Nooit meer een #Tietloze
Studio Brussel zendt ieder jaar ‘De Tijdloze’ uit, een eindejaarlijst van de honderd meest onvergetelijke pop- en rocknummers uit de recente muziekgeschiedenis. Vorig jaar dook er slechts één soloartieste op in de lijst van tijdloze nummers en daarnaast mocht er één band meedoen met frontvrouwen die naam waardig. Zijn vrouwen dan niet tijdloos?
Waarom is het nodig om stil te staan bij de onderrepresentatie van vrouwen in eindejaarslijsten? En in de muziekindustrie tout court?
Als we denken aan de onderrepresentatie van vrouwen, dan denken we aan het gebrek aan vrouwelijke regisseurs in de filmwereld, de overwegend mannelijke politiek of aan het glazen plafond bij grote bedrijven. Maar niet alleen de filmwereld en de politiek kampen met een genderonevenwicht. Ook de nationale en internationale muziekwereld wordt nog steeds gedomineerd door mannen, ook al zijn de meeste grote popsterren vandaag vrouwen.
Volgens muziekjournalist Rufus Kain zijn vrouwen niet minder ambitieus, minder technisch of zelfs minder muzikaal, maar groeien we op met onbewuste vooroordelen die ervoor zorgen dat minder vrouwen de muziekindustrie betreden, en moeten vrouwen die dat wel doen meer obstakels overwinnen.
"Van kinds af aan leren we gitaren te associëren met jongens. Ook is ons begrip van wat een artiest is, verbonden aan ons begrip van mannelijkheid. De archetypische artiest plaatst zijn roeping boven alles, zelfs zijn gezin. Dat staat haaks op de - nog steeds - heersende norm van een vrouw als multitasker, die werk en gezin behendig combineert."
- Rufus Kain, muziekjournalist voor De Correspondent, 2017
Studies (recent nog Cordelia Fine) tonen ook aan dat we 'mannelijkheid' associëren met 'creativiteit'. En dat we eigenschappen die we aan een genie verbinden - zelfpromotie, onvoorspelbaarheid, asociaal gedrag - eerder vanzelfsprekend vinden bij mannen dan bij vrouwen. Kain haalt daarbij het voorbeeld aan van Pete Doherty en Amy Whinehouse. Twee Britse popsterren van dezelfde generatie, allebei drugsverslaafd.Terwijl Doherty eerder wordt geportretteerd als heldhaftig, wordt Winehouse weggezet als tragisch.
Het lastige van associaties is dat ze vaak onbewust zijn. De programmeur die zegt alleen op kwaliteit te letten liegt waarschijnlijk niet, maar heeft wel ongelijk. Uit een studie van 1997 blijkt immers dat orkesten meer vrouwen aannemen als er blinde audities worden gehouden. Als ze de muziek zonder gender ervaren, vinden ze haar beter. Dat bevestigen ook onderzoekers aan de Amerikaanse universiteit Princeton in 2000.
"Het ligt trouwens niet alleen aan de muziekwereld zelf. De meeste mensen die mij zeggen dat vrouwen minder ambitieus of grensverleggend zijn, komen van buiten de muziek. Dat laat zien dat de ongelijkheid op de radio een manifestatie is van een breder probleem."
- Rufus Kain, muziekjournalist voor De Correspondent, 2017
Bewustmaking is noodzakelijk en daarin speelt een lijst als De Tijdloze een cruciale rol: Studio Brussel zet immers de voorkeuren van heel Vlaanderen op de kaart. Bewustmaking wordt gevolgd door verandering en hopelijk een toekomst met meer vrouwen in de muziekwereld..
Lees meer: Gender in de Pers: Vrouwen in de muziekindustrie
Nooit meer een #Tietloze
De eerste vrouwen die je tegenkomt in De Tijdloze van 2017 zijn Stevie Nicks en Christine McVie van Fleetwood Mac met Dreams op nummer 36. Het is Sinéad O'Connor die als eerste en enige solovrouw de 48ste plaats inneemt met 'Troy'. Nochtans zijn er genoeg iconische vrouwen die muziekgeschiedenis schreven met onvergetelijke nummers. RoSa vindt dan ook dat het tijd is voor een eerherstel voor de Amy's, Joni's en Aretha's van deze wereld.
Wij roepen massaal op om Respect van Aretha Franklin De Tijdloze in te stemmen, en je favoriete vrouwelijke artiesten te boosten tijdens De Tijdloze-stemweek tussen 22 november en 2 december. Voor de stemmers zonder inspiratie deelt RoSa volgende week haar 10 vrouwelijke topfavorieten op sociale media. Deze 10 legendes staan ook op de 10 geïllustreerde buttons, die zowel online te koop zijn als in de RoSa-bibliotheek.
Je kan ook de RoSa's Tijdloze 100 afspeellijst beluisteren op Spotify waarin meer dan 500 vrouwelijke nummers staan ter inspiratie van je keuze.
Lees meer: RoSa's portret van Aretha Franklin
Vanaf 22 november kan je deze tien buttons op je jeansvest, jas of rugzak pinnen om te tonen welke vrouwelijke artieste jij een warm hart toedraagt. De buttons zijn geïllustreerd door The Pencils of Eline en de opbrengst gaat volledig naar onze werking om gendergelijkheid te bevorderen in Vlaanderen.
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
Zoek online in de RoSa-catalogus op onderwerpen: muziek / vrouwbeelden / zangeressen
- Girl in a band: a memoir / Kim Gordon, 2015 - RoSa-ex.nr.: S/692
- Gender, branding, and the modern music industry: the social construction of female popular music stars / Kristin J. Lieb, 2013 - RoSa-ex.nr.: GIV2a/724
- Édith Piaf: la voix, le geste, l'icône esquisse anthropologique / Joëlle-Andrée Deniot, 2012 - RoSa-ex.nr. T/1233
- Het draagbare paradijs: wereldzangeressen en wereldverhalen van bij ons / Gerry De Mol, 2008 - RoSa-ex.nr.: K/81