: Ervaringen van vrouwen in de politiek

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• Feminist Democratic Representation / Karen Celis & Sarah Childs, 2020
• Transforming Gender Citizenship: The Irresistible Rise Of Gender Quotas In Europe / Éléonore Lépinard & Ruth Rubio-Marín, 2018
• The Oxford Handbook Of Gender And Politics / Georgina Waylen (e.a.), 2013
• Gender And Political Recruitment: Theorizing Institutional Change / Meryl Kenny, 2013
• The Impact Of Gender Quotas / Susan Franceschet (e.a.), 2012
• Enkele reflecties over de impact van vrouwen op politiek en beleid / Karen Celis - In: Vrouwenraad, nr 3, 2008
• Feminizing Politics / Joni Lovenduski, 2005
• Vrouwen vertegenwoordigd, Wetstraat gekraakt? Representativiteit feministisch bekeken / Petra Meier & Karen Celis [Eds.], 2004

Bron afbeelding: Joakim Honkasalo via Unsplash

#Nieuwsbrief #Pers:pectief #Politiek #Representatie #Gender #Democratie #België #Arizona