Interview met Julia Alegre Mouslim
Julia Alegre Mouslim is een Belgisch-Argentijnse filosoof, activist en doctoraatstudent aan de Universiteit van Malta, waar ze werkt rond feministische pedagogie en activisme. Samen met filosoof Maïté de Haan richtte ze de Antwerpse, filosofische vzw ‘Troebel’ op en organiseert ze Klimaatfestival Antwerpen. Voor onze Uitgelezen Lente 2023: Filosofie en feminisme vroegen we haar wat feminisme en filosofie voor haar betekenen.
“Over wat filosofie wel en niet is, kan je gemakkelijk een leven lang filosoferen. Net zoals er verschillende feminismes zijn, valt filosofie maar moeilijk in een hokje te stoppen. Al proberen de opleidingen Wijsbegeerte aan Vlaamse universiteiten dat soms wel te doen: filosofie afbakenen, begrenzen, intomen, opeisen. Die opleidingen conformeren nog steeds vaak aan een dominant westers verhaal waarin het vooral witte, cis, hetero mannen zijn die het label ‘filosoof’ waardig zijn. Dat reflecteert zich niet alleen in de teksten die gelezen worden, maar evengoed in het personeel aan het departement Wijsbegeerte. Dat er iets moet veranderen is al decennia duidelijk."
"Waar zijn de filosofische teksten over antiracisme, queerphobia en verkrachtingscultuur in de curricula aan de universiteiten? Waar zijn de bijdragen van Zwarte filosofen, van trans filosofen? Waar zijn de filosofie-professoren met een migratieachtergrond, met een disability?"
"Hierdoor kan de academische wereld voor velen aanvoelen als een mijnenveld. Overleven wordt dan deel van je dagelijkse praktijk. Als jonge onderzoeker word je geconfronteerd met alledaags seksisme en racisme, zoals socioloog Dounia Bourabain aantoont in haar recente doctoraatsonderzoek. In filosofie-opleidingen – en heel wat andere academische velden – leer je jezelf reduceren tot een objectief en kritisch denkend brein. Dat is wat ik deed. Ik disciplineerde mezelf, distantieerde mezelf van mijn lichaam en mijn emoties om mijn slaagkansen te maximaliseren en confrontaties te vermijden. Ik conformeerde aan het meritocratische verhaal waarin alleen je onfeilbare ideeën en niet je identiteit, jouw lichaam of je emoties ertoe doen. Bestaan wordt dan een vorm van politieke arbeid, zoals Sara Ahmed in haar boek Living a Feminist Life beschrijft."
"Het heeft lang geduurd vooraleer ik besefte dat filosofie veel meer is dan wat ik in de schoolbanken geleerd heb. Het heeft nog langer geduurd vooraleer ik me kon verzoenen met het besef dat academische filosofie geen plek is waar ik me thuis kan voelen, voorlopig toch niet. Die plek ben ik buiten de universiteit gaan zoeken, samen met anderen. Met Maïté de Haan richtte ik een filosofische vzw op waar we experimenteren met praktische en feministische filosofie. We werken rond thema’s zoals klimaatrechtvaardigheid, queerness en seksualiteit. Zo proberen we kleine plekken vorm te geven waarin we samen filosoferen over persoonlijke én politieke thema’s."
"Doorheen die jaren zijn feminisme en activisme mijn reisgenoten geworden. In navolging van bell hooks, die dit idee uitwerkt in Feminist Theory: From Margin to Center, betekent feminisme voor mij de beweging die seksisme, seksuele uitbuiting en seksuele onderdrukking beoogt te beëindigen. Die reisgenoten, feminisme en activisme, leerden me dat pedagogie niet steeds theoretisch moet zijn. Leren doe je ook met je lichaam. Leren doe je als je een protestbord vasthoudt op een klimaatmars, een petitie ondertekent voor mensen zonder papieren, of een open brief schrijft om transfobie aan te kaarten. Ook al willen sommigen graag benadrukken dat filosofie en identiteitspolitiek bitter weinig met elkaar te maken hebben, heb ik geleerd dat filosofie en feminisme elkaar niet uitsluiten, maar elkaar verrijken, versterken en verbreden. In plaats van me te vervreemden van mijn eigen lichaam en van mijn identiteit probeer ik mijn energie te putten uit een feministische en activistische benadering van filosofie, een filosofie die streeft naar radicale verandering. Zolang de huidige machtsdynamiek in de universiteit bestaat, zolang zal er ook klein en groot verzet tegen zijn. Denk maar aan de petities van activistische groepen, de protesten van studenten, de solidariteit onder feministen en de zorg die filosofen in gemarginaliseerde posities voor elkaar dragen. Zo schrijft Ahmed:
“Feminism is homework because we have much to work out from not being at home in a world.”
Filosofie is voor mij net zoals het feminisme een praktijk, deel van je dagelijks huiswerk. Niet omdat we al thuis zijn, maar juist omdat feministische filosofie een van de manieren is waarop we van deze wereld een thuis proberen te maken.”
Meer weten?
- Uitgelezen Lente 2023: Filosofie en feminisme
- Website van Julia Alegre Mouslim
- Website van SoLiDi
- Website van Troebel vzw
- Website van Klimaatfestival Antwerpen
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
- Living A Feminist Life / Sara Ahmed, 2017 - RoSa-ex.nr.: FII a/1176
- Feminist Theory: From Margin to Center / bell hooks, 2000 - RoSa-ex.nr.: FII a/296
Bron hoofdafbeelding: Miles Fischler